Alpha Bank: Παραμένει υψηλή στο 9% η διαρθρωτική ανεργία, λόγω της αναντιστοιχίας δεξιοτήτων

Η αγορά εργασίας στην Ελλάδα συνεχίζει να βελτιώνεται, με τον αριθμό των απασχολουμένων να φτάνει τα 4,4 εκατ. το δεύτερο τρίμηνο του 2025, το υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 15 ετών, ενώ η ανεργία υποχωρεί στο 8,6% από 9,8% το αντίστοιχο διάστημα του 2024, αναφέρει το Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων του Economic Research της Alpha Bank.

Παρά τη θετική τάση, η διαρθρωτική ανεργία παραμένει υψηλή (πάνω από 9%), κυρίως λόγω της αναντιστοιχίας δεξιοτήτων και η συμμετοχή στο εργατικό δυναμικό παραμένει χαμηλότερη από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, ειδικά για γυναίκες και νέους.

Το Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων  τονίζει την ανάγκη λήψης μέτρων για μείωση της διαρθρωτικής ανεργίας, αύξηση της συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό, περιορισμό της αδήλωτης εργασίας και αναστροφή του brain-drain, με επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις που εστιάζουν στις ψηφιακές, πράσινες και τεχνικές δεξιότητες.

Σύμφωνα με την τράπεζα, η τάση ενίσχυσης της απασχόλησης φαίνεται ήδη στον ιδιωτικό τομέα, στον τουρισμό, στις κατασκευές και στις υπηρεσίες, με ενδείξεις σύγκλισης με τα ποσοστά της ΕΕ-27.

Ακολουθεί το δελτίο της Alpha Bank:

Διαρθρωτική Ανεργία και πολιτικές για την Απασχόληση

Οι συνθήκες στην αγορά εργασίας συνεχίζουν να βελτιώνονται, καθώς το δεύτερο τρίμηνο του 2025 ο αριθμός των απασχολουμένων αυξήθηκε κατά 1,4% σε ετήσια βάση, προσεγγίζοντας τα 4,4 εκατ. που αποτελεί το υψηλότερο επίπεδο της τελευταίας δεκαπενταετίας. Παράλληλα, οι άνεργοι μειώθηκαν κατά 12% σε ετήσια βάση ενώ, ως απόρροια των ανωτέρω, το ποσοστό της ανεργίας μειώθηκε σε 8,6% έναντι 9,8% του δευτέρου τριμήνου του 2024. Ο περιορισμός της ανεργίας ήταν μέχρι τώρα το αποτέλεσμα της αυξημένης ενεργού ζήτησης στην οικονομία. Η περαιτέρω αποκλιμάκωση του ποσοστού της ανεργίας, ωστόσο, προϋποθέτει την αντιμετώπιση δύο σημαντικών ζητημάτων για την αγορά εργασίας στην Ελλάδα, δηλαδή:

• Την υψηλή διαρθρωτική ανεργία, εξαιτίας αναντιστοιχιών μεταξύ ζήτησης και προσφοράς για συγκεκριμένες δεξιότητες. Σημειώνεται ότι η Ελλάδα έχει ένα από τα υψηλότερα επίπεδα διαρθρωτικής ανεργίας στην ΕΕ-27 (εκτιμάται σε πάνω από 9% το 2025), ενώ οι ελλείψεις εργατικού δυναμικού είναι εντονότερες σε ορισμένους κλάδους όπως ο τουρισμός και οι κατασκευές.
• Το χαμηλότερο ποσοστό συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό στην Ελλάδα οδηγεί, σε συνδυασμό με τη συγκριτικά υψηλή ανεργία, σε χαμηλότερο ποσοστό απασχόλησης σε σύγκριση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (2025-Q2: Ελλάδα: 56,4%, ΕΕ-27: 62,1%), ιδιαίτερα στις γυναίκες και στους νέους, παρά τη σαφή πρόοδο που έχει επιτευχθεί και αντανακλάται στην άνοδο του εν λόγω ποσοστού το δεύτερο τρίμηνο σε ιστορικά υψηλά επίπεδα.

Είναι επομένως απαραίτητο να υιοθετηθούν κατάλληλες πολιτικές, ως εξής:

Πρώτον, δεδομένου ότι η κυκλική ανεργία έχει καταγράψει σημαντική πτώση, στόχος των σχετικών πολιτικών θα πρέπει να είναι η μείωση της διαρθρωτικής ανεργίας, ειδικά κατά την περίοδο της μετάβασης στην τεχνητή νοημοσύνη, η οποία θα αναδιαμορφώσει την αγορά εργασίας. Είναι επομένως κρίσιμης σημασίας η υλοποίηση επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων τα επόμενα χρόνια στην Ελλάδα όπως προβλέπεται στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, οι οποίες στοχεύουν, μεταξύ άλλων, στην ανάπτυξη των δεξιοτήτων με έμφαση στις ψηφιακές, πράσινες και τεχνικές δεξιότητες, αλλά και στην ευθυγράμμιση αυτών με τις απαιτήσεις της αγοράς εργασίας. Επιπλέον προς την κατεύθυνση αυτή είναι απαραίτητη η μεταρρύθμιση της επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, η επανακατάρτιση των ανέργων, αλλά και η διασύνδεση όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης με τις παραγωγικές δομές της χώρας.

Δεύτερον, η αύξηση της συμμετοχής στην αγορά εργασίας, ειδικά των προαναφερθεισών κοινωνικών ομάδων (νέοι, γυναίκες) αλλά και των άνω των 65 ετών που υπολείπονται σημαντικά έναντι αντίστοιχων ευρωπαϊκών μέσων, θα ενισχύσει τις παραγωγικές δυνατότητες της χώρας αλλά και την κοινωνική συνοχή. Είναι αξιοσημείωτο ότι τα μέτρα που εξαγγέλθηκαν στη ΔΕΘ με φοροελαφρύνσεις ειδικά για τους νέους και τις οικογένειες με παιδιά, κινούνται προς την κατεύθυνση ενίσχυσης της απασχόλησης. Δράσεις που εκτιμάται ότι θα συνεισφέρουν στην περαιτέρω σύγκλιση του ποσοστού απασχόλησης με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο είναι ενδεικτικά επιπλέον παροχές για τη φροντίδα παιδιών και ηλικιωμένων που θα ενισχύσουν τη συμμετοχή των γυναικών στο εργατικό δυναμικό και η άμεση επιδότηση της απασχόλησης (in-work benefits) μέσω παροχών που καταβάλλονται απευθείας στους εργαζόμενους με χαμηλό εισόδημα, έτσι ώστε να διευρυνθεί η ψαλίδα μεταξύ του εισοδήματος από την απασχόληση και των παροχών και επιδομάτων που λαμβάνουν όταν δεν εργάζονται (“Assessing Design Principles and Possible Impacts of an In-Work Benefit Scheme in Greece”, Chris Allen, Chrysa Leventi, Hannes Serruys and Irene Vlachaki, European Commission Discussion Paper 219, Μάρτιος 2025).

Τρίτον, ο περιορισμός της αδήλωτης εργασίας μέσω μηχανισμών ελέγχου αλλά και κινήτρων, όπως ο περιορισμός τους φορολογικού βάρους στην εργασία και η γενικότερη μείωση του μη μισθολογικού κόστους της εργασίας, η οποία θα καταστήσει πιο ελκυστική την επίσημη εργασία έναντι της αδήλωτης.

Τέταρτον, θα πρέπει να ενισχυθούν τα κίνητρα για την αντιστροφή του φαινομένου του brain-drain, κληρονομιά της περιόδου της οικονομικής κρίσης.

Αναντιστοιχίες δεξιοτήτων και διαρθρωτική ανεργία

Στο Γράφημα 2 παρουσιάζεται η καμπύλη Beveridge για την αγορά εργασίας στην Ελλάδα, από το πρώτο τρίμηνο του 2019 έως το δεύτερο τρίμηνο του 2025. Η καμπύλη αυτή αποτυπώνει την αρνητική συσχέτιση μεταξύ (α) του ποσοστού των κενών θέσεων εργασίας, το οποίο αποτελεί δείκτη ζήτησης εργασίας από τις επιχειρήσεις και (β) του ποσοστού της ανεργίας. Οι κινήσεις κατά μήκος της καμπύλης σχετίζονται με τις κυκλικές διακυμάνσεις της οικονομίας. Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια των υφέσεων, υπάρχουν συνήθως λίγες κενές θέσεις και υψηλή ανεργία, ενώ, κατά τη διάρκεια της επεκτατικής φάσης του οικονομικού κύκλου, προσφέρονται περισσότερες θέσεις εργασίας, με συνέπεια τη μείωση της ανεργίας.

Από το 2019 και μετά, καταγράφεται -με εξαίρεση την πανδημία- σε γενικές γραμμές μείωση του ποσοστού της ανεργίας, με παράλληλη αύξηση του ποσοστού των κενών θέσεων, γεγονός που αντανακλά αφενός την άνοδο της οικονομικής δραστηριότητας και επομένως την πτώση της κυκλικής ανεργίας και αφετέρου την αναντιστοιχία μεταξύ των προσφερόμενων και των ζητούμενων δεξιοτήτων, η οποία συνδέεται με τη διαρθρωτική ανεργία.

Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία, το δεύτερο τρίμηνο του 2025 το ποσοστό των κενών θέσεων εργασίας διαμορφώθηκε σε 1,6% επί του συνόλου, από 2,5% το ίδιο διάστημα πέρυσι, ενώ το ποσοστό της ανεργίας μειώθηκε σε 8,6%, από 9,8% αντίστοιχα. Οι κλάδοι στους οποίους καταγράφονται τα υψηλότερα ποσοστά κενών θέσεων εργασίας είναι οι κατασκευές, οι επαγγελματικές, επιστημονικές και τεχνικές δραστηριότητες, οι υπηρεσίες παροχής καταλύματος και εστίασης και η παροχή νερού (Γράφημα 3). Το ποσοστό των κενών θέσεων εργασίας στον τουρισμό κατά το δεύτερο τρίμηνο του τρέχοντος έτους, αν και μεταξύ των υψηλότερων, ήταν σημαντικά μειωμένο σε σύγκριση με τα αντίστοιχα τρίμηνα προηγούμενων ετών (2023-Q2: 6,9%, 2024-Q2: 8,3%). Αξίζει επιπλέον να σημειωθεί, ότι τόσο ο συνολικός αριθμός των θέσεων εργασίας (κενές και κατειλημμένες θέσεις) στον κλάδο παροχής υπηρεσιών καταλυμάτων και εστίασης, όσο και οι κατειλημμένες θέσεις αυξήθηκαν το δεύτερο τρίμηνο του 2025 σε σύγκριση με το ίδιο τρίμηνο του 2024, ενώ οι κενές θέσεις σε απόλυτο αριθμό μειώθηκαν. Το ίδιο παρατηρείται συνολικά στον ιδιωτικό τομέα της ελληνικής οικονομίας (business economy) με τον αριθμό των κατειλημμένων θέσεων να αυξάνεται και των κενών θέσεων να μειώνεται. Το τελευταίο ενδεχομένως αποτελεί ένδειξη της άμβλυνσης του ζητήματος της διαθρωτικής ανεργίας στη χώρα.

Ποσοστό απασχόλησης και σύγκλιση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο

Η συνεχής άνοδος της απασχόλησης που καταγράφεται από το 2021 είχε ως αποτέλεσμα το ποσοστό απασχόλησης στις ηλικίες από 15 έως 74 ετών να ανέλθει, το δεύτερο τρίμηνο του 2025, στο υψηλότερο επίπεδο που έχει καταγραφεί στη χώρα (56,4%). Το τελευταίο οφείλεται πρωτίστως στην αύξηση της απασχόλησης των γυναικών, των οποίων το ποσοστό επίσης ανήλθε σε ιστορικά υψηλά επίπεδα (48,7%, Γράφημα 1α) και δευτερευόντως στο αντίστοιχο ποσοστό των ανδρών (64,5%), το οποίο ωστόσο βρίσκεται πολύ κοντά στον μέσο όρο της ΕΕ-27 (66,9%). Η αύξηση του ποσοστού απασχόλησης των γυναικών είναι ιδιαίτερα θετική εξέλιξη δεδομένου ότι διαχρονικά η Ελλάδα υπολείπεται σημαντικά έναντι του μέσου όρου της ΕΕ-27, με τη χώρα ωστόσο, σύμφωνα και με τα στοιχεία του δευτέρου τριμήνου να βρίσκεται σε τροχιά σύγκλισης. Στην άνοδο του ποσοστού απασχόλησης των γυναικών πιθανά έχουν συμβάλλει και μέτρα που ήδη εφαρμόζονται όπως, ενδεικτικά, είναι το πρόγραμμα «νταντάδες της γειτονιάς» για τη φροντίδα και φύλαξη βρεφών και νηπίων έως 2,5 ετών, η αύξηση των εισοδηματικών ορίων για την επιδότηση βρεφονηπιακών και παιδικών σταθμών κ.α.

Η δεύτερη κατηγορία στην οποία η Ελλάδα παραδοσιακά υπολείπεται του μέσου όρου της ΕΕ-27 είναι οι νέοι μέχρι 25 ετών, ενώ στις ηλικίες 25-29 ετών η απόσταση στα ποσοστά απασχόλησης περιορίζεται περίπου κατά το ήμισυ. Αναλυτικότερα, το δεύτερο τρίμηνο του έτους το ποσοστό απασχόλησης στους νέους κάτω των 25 ετών ανήλθε σε 20,5% στην Ελλάδα έναντι 34,6% στην ΕΕ-27 (Γράφημα 1β), ενώ τα αντίστοιχα ποσοστά στις ηλικίες 25-29 ετών είναι 70,1% στην Ελλάδα και 77,3% στην ΕΕ-27.