BusinessEurope: Μείωση έως 0,6% στο ΑΕΠ της ευρωζώνης το 2026 από τους δασμούς Τραμπ

Η οικονομία της ΕΕ παραμένει σχετικά ανθεκτική συνολικά, αλλά αντιμετωπίζει δυσκολίες λόγω σημαντικών προκλήσεων ανταγωνιστικότητας. Οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις αναμένουν πολύ μεγαλύτερη επίπτωση το 2026 από τους αμερικανικούς δασμούς και τις λοιπές εμπορικές εντάσεις, σε σύγκριση με το 2025, όταν η προαγορά προϊόντων (front-loading) μετρίασε τις συνέπειες, σύμφωνα με έρευνα της BusinessEuropettp, που δημοσιεύθηκε τη Δευτέρα.

Η έρευνα διαπίστωσε ότι οι εμπορικές εντάσεις ενδέχεται να μειώσουν το ΑΕΠ του 2025 κατά 0,03 ποσοστιαίες μονάδες για την ευρωζώνη, την ΕΕ και μια ευρύτερη ομάδα ευρωπαϊκών χωρών. Για το 2026, η αρνητική επίδραση εκτιμάται ότι θα ανέλθει σε 0,5 έως 0,6%, με την ευρωζώνη να πλήττεται περισσότερο.

Η έρευνα της BusinessEurope βασίστηκε σε απαντήσεις από 36 εθνικές επιχειρηματικές ομοσπονδίες σε χώρες της ΕΕ αλλά και εκτός αυτής, όπως η Βρετανία, η Ελβετία, η Τουρκία και η Ουκρανία.

Ειδικότερα η έρευνα της BusinessEurope αναφέρει:

• Μετά από μια μέτρια αύξηση 0,9% το 2024, η ανάπτυξη προβλέπεται να σταθεροποιηθεί σε περίπου 1% το 2025, σύμφωνα με την εαρινή έκδοση των Οικονομικών Προοπτικών. Προβλέπεται μέτρια αύξηση στο 1,3% για το 2026, που αντιπροσωπεύει μια μικρή προς τα κάτω αναθεώρηση 0,1 ποσοστιαίων μονάδων από την προηγούμενη έκδοση. Η χαμηλή αναμενόμενη ανάπτυξη για το τρέχον και τα επόμενα έτη αντανακλά μια περίπλοκη προοπτική που αντιμετωπίζουν οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, με αυξανόμενες εμπορικές εντάσεις και αβεβαιότητα γύρω από τους δασμούς, συνεχιζόμενα ζητήματα ανταγωνιστικότητας, συμπεριλαμβανομένου του υψηλού κόστους ενέργειας, ανεπαρκούς απλούστευσης των κανονισμών και επίμονων ελλείψεων εργατικού δυναμικού και δεξιοτήτων. Οι εμπροσθοβαρείς εξαγωγές στο πρώτο μέρος του 2025, κάποια σταθερότητα που παρείχε η συμφωνία ΕΕ-ΗΠΑ που επιτεύχθηκε τον Ιούλιο και η συνολική ανθεκτικότητα της οικονομίας της ΕΕ βοήθησαν στην αποτροπή πιο σοβαρών καθοδικών αποτελεσμάτων για το έτος, αν και μια παράλληλη έρευνα της BusinessEurope που δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο του 2025 έδειξε ότι τρεις στις τέσσερις εταιρείες και ομοσπονδίες βιομηχανιών αναφέρουν μέτριο έως σημαντικό αρνητικό αντίκτυπο των δασμών στην επιχειρηματική δραστηριότητα.
• Οι επενδυτικές προσδοκίες έχουν αναθεωρηθεί προς τα κάτω, με την ανάπτυξη να προβλέπεται να παραμείνει μέτρια σε ένα περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από επίμονη αβεβαιότητα. Οι Ομοσπονδίες-Μέλη της BusinessEurope προβλέπουν πλέον ότι ο ακαθάριστος σχηματισμός κεφαλαίου στην ΕΕ θα αυξηθεί μόνο κατά 0,6% το 2025, μια σημαντική προς τα κάτω αναθεώρηση 0,8 ποσοστιαίων μονάδων από τις εαρινές οικονομικές προοπτικές, οι οποίες προέβλεπαν αύξηση 1,4%. Το 2026, ωστόσο, η αύξηση των επενδύσεων αναμένεται να ανακάμψει πιο έντονα, φτάνοντας το 2,2%, το οποίο είναι πιο κοντά στην πρόβλεψη του Ιουνίου 2025 για 2,4%.
• Τόσο ο πληθωρισμός όσο και η ανεργία προβλέπεται να συνεχίσουν την πτωτική τους τάση. Ο γενικός πληθωρισμός αναμένεται να διαμορφωθεί κατά μέσο όρο στο 2,1% στην ΕΕ το 2025, σχεδόν ευθυγραμμιζόμενος με τον στόχο της ΕΚΤ, πριν μειωθεί περαιτέρω στο 1,8% το 2026. Εν τω μεταξύ, η ανεργία προβλέπεται να παραμείνει στο 4,8% τόσο το 2025 όσο και το 2026, μειωμένη από το προηγουμένως προβλεπόμενο 5,5% και 5,4% αντίστοιχα.

