Χρύσα Τσουράκη (ΙΝ-VR): Οι επενδυτικές τάσεις στην παγκόσμια αγορά ενέργειας, ο ρόλος των Βαλκανίων και η ζωή στο αεροπλάνο

Για τις επενδυτικές τάσεις στην παγκόσμια αγορά ενέργειας, τη διαφορετικότητα του οικοσυστήματος της Λατινικής Αμερικής και της Ευρώπης, καθώς και για τη δυναμικότητα των Βαλκανίων να μετατραπεί σε ενεργειακό κόμβο και παραγωγό των ΑΠΕ της ευρύτερης Ευρώπης μιλάει στο Financial Report η Χρύσα Τσουράκη, CEO και Co-founder της διεθνούς συμβουλευτικής IN-VR που ειδικεύεται στους τομείς της ενέργειας και των ορυκτών και αποτελεί τη γέφυρα μεταξύ κυβερνήσεων, κεφαλαίων και του ιδιωτικού τομέα. Ειδικότερα, η κ. Τσουράκη εξηγεί το πώς η σταθερότητα πολιτικής συμβάλει στην εμπιστοσύνη των επενδυτών και την προσέλκυση ξένων επενδύσεων, ενώ υπάρχει έντονη διάθεση για προσέλκυση αυτών και για πιο ευέλικτα ρυθμιστικά περιβάλλοντα. Τέλος, η CEO της IN-VR  μιλά για το πώς είναι να ζεις ουσιαστικά σε ένα αεροπλάνο έχοντας ταυτόχρονα οικογένεια και ένα ευρύτατο πελατολόγιο ανά τον κόσμο.

Ανήκετε σε μία διεθνή συμβουλευτική εταιρεία η οποία ειδικεύεται στον κλάδο της ενέργειας. Ποιο ακριβώς είναι το έργο του IN-VR και πώς συμβάλλει ο οργανισμός σας στην ενεργειακή μετάβαση;

Η IN-VR είναι μια συμβουλευτική εταιρεία με έδρα το Λονδίνο, η οποία λειτουργεί ως η πρώτη διεθνής «γέφυρα» μεταξύ κυβερνήσεων, κεφαλαίων και του ιδιωτικού τομέα στους τομείς της ενέργειας και των ορυκτών. Την τελευταία δεκαετία, έχουμε προσελκύσει επιτυχώς άμεσες ξένες επενδύσεις (FDI) σε περισσότερες από 30 διεθνείς αγορές, από τη Λατινική Αμερική (Βραζιλία, Αργεντινή, Χιλή, Κολομβία κ.ά.) και την Αφρική (Λιβύη, Μαρόκο, Μαυριτανία, Γκαμπόν κ.ά.), έως και αναδυόμενες ευρωπαϊκές αγορές—όπως τα Βαλκάνια—και την Ασία, ενισχύοντας ταυτόχρονα το τοπικό περιεχόμενο (local content) και διευρύνοντας τις εθνικές αγορές ενέργειας και εξόρυξης.

Ουσιαστικά, ενισχύουμε την άφθονη ύπαρξη επενδύσεων προς τις ενεργειακές αγορές και προς ενεργειακά έργα, ενώ παράλληλα υποστηρίζουμε τις κυβερνήσεις στο να επιταχύνουν την ανάπτυξή τους και να αυξήσουν την επενδυτική τους ελκυστικότητα προς τις διεθνείς αγορές—με άμεση και πρακτική υποστήριξη. Αυτό καθίσταται εφικτό χάρη στο διεθνές μας δίκτυο, με περισσότερα από 110.000 υψηλόβαθμα στελέχη στον τομέα της ενέργειας και των κρίσιμων ορυκτών και μετάλλων, οι οποίοι συμμετέχουν ενεργά στις δραστηριότητές μας, καθώς και χάρη στην εξειδίκευσή μας στη συνεργασία με κυβερνήσεις και στην κατανόηση των τρόπων με τους οποίους μπορούμε να τις βοηθήσουμε να επιτύχουν τους στόχους τους.

Ωστόσο, να διευκρινίσω ότι, στην IN-VR πιστεύουμε στη δίκαιη ενεργειακή μετάβαση, η οποία διαφέρει σημαντικά από αγορά σε αγορά, καθώς οι ανάγκες ποικίλλουν. Και εδώ ακριβώς είναι καθοριστικός ο ρόλος μας—ο σχεδιασμός και η εφαρμογή εθνικών στρατηγικών προσέλκυσης επενδύσεων για την ενεργειακή μετάβαση διαφέρει εντελώς, για παράδειγμα, μεταξύ της Ελλάδας και της Μοζαμβίκης.

Όλα αυτά αποτελούν κρίσιμα στοιχεία για την πρόοδο της ενεργειακής βιομηχανίας.

