Ανδρέας Παπανδρέου: 29 χρόνια από τον θάνατό του (1996-2025)

Συμπληρώνονται σήμερα 29 χρόνια από τον θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου. Στις 23 Ιουνίου του 1996 ο ιδρυτής του ΠΑΣΟΚ, μετά από σοβαρά προβλήματα υγείας, καταλήγει, στο σπίτι του στην Εκάλη, από οξύ ισχαιμικό επεισόδιο, σε ηλικία 77 ετών.

Είναι το τέλος μιας μακράς πορείας στα δημόσια πράγματα. Εξελέγη τρεις φορές πρωθυπουργός, το 1981, το 1985 και το 1993, για να παραδώσει τελικά τα κλειδιά της πρωθυπουργίας, στον Κώστα Σημίτη το 1995, παραιτούμενος για λόγους υγείας.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου γεννήθηκε στις 5 Φεβρουαρίου του 1919 στη Χίο. Ήταν γιος του Γενικού Διοικητή Αιγαίου τότε και μετέπειτα πρωθυπουργού, Γεωργίου Παπανδρέου, και της Σοφίας Μινέικο, κόρης Πολωνού αριστοκράτη. Μεγάλωσε στην Αθήνα και φοίτησε στο Κολλέγιο Αθηνών. Σε ηλικία 15 ετών, δημιουργεί το Μαρξιστικό περιοδικό «Ξεκίνημα», δημοσιεύοντας πολλά κείμενα για τον Σοσιαλισμό. Το υπουργείο Παιδείας, ύστερα από παρέμβαση της δεξιάς εφημερίδας «Εστίας», διέταξε ανακρίσεις. Οι μαθητές που είχαν παρεκτραπεί, τιμωρήθηκαν με κακή διαγωγή στο ενδεικτικό τους.

Το 1964, εκλέχθηκε για πρώτη φορά βουλευτής με την «Ένωση Κέντρου». Μετείχε στην κυβέρνηση του πατέρα του ως υπουργός Προεδρίας και αργότερα ως αναπληρωτής υπουργός Συντονισμού. Τη διετία της πολιτικής αστάθειας 1965-67, κέρδισε τη συμπάθεια των πρώην ΕΑΜιτών και ΕΛΑΣιτών, των οποίων την εμπιστοσύνη δεν έχασε ποτέ. Η ηγεσία της Αριστεράς τον έβλεπε βέβαια καχύποπτα, όπως και ο ίδιος άλλωστε.

Με το ξέσπασμα της δικτατορίας, συνελήφθη. Αλλά αφέθηκε ελεύθερος οκτώ μήνες αργότερα, μετά από παρέμβαση διανοούμενων και πολιτικών στον πρόεδρο των ΗΠΑ Λίντον Τζόνσον. Στις αρχές του 1968, έφυγε από τη χώρα και πήγε στη Στοκχόλμη. Εκεί, ίδρυσε το ΠΑΚ (Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα), που έδρασε αντιδικτατορικά στο εξωτερικό.

Η ίδρυση του ΠΑΣΟΚ και το 48,1% του 1981

Στις 3 Σεπτεμβρίου του 1974, ίδρυσε το ΠΑΣΟΚ (Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα). Στις 17 Νοεμβρίου, οδήγησε το ΠΑΣΟΚ στις εκλογές, λαμβάνοντας 13,58% και 12 έδρες στη Βουλή. Στην πολιτική του, άρχισε να επικρατεί η αντιαμερικανική και αντιΝΑΤΟϊκή χροιά.

Το 1977, το ΠΑΣΟΚ έγινε αξιωματική αντιπολίτευση, λαμβάνοντας ποσοστό 25,34% και 93 βουλευτές. Το ΠΑΣΟΚ κατάφερε τελικά να έρθει στην εξουσία το 1981, την «ώρα της αλλαγής», όπως είχε ονομαστεί. Έλαβε ποσοστό που άγγιξε το 48,1%. Η έννοια της «Αλλαγής» βρισκόταν στο γεγονός πως, ύστερα από μια μακρά περίοδο δεξιάς κυβέρνησης, την εξουσία πήρε ένα κόμμα που διέπεται από τις αρχές του Σοσιαλισμού. Η προεκλογική εκστρατεία του Α. Παπανδρέου στηρίχτηκε σε συνθήματα όπως «Εδώ και τώρα αλλαγή» και «Η Ελλάδα στους Έλληνες». Ο ίδιος καλλιέργησε το προφίλ του πολιτικού που βρισκόταν σε άμεση επαφή και επικοινωνία με τα λαϊκά στρώματα. Συνήθως προσφωνούνταν, από φίλους και αντιπάλους, με το μικρό του όνομα, «Ανδρέας».