Προτάσεις πολιτικής

• Η ΕΕ θα πρέπει να συνεχίσει να καταβάλλει προσπάθειες για την αναζωογόνηση της ανταγωνιστικότητάς της, καθιστώντας την ένα πιο ελκυστικό περιβάλλον για τις εταιρείες ώστε να επενδύουν, να αναπτύσσονται και να καινοτομούν. Τόσο η ΕΕ όσο και τα κράτη μέλη πρέπει να δράσουν γρήγορα για να εφαρμόσουν μέτρα και μεταρρυθμίσεις που μειώνουν τις τιμές της ενέργειας, μειώνουν τα κανονιστικά βάρη, απλοποιούν τις διοικητικές διαδικασίες, δημιουργούν ένα προβλέψιμο νομικό πλαίσιο, εξαλείφουν τις διπλές και επικαλυπτόμενες υποχρεώσεις και προωθούν ένα απλούστερο και λιγότερο στρεβλωτικό φορολογικό σύστημα. Τα εμπόδια εντός της ενιαίας αγοράς (τα οποία, σύμφωνα με το ΔΝΤ, εκτιμάται ότι ισοδυναμούν με δασμούς 44% για τα αγαθά και 110% για τις υπηρεσίες) θα πρέπει να αρθούν για να ενθαρρυνθούν οι επενδύσεις και ο υγιής ανταγωνισμός μεταξύ των επιχειρήσεων σε όλα τα κράτη μέλη, γεγονός που θα αύξανε την παραγωγικότητα και την καινοτομία. Ταυτόχρονα, οι ελλείψεις δεξιοτήτων και εργατικού δυναμικού πρέπει να αντιμετωπιστούν μέσω της καλύτερης αντιστοίχισης των κενών θέσεων εργασίας με ειδικευμένους νόμιμους μετανάστες, μιας εκσυγχρονισμένης και πιο ευέλικτης τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και της ενισχυμένης επαγγελματικής κατάρτισης. Η ΕΕ θα πρέπει επίσης να συνεχίσει να διαφοροποιεί τους εμπορικούς της εταίρους ολοκληρώνοντας τις τρέχουσες εμπορικές διαπραγματεύσεις για να απελευθερώσει νέες αγορές προορισμού και πηγές εισροών.
• Για να γεφυρωθεί το επενδυτικό κενό της ΕΕ, ιδίως στην Ε&Α, την πράσινη και ψηφιακή μετάβαση, καθώς και στην άμυνα, πρέπει να προχωρήσει η Ένωση Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων. Αυτό θα ενισχύσει τον διασυνοριακό ανταγωνισμό μεταξύ των χρηματοπιστωτικών διαμεσολαβητών, βελτιώνοντας την παροχή κεφαλαίων, μειώνοντας το κόστος χρηματοδότησης και ενθαρρύνοντας την καινοτομία. Κλειδί για αυτό είναι η άρση των εμποδίων στις διασυνοριακές ροές ρευστότητας, συμπεριλαμβανομένων των μερισμάτων, για την τόνωση των επενδύσεων με επικεφαλής τις τράπεζες και τη βελτίωση των συνθηκών χρηματοδότησης για τις επιχειρήσεις. Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να κινητοποιήσουν τις αποταμιεύσεις των νοικοκυριών μέσω απλών, ευέλικτων επενδυτικών προϊόντων λιανικής και να δώσουν κίνητρα στις ασφαλιστικές εταιρείες και τα συνταξιοδοτικά ταμεία να αυξήσουν τις κατανομές σε μακροπρόθεσμα επιχειρηματικά κεφάλαια, συμπεριλαμβανομένων των επιχειρηματικών κεφαλαίων και των ιδιωτικών κεφαλαίων. Το 2022, τα συνταξιοδοτικά ταμεία της ΕΕ διέθεσαν μόνο το 0,02% των περιουσιακών στοιχείων σε επιχειρηματικά κεφάλαια, σε σύγκριση με σχεδόν 2% στις ΗΠΑ. Τα κανονιστικά εμπόδια παραμένουν ένα σημαντικό εμπόδιο: η Βασιλεία IV πρέπει να εξισορροπήσει τη διαχείριση κινδύνου με την παγκόσμια ανταγωνιστικότητα· οι πράξεις επιπέδου 2 και 3 των Ευρωπαϊκών Εποπτικών Αρχών θα πρέπει να παραμείνουν αναλογικές, συμπεριλαμβανομένων ευέλικτων ορισμών αθέτησης· και οι απαιτήσεις αξιολόγησης κινδύνου ESG θα πρέπει να απλοποιηθούν για την ελάφρυνση του διοικητικού φόρτου, ιδίως για
  τις ΜΜΕ.

Μετά από μια μέτρια αύξηση 0,9% το 2024, προβλέπει ότι η ανάπτυξη θα σταθεροποιηθεί σε περίπου 1% το 2025, σύμφωνα με την εαρινή έκδοση των Οικονομικών Προοπτικών, και στη συνέχεια θα αυξηθεί ελαφρώς στο 1,3% το 2026. Σχολιάζοντας τα ευρήματα των Προοπτικών, ο Γενικός Διευθυντής της BusinessEurope, Markus J. Beyrer, δήλωσε:

«Αυτή η χαμηλή απόδοση της οικονομίας της ΕΕ αντικατοπτρίζει ένα πολύπλοκο και απαιτητικό τοπίο για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, με αυξανόμενες εμπορικές εντάσεις και συνεχιζόμενα διαρθρωτικά προβλήματα ανταγωνιστικότητας. Παρ’ όλα αυτά, η σχετική σταθερότητα που παρείχε η συμφωνία ΕΕ-ΗΠΑ που επιτεύχθηκε τον Ιούλιο, και η συνολική ανθεκτικότητα της οικονομίας της ΕΕ, βοήθησαν στην αποτροπή περισσότερων αρνητικών αποτελεσμάτων.»

Για να διασφαλιστεί ότι η οικονομία της ΕΕ θα αξιοποιήσει πλήρως τις δυνατότητές της, η ΕΕ πρέπει να εντείνει επειγόντως τις προσπάθειές της για την αντιμετώπιση των ελλείψεων ανταγωνιστικότητάς της. Τόσο η ΕΕ όσο και τα κράτη μέλη πρέπει να ενεργήσουν γρήγορα για την εφαρμογή μέτρων και μεταρρυθμίσεων που μειώνουν τις τιμές της ενέργειας, μειώνουν σημαντικά τα κανονιστικά βάρη, απλοποιούν τις διοικητικές διαδικασίες, προωθούν ένα απλούστερο και λιγότερο στρεβλωτικό φορολογικό σύστημα και διαφοροποιούν τις αγορές εξαγωγών και εισαγωγών της.

Τα εμπόδια εντός της ενιαίας αγοράς, τα οποία το ΔΝΤ εκτιμά ότι ισοδυναμούν με δασμούς 44% για τα αγαθά και 110% για τις υπηρεσίες, πρέπει επίσης να αρθούν για να ενθαρρυνθούν οι επενδύσεις και ο υγιής ανταγωνισμός μεταξύ των επιχειρήσεων σε όλα τα κράτη μέλη.

Επιπλέον, οι Οικονομικές Προοπτικές υπογραμμίζουν το γεγονός ότι η ΕΕ δεν διαθέτει τις απαραίτητες επενδύσεις σε βασικούς στρατηγικούς τομείς. Αυτό είναι ιδιαίτερα αισθητό στην έρευνα και την ανάπτυξη, όπου η ΕΕ δαπανά σημαντικά λιγότερα από τους ανταγωνιστές της. Για να γεφυρωθεί αυτό το επενδυτικό κενό, πρέπει να ολοκληρωθεί η Ένωση Αποταμιεύσεων και Επενδύσεων. Το επερχόμενο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο – ο προϋπολογισμός της ΕΕ – θα είναι επίσης κρίσιμο για τη γεφύρωση του επενδυτικού κενού της ΕΕ.

Άλλα αξιοσημείωτα ευρήματα από την Έκθεση Προοπτικών περιλαμβάνουν:

• Η αύξηση των επενδύσεων έχει αναθεωρηθεί προς τα κάτω και αναμένεται να διαμορφωθεί σε μόλις 0,6% το 2025, πριν ανακάμψει στο 2,2% το 2026.
• Ο πληθωρισμός και η ανεργία μειώνονται, με τον συνολικό πληθωρισμό να διαμορφώνεται στο 2,1% και την ανεργία να προβλέπεται να παραμείνει στο 4,8% τόσο το 2025 όσο και το 2026 – ποσοστό χαμηλότερο από ό,τι είχε προβλεφθεί προηγουμένως.