Έχοντας γραφεία σε άλλα 5 σημεία του κόσμου εκτός από την Αθήνα, εκ των οποίων τα 3 είναι στην Λατινική Αμερική και τα 3 στην Ευρώπη (Λισαβόνα, Αθήνα και Λονδίνο), ποιες είναι οι σημαντικότερες τάσεις που διακρίνετε, με βάση την εμπειρία σας και το πελατολόγιο σας, στις ενεργειακές επενδύσεις;

Η διεθνής ομάδα μας βρίσκεται σε περισσότερες από 12 χώρες. Στην πραγματικότητα, χάρη στον co-founder, Στέλιο Παπαγρηγορίου, λειτουργούμε remotely από την αρχή, δουλεύοντας στην κάλυψη των τοπικών αναγκών μέσα από τα τοπικά μας clusters του δικτύου των Net-Zero (https://www.netzerocircle.org/ και Energy Circles (https://www.energycircle.org/). Αυτό μας επιτρέπει να έχουμε βαθιά κατανόηση όχι μόνο του πώς εξελίσσονται οι διεθνείς αγορές, αλλά και του τι πραγματικά διαμορφώνει αυτές τις τάσεις.

Μία από τις πιο ξεκάθαρες τάσεις που παρατηρούμε σε παγκόσμιο επίπεδο είναι η ισχυρή ώθηση προς πιο βιώσιμα και decarbonised ενεργειακά συστήματα. Η δυναμική πίσω από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας—όπως η ηλιακή, η αιολική και το υδρογόνο—συνεχώς αυξάνεται, όμως η προσοχή δεν περιορίζεται πλέον στην παραγωγή. Επεκτείνεται και στις υποδομές που καθιστούν την καθαρή ενέργεια βιώσιμη σε μεγάλη κλίμακα. Η αποθήκευση ενέργειας, τα έξυπνα δίκτυα και η δέσμευση άνθρακα καθίστανται απαραίτητα, ιδίως σε τομείς όπου η ηλεκτροκίνηση είναι πιο σύνθετη—όπως η βαριά βιομηχανία και οι μεταφορές.

Ταυτόχρονα, η σταθερότητα πολιτικής παίζει πλέον ακόμη μεγαλύτερο ρόλο στην εμπιστοσύνη των επενδυτών. Οι αγορές που προσφέρουν σαφή και συνεπή ρυθμιστικά πλαίσια προσελκύουν περισσότερο επενδυτικό ενδιαφέρον, ενώ εκείνες που χαρακτηρίζονται από απρόβλεπτο περιβάλλον χάνουν έδαφος με ταχείς ρυθμούς. Ένα καλό παράδειγμα είναι η Κίνα, όπου η ηλεκτροκίνηση αντιστοιχεί πλέον σε περίπου 30% της συνολικής ενεργειακής χρήσης—μια πρόοδος που δεν βασίζεται μόνο στους κλιματικούς στόχους, αλλά και στη στρατηγική για ενεργειακή ανθεκτικότητα και οικονομική ανάπτυξη.

Παρατηρούμε επίσης αυξανόμενο ενδιαφέρον για την ενεργειακή ισότητα, ιδίως στις αναδυόμενες αγορές. Η ενεργειακή μετάβαση οφείλει να είναι χωρίς αποκλεισμούς—δεν αφορά μόνο τις εκπομπές, αλλά και τη διασφάλιση πρόσβασης σε προσιτή και αξιόπιστη ενέργεια για όλους.

Το φυσικό αέριο επανεκτιμάται στο πλαίσιο αυτό. Ορισμένες χώρες το ενσωματώνουν με πιο βιώσιμο τρόπο μέσω της παραγωγής μπλε υδρογόνου ή τεχνολογιών δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα (CCS), ενώ άλλες μεταβαίνουν απευθείας σε ΑΠΕ. Δεν υπάρχει μία και μοναδική συνταγή επιτυχίας —και γι’ αυτό ακριβώς το πλαίσιο και τοπικό συγκείμενο έχουν καθοριστική σημασία.

Πώς θα συγκρίνατε την Λατινική Αμερική με την Ευρώπη στον τομέα της ενεργειακής μετάβασης;

Είναι πραγματικά πολύ ενδιαφέρον να συγκρίνει κανείς την Ευρώπη με τη Λατινική Αμερική όσον αφορά την ενεργειακή μετάβαση, γιατί πρόκειται για δύο εντελώς διαφορετικά οικοσυστήματα, που λειτουργούν με εντελώς διαφορετικές δυναμικές και κανόνες.