Το 1985, το ΠΑΣΟΚ κερδίζει ξανά τις εκλογές. Όμως, 3 χρόνια αργότερα, θα ξεσπάσει το σκάνδαλο Κοσκωτά, στο οποίο κατηγορήθηκαν για ενεργή συμμετοχή στελέχη της κυβέρνησης, συμπεριλαμβανομένου και του Ανδρέα Παπανδρέου. Στις εκλογές του 1989, θα ηττηθεί. Αλλά το ΠΑΣΟΚ θα επιστρέψει στην εξουσία το 1993. Απαλλαγμένος από τις κατηγορίες του σκανδάλου Κοσκωτά, επέστρεψε θριαμβευτής και έλαβε 47%. Όμως, η πολιτική ένταση των προηγούμενων χρόνων και η περιπέτεια του σκανδάλου έχουν επιβαρύνει την υγεία του. Στις 21 Ιουνίου του 1995, θα εισαχθεί στο Ωνάσειο Καρδιοχειρουργικό Κέντρο εσπευσμένα. Οι πιέσεις που του ασκούνται, τον αναγκάζουν τον Ιανουάριο του 1996 να υπογράψει την παραίτησή του, δηλώνοντας πως «τα προβλήματα της χώρας δεν μπορούν να περιμένουν».

Οι γυναίκες στη ζωή του Ανδρέα Παπανδρέου

Ο ιδρυτής του ΠΑΣΟΚ παντρεύτηκε τρεις φορές. Συνδέθηκε βέβαια ερωτικά με δεκάδες άλλες και αποτέλεσε τον μοναδικό Έλληνα πρωθυπουργό που απασχόλησε για χρόνια ολόκληρα με τα εξωσυζυγικά του καμώματα. Μάλιστα, την περίοδο της πρωθυπουργίας του. Αν και οι πιο πολλοί γνωρίζουν για τους γάμους του με τη Μαργαρίτα Τσαντ και τη Δήμητρα Λιάνη, εκείνος είχε παντρευτεί για πρώτη φορά πολύ νωρίτερα με τη Χριστίνα Ρασσιά.

Ο γάμος τους στις ΗΠΑ διήρκεσε από το 1941 έως το 1951. Διαλύθηκε όταν ο Ανδρέας αποφάσισε να μετατρέψει σε νόμιμη την παράνομη σχέση του με την Αμερικανίδα Μαργαρίτα, την οποία είχε γνωρίσει το 1948. Μαζί της θα αποκτήσει τέσσερα παιδιά: τον Γιώργο (πρωθυπουργός της Ελλάδος από το 2009 με το ΠΑΣΟΚ), τη Σοφία, τον Νίκο και τον Αντρίκο.

Το 1985, θα γνωρίσει την αεροσυνοδό του πρωθυπουργικού αεροσκάφους Δήμητρα Λιάνη. Με αυτήν διατηρούσε σχέση από τον Ιούλιο του 1986, όπως αναφέρουν δημοσιεύματα της εποχής. Η σχέση τους έγινε ευρέως γνωστή όταν το 1988, ο Ανδρέας Παπανδρέου νοσηλεύτηκε στο νοσοκομείο Χέρφιλντ του Λονδίνου. Η Δήμητρα Λιάνη ήταν μαζί του και του συμπαραστάθηκε, φροντίζοντάς τον καθ’ όλη αυτή την περίοδο. Παντρεύτηκαν τον Ιούλιο του 1989, αφού χώρισε από τη Μαργαρίτα Τσαντ. Η γαμήλια τελετή πραγματοποιήθηκε στην Ελευθερώτρια της Πολιτείας, με τον Ανδρέα Παπανδρέου να λέει χαριτολογώντας: «Αποκατέστησα το κορίτσι».

Νίκος Παπανδρέου: 29 χρόνια χωρίς την καθαρή του ματιά στις εξελίξεις

Το μήνυμά του για τη συμπλήρωση 29 χρόνων από τον θάνατο του ιδρυτή και ηγέτη του ΠΑΣΟΚ, Ανδρέα Παπανδρέου, έστειλε, με μια ανάρτησή του στο Χ, ο γιος του και ευρωβουλευτής του κόμματος, Νίκος Παπανδρέου.

«Πάντα παρών», έγραψε, μεταξύ άλλων, για τον πατέρα του, Ανδρέα Παπανδρέου.

Αναλυτικά η ανάρτηση του Νίκου Παπανδρέου

29 χρόνια χωρίς την καθαρή του ματιά στις εξελίξεις.

29 χρόνια χωρίς την αποφασιστικότητά του.

29 χρόνια χωρίς την καθαρή του ματιά στις εξελίξεις.
29 χρόνια χωρίς την αποφασιστικότητά του.
Πάντα παρών. pic.twitter.com/pvBrT21tC5

— Nikos Papandreou (@NicosPapandreou) June 23, 2025