Αλλαγές στο νομοσχέδιο για άμεσες ξένες επενδύσεις, κακό timing για την ψήφισή του και με τις ασάφειες να…παραμένουν

Ορισμένες σημαντικές αλλαγές, αλλά όχι όλες οι απαραίτητες, έγιναν στο νομοσχέδιο για τον έλεγχο των Άμεσων Ξένων Επενδύσεων (ΑΞΕ) που κατατέθηκε στη Βουλή το βράδυ της Παρασκευής 9 Μαΐου μη λαμβάνοντας υπόψιν κανένα σχόλιο από τη δημόσια διαβούλευση, ενώ τόσο το κακό timing όσο και η αδιαφάνεια ως προς την νομοπαρασκευαστική διαδικασία και ερωτηματικά σχετικά με τις ήδη υπάρχουσες ΑΞΕ ήταν μεταξύ άλλων τα κυριότερα σημεία της πρώτης συνεδρίασης της αρμόδιας κοινοβουλευτικής επιτροπής.

Νομικές πηγές αναφέρουν στο Financial Rerport ότι εξακολουθούν να παραμένουν μερικά σημεία θολά σε αυτό το νομοσχέδιο, αλλά τουλάχιστον ορίζεται ο όρος «επιχείρηση» ώστε να γίνει κατανοητό ποιες ξένες επενδύσεις εμπίπτουν στην κατηγορία.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Ασαφές το νομοσχέδιο περί ελέγχου άμεσων ξένων επενδύσεων για διασφάλιση δημοσίου συμφέροντος σε στρατηγικής σημασίας επιχειρήσεις

Αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα από τα σχόλια της διαβούλευσης, που ολοκληρώθηκε την προηγούμενη εβδομάδα επί του νομοσχεδίου του υπουργείου Εξωτερικών

Οι κύριες αλλαγές

Μία από τις σημαντικότερες και πιο κρίσιμες αλλαγές στο νομοσχέδιο που κατατέθηκε στη Βουλή την Παρασκευή σε σύγκριση με αυτό που παρουσιάστηκε στη διαβούλευση, ήταν η προσθήκη του όρου “επιχείρηση” και η μετατροπή του όρου “εταιρίας- στόχος” σε “επιχείρηση- στόχος”, διασαφηνίζοντας το ποιες εταιρίες εμπίπτουν στην κατηγορία αυτή.

Έτσι λοιπόν, ορίζεται πλέον η έννοια της επιχείρησης ως «κάθε οντότητα, ανεξάρτητα από τη νομική της μορφή, που ασκεί οικονομική δραστηριότητα. Σε αυτές περιλαμβάνονται αυτοαπασχολούμενα άτομα και οικογενειακές επιχειρήσεις που ασκούν βιοτεχνική ή άλλη δραστηριότητα, καθώς και προσωπικές εταιρείες ή ενώσεις προσώπων που ασκούν τακτικά μια οικονομική δραστηριότητα». Περιλαμβάνεται, δηλαδή, με απλά λόγια, κάθε είδους οντότητα με οικονομική δραστηριότητα ανεξαρτήτως νομικής μορφής.

Επίσης, τροποποίηση υπήρξε και στην έννοια του ξένου επενδυτή όπως και στον ορισμό της Διυπουργική Επιτροπή Ελέγχου Άμεσων Ξένων Επενδύσεων (ΔΕΕΑΞΕ). Για τον πρώτο, αφαιρείται από τον ορισμό η προϋπόθεση της προέλευσής του: «α) από τρίτη χώρα ή β) από κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, εφόσον ελέγχεται, άμεσα ή έμμεσα, από φυσικό ή νομικό πρόσωπο που προέρχεται από τρίτη χώρα», ενώ για το δεύτερο διευρύνεται ο ορισμός της, ώστε να γίνει κατανοητό και το ποιοι θα μετέχουν σε αυτή την επιτροπή, που θα είναι και η κύρια και αρμόδια αρχή ελέγχου των ΑΞΕ.

Ακόμα ένα σημείο σημαντικό το οποίο άλλαξε στο κατατεθέν σχέδιο, είναι ότι πλέον από τις διατάξεις του νομοσχεδίου δεν εξαιρούνται οι νεοφυείς επιχειρήσεις στο πεδίο εφαρμογής όπως ίσχυε στο νομοσχέδιο της διαβούλευσης. Επιπλέον, έγιναν τροποποιήσεις και στη διαδικασία ελέγχου και το πώς θα λειτουργεί η ΔΕΕΑΞΕ.

Συγκεκριμένα, συμπληρώθηκε πως, εφόσον ενεργοποιηθεί ο μηχανισμός αναζήτησης νέων στοιχείων πέραν των προσκομιζόμενων από τον επενδυτή, και οι πληροφορίες καθυστερήσουν, η εισήγηση της ΔΕΕΑΞΕ προς τον Υπουργό Εσωτερικών για την έγκριση της επένδυσης μπορεί να παραταθεί. Παράλληλα, θεσμοθετείται ρητώς το απόρρητο των εμπειρογνώμων για τις πληροφορίες που συλλέγουν κατά την άσκηση των καθηκόντων τους.

Τέλος, στις σημαντικότερες αλλαγές συγκαταλέγεται και η διάταξη που αναφέρει πλέον πως θα εκδοθεί υπουργική απόφαση με την οποία θα καθορίζεται η διαδικασία και ο τρόπος είσπραξης των προστίμων που προβλέπονται στις διοικητικές κυρώσεις σε βάρος ξένου επενδυτή.

Τα σχόλια της διαβούλευσης

Αξιοσημείωτο όμως είναι ότι σύμφωνα με την αιτιολογημένη έκθεση, κανένα σχόλιο ιδιωτών από τη δημόσια διαβούλευση δε λήφθηκε υπόψιν ούτε ενσωματώθηκε στο νομοσχέδιο, παρά μόνο κάποιες από τις προτάσεις της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής της Ελλάδας.

Στις σημαντικότερες παρατηρήσεις της ΟΚΕ, είναι πως το εν λόγω νομοσχέδιο αποπειράται να στοχεύσει το πρόβλημα της αγοράς ακινήτων σε παραμεθόριες περιοχές. Συγκεκριμένα, αναφέρεται πως το παρόν νομοσχέδιο κινείται σε κατεύθυνση καταπολέμησης του «αθόρυβου εποικισμού», δηλαδή στην μαζική αγορά ακινήτων από ξένους στις περιοχές του Έβρου, Χίου, Λέσβου, Λήμνου κτλ, στοχεύοντας να καλύψει και τα asset deals για τις δικαιοπραξίες στις παραμεθόριες περιοχές.

Από την άλλη, νομικές πηγές αναφέρουν ότι δεν έγινε δεκτό το σχόλιο της ΟΚΕ. πως «είναι απαραίτητη η διευκρίνιση για το εάν το ΣΝ αφορά και σε υφιστάμενες επενδύσεις, ήτοι ΞΑΕ που έχουν πραγματοποιηθεί στην Ελλάδα, όταν πληρούνται οι προϋποθέσεις του άρθρου 6», αφήνοντας θολό το τι θα συμβεί με αυτή την κατηγορία επενδύσεων.

Τι ειπώθηκε στην πρώτη συνεδρίαση

Στην πρώτη συνεδρίαση της Διαρκούς Επιτροπής Εθνικής Άμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων, τη Δευτέρα με πρόεδρο τον Δημήτρη Καιρίδη, έγινε ξεκάθαρο μεταξύ άλλων ότι η Ελλάδα καθυστέρησε πέντε χρόνια να ενσωματώσει τον κανονισμό για τον έλεγχο των άμεσων ξένων επενδύσεων, το κακό timing της ψήφισης της ώρα που ήδη αναθεωρείται στην ΕΕ ο κανονισμός, όπως είχε γράψει και το Financial Report, ενώ τονίστηκε από αρκετούς βουλευτές και αδιαφάνεια της νομοπαρασκευαστικής διαδικασίας.

Συγκεκριμένα, στην τοποθέτησή του, ο Δημήτρης Μάντζος, βουλευτής του ΠΑΣΟΚ, ημείωσε την καθυστέρηση της εφαρμογής του μηχανισμού καθώς έπρεπε να τεθεί σε εφαρμογή από το 2020, ενώ τόνισε πως εγείρει ερωτηματικά ότι το νομοσχέδιο κατατέθηκε την ώρα που μάλιστα ψηφίστηκε προ ολίγον ημερών (σχεδόν ταυτόχρονα) η αναθεώρησή του από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και εισήχθη σε φάση επαναξιολόγησης και κατά πόσον το παρόν νομοσχέδιο έχει λάβει υπόψιν του τις νέες κατευθύνσεις της αναθεώρησης.

Παράλληλα, τονίσθηκε στη συζήτηση ότι δεν δόθηκε και απαραίτητος χρόνος για την ανάγνωσή του έως την πρώτη συνεδρίαση της επιτροπής, καθώς όπως είπε η κ. Αναγνωστοπούλου από τη Νέα Αριστερά, το νομοσχέδιο κατατέθηκε στις 11.30 το βράδυ την Παρασκευή και την Δευτέρα έλαβε χώρα η πρώτη συνεδρίαση. Επίσης, κρίθηκε κυρίως από την Πλεύση Ελευθερίας και συγκεκριμένα, από τη Ζωή Κωνσταντοπούλου ότι το εν λόγω νομοσχέδιο είναι πέραν των αρμοδιοτήτων του Υπουργείου Εξωτερικών και στη θέση του θα έπρεπε να είχε συνυπογραφεί από τα Υπουργεία Οικονομικών και Ανάπτυξης, καθώς και να κληθεί να παρεβρίσκεται και η ΟΚΕ.

Επίσης, τέθηκε το ερώτημα τόσο από την κ. Δούρου (ΣΥΡΙΖΑ) αλλά και από άλλους βουλευτές αν εξετάζεται να ενταχθούν στον κανονισμό οι υπάρχουσες ξένες επενδύσεις για παράδειγμα στα λιμάνια, όπως τονίσθηκε και προηγουμένως.

Στην επιτροπή συζητήθηκε εκτενώς και το ζήτημα της Golden Visa, καθώς παραμένει θολό το τι θα συμβεί με αυτό το καθεστώς και την αγορά ακινήτων, αφού οι άμεσες ξένες επενδύσεις έχουν πλήξει σοβαρά τον τομέα του real estate με την αγορά ακινήτων τόσο στις παραμεθόριες περιοχές όσο και στα μεγάλα αστικά κέντρα, αυξάνοντας τα ενοίκια όλο και περισσότερο. Σύμφωνα μάλιστα, με τα στοιχεία που παρέθεσε ο ίδιος ο Υφυπουργός Εξωτερικών και αρμόδιος για το νομοσχέδιο, Αναστάσης Χατζηβασιλείου, από τις επενδύσεις του 2024 που ανέρχονταν στα 6.7 δισ ευρώ, εξ αυτών τα ακίνητα αφορούσαν τα 4 δισ ευρώ.

Στην τοποθέτησή του επίσης, ο κ. Χατζηβασιλείου επισήμανε πρώτον, ότι ο ευρωπαϊκός κανονισμός δεν προβλέπει τη δημιουργία υποχρεωτικά ενός εθνικού μηχανισμού ελέγχου και αυτό επιτυγχάνεται με την σύσταση της ΔΑΑΞΕ. Παράλληλα, ενώ  για το κακό timing του νομοσχεδίου δήλωσε ότι «για να ολοκληρωθεί η αναθεώρηση του νέου κανονισμού θα επέλθουν δύο έτη» και άρα υπάρχει περιθώριο για την Ελλάδα να εφαρμόσει τον ισχύοντα κανονισμό.

Σημαντικό επίσης είναι ότι ξεκαθαρίστηκε ότι η ΔΕΕΑΞΕ, θα είναι σε επιπεδο γενικών γραμματέων, η οποία θα εισηγείται στον Υπουργό Εξωτερικών την επένδυση που πρέπει να τεθεί υπό αξιολόγηση και έλεγχο και τέλος ο υπουργός θα είναι αυτός που θα αποφασίζει, την έγκριση, τον μετριασμό,την αναστροφή ή την αναστολή της και όχι ολόκληρη η Βουλή ή άλλο όργανο, ώστε να αποφευχθεί η χρονοκαθυστέρηση και η γραφειοκρατία.

Τέλος, αναμένεται την επόμενη Δευτέρα η ακρόαση των φορέων, που δεν αποφασίστηκε ακόμα αν θα είναι το σύνολο των 30 περίπου προσκεκλημένων, και την επόμενη Τετάρτη αναμένεται η δεύτερη ανάγνωση και η κατά άρθρο ψήφιση.