Η Λατινική Αμερική είναι πολύ ευέλικτη, είναι πλούσια σε φυσικούς πόρους, αλλά ταυτόχρονα πολιτικά ασταθής. Αν μη τι άλλο, η μετάβαση προχωρά ραγδαία, όμως η πολιτική αστάθεια επηρεάζει τους παράγοντες ρίσκου. Η περιοχή διαθέτει απίστευτο φυσικό πλούτο—ηλιακή ενέργεια στη Χιλή και στο Περού, υδροηλεκτρική ενέργεια στην Κολομβία και στη Βραζιλία, και αιολική/ηλιακή στην Αργεντινή και την Ουρουγουάη. Αυτή η φυσική αφθονία καθορίζει πραγματικά τον ρυθμό ανάπτυξης. Αξίζει επίσης να θυμόμαστε ότι μερικά από τα πιο σημαντικά παγκοσμίως αποθέματα λιθίου, χαλκού και άλλων κρίσιμων ορυκτών και μετάλλων βρίσκονται στη Νότια Αμερική—κυρίως στη Χιλή, την Αργεντινή, τη Βραζιλία και τη Βολιβία—τέσσερις αγορές με τις οποίες συνεργαζόμαστε πολύ στενά.

Η Ευρώπη, από την άλλη, είναι περισσότερο θεσμικά οργανωμένη. Τη διέπουν κανόνες και αυστηρές ρυθμίσεις, και παρόλο που αυτό μπορεί να επιβραδύνει τις εξελίξεις, προσφέρει ταυτόχρονα δομή και μακροπρόθεσμο όραμα. Η δύναμή της βρίσκεται επίσης στην τεχνολογία και το επενδυτικό κεφάλαιο. Παρατηρείται εντυπωσιακή καινοτομία στους τομείς της αποθήκευσης ενέργειας, του πράσινου υδρογόνου και των συστημάτων διασύνδεσης. Και αυτές οι εξελίξεις υποστηρίζονται από χρηματοδότηση και μακροπρόθεσμα ρυθμιστικά πλαίσια.

Σε όλες τις αγορές με τις οποίες έχω συνεργαστεί, υπάρχει ένα ξεκάθαρο μοτίβο: έντονη διάθεση για προσέλκυση ξένων επενδύσεων και συχνά πιο ευέλικτα ρυθμιστικά περιβάλλοντα, τα οποία μπορούν να επιταχύνουν την υλοποίηση έργων—έστω κι αν αυτό συνοδεύεται από τις δικές του προκλήσεις.

Με αφορμή την πρόσφατη εκδήλωση που έλαβε χώρα στην Αθήνα, το 9th Balkans Energy Summit, το οποίο και διοργανώσατε, ποια είναι η άποψή σας για τη δυναμική των Βαλκανίων στην ανάπτυξη των ΑΠΕ. Θα μπορούσε να μετατραπεί η Βαλκανική χερσόνησος σε βασικό ενεργειακό hub για την Ευρώπη;

Είμαι Ελληνίδα, οπότε νιώθω αδιαμφισβήτητα μια βαθιά προσωπική σύνδεση με τα Βαλκάνια και γνωρίζω καλά ότι η περιοχή έχει τεράστιες δυνατότητες να διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στην ενεργειακή μετάβαση της Ευρώπης προς τις ΑΠΕ.

Τα Βαλκάνια διαθέτουν όλα τα απαραίτητα στοιχεία για να γίνουν μια πραγματική δύναμη στον τομέα των ΑΠΕ: στρατηγική γεωπολιτική θέση, interconnectivity με την Ευρώπη και την Ασία, αφθονία φυσικών πόρων, εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό και μια σχετικά αυξανόμενη διάθεση από πλευράς επενδυτών. Με τεράστιες ανεκμετάλλευτες δυνατότητες σε ηλιακή, αιολική και υδροηλεκτρική ενέργεια, η περιοχή έχει μοναδική θέση για να επωφεληθεί από τη διεθνή στροφή προς καθαρότερες μορφές ενέργειας.

Υπάρχουν ακόμη ορισμένες στρατηγικές κινήσεις και εξελίξεις που μπορούν να συμβάλουν στην πραγματοποίηση αυτού του οράματος. Φυσικά, χρειαζόμαστε ενεργειακή αφθονία, που ξεκινά με ενεργειακή ασφάλεια. Και αυτό ξεκάθαρα σημαίνει την εξόρυξη φυσικού αερίου, το οποίο αναμφίβολα πρέπει να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο, εάν τα Βαλκάνια θέλουν να εδραιώσουν πραγματικά τη θέση τους ως ενεργειακή υπερδύναμη.

Στα Βαλκάνια, όπως και σε παγκόσμιο επίπεδο, κάθε χώρα πρέπει να είναι υπεύθυνη για τη δική της ενεργειακή ασφάλεια — όμως πρέπει να το κάνουμε συλλογικά. Αυτό αναδεικνύει ακόμη περισσότερο την ανάγκη για περιφερειακή εναρμόνιση, την οποία στηρίζουμε διαχρονικά στην IN-VR. Ένα ακόμη σημαντικό κομμάτι του παζλ είναι η δημιουργία ισχυρών εθνικών οδικών χαρτών και επενδυτικά φιλικών πλαισίων που θα ξεκλειδώσουν αυτό το δυναμικό. Η αναζήτηση επενδύσεων και η υποστήριξη προς ενεργειακά έργα είναι, και πάλι, συλλογική προσπάθεια. Πρέπει να δούμε περισσότερες διαβαλκανικές επενδύσεις. Αυτό ήταν πάντα το όραμά μου, από τότε που ξεκίνησα στον κλάδο το 2012.

Και πράγματι, ήμασταν πρόσφατα μάρτυρες της υπογραφής Μνημονίου Συνεργασίας μεταξύ της ΔΕΣΦΑ και της NOMAGAS, στο πρόσφατο συνέδριό μας, αποδεικνύοντας για άλλη μια φορά πως η διαβαλκανική συνεργασία ενισχύει και προωθεί τη βιομηχανία ενέργειας της περιοχής μας.

Οπότε, αν έπρεπε να το συνοψίσω, οι προτεραιότητες είναι ξεκάθαρες: ενεργειακή αφθονία, περιφερειακή συνεργασία, και ισχυρές δομές αγοράς και πολιτικές για να τις υποστηρίξουν. Το δυναμικό είναι ήδη εδώ — τώρα είναι η στιγμή να το αξιοποιήσουμε.

Θα σας ενδιέφερε μια επέκταση του έργου σας στα Βαλκάνια; Ναι ή όχι και γιατί;

Απολύτως. Τα Βαλκάνια αποτελούν στρατηγική περιοχή για την IN-VR εδώ και πολλά χρόνια — όχι μόνο λόγω του δυναμικού τους, αλλά γιατί συμμετέχουμε ενεργά στην ενεργειακή τους πορεία για περισσότερο από μία δεκαετία. Έχουμε χτίσει μακροχρόνιες σχέσεις με κυβερνήσεις και θεσμούς στην Ελλάδα, την Αλβανία, τη Σερβία, τη Βόρεια Μακεδονία, την Κροατία, τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία, το Μαυροβούνιο, τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη κα. Τα τελευταία 13 χρόνια, έχουμε εξελιχθεί στην πιο εδραιωμένη πλατφόρμα προώθησης ενέργειας στην περιοχή, και κάθε χρόνο βλέπουμε την δυναμική να ενισχύεται εντυπωσιακά.

Δεν έχω καμία αμφιβολία ότι τα Βαλκάνια μπορούν να εξελιχθούν όχι μόνο σε ενεργειακό κόμβο για την Ευρώπη, αλλά και σε παραγωγό ενέργειας. Και κάτι στο οποίο πιστεύουμε βαθιά είναι η σημασία της τοπικής εξειδίκευσης και ανθρώπινου δυναμικού. Γι’ αυτό και λανσάρουμε πρωτοβουλίες όπως το IN-VR Academy, με στόχο την κατάρτιση και την απασχόληση νέων επαγγελματιών από τα Βαλκάνια. Το έργο της IN-VR υλοποιείται και ηγείται από το εγχώριο ανθρώπινο δυναμικό.

Κοιτώντας μπροστά, η προτεραιότητά μας είναι να ενισχύσουμε την ικανότητα της περιοχής εκ των έσω — όχι μόνο με την προσέλκυση επενδύσεων, αλλά μέσα από την ανάπτυξη δεξιοτήτων, δομών και συνεργασιών που θα επιτρέψουν στα Βαλκάνια να διαδραματίσουν ηγετικό ρόλο στη διαμόρφωση του ενεργειακού μέλλοντος της Ευρώπης. Είμαστε απόλυτα αφοσιωμένοι στο να διευκολύνουμε επενδύσεις, να χτίζουμε ουσιαστικές συνεργασίες και να συμβάλλουμε στη δημιουργία ενός βιώσιμου και χωρίς αποκλεισμούς ενεργειακού μέλλοντος για την περιοχή.

Μιλήστε μας και λίγο για εσάς. Αυτή τη στιγμή η έδρα σας είναι στο Λονδίνο. Πως ξεκινήσατε την καριέρα σας και τι σας έκανε να δουλέψετε στο εξωτερικό;

Ήταν πραγματικά ένα συναρπαστικό ταξίδι για εμένα προσωπικά — αυτή τη στιγμή βρίσκομαι στο Μπουένος Άιρες, στην Αργεντινή. Όπως ανέφερα νωρίτερα, είμαι Ελληνίδα, γεννημένη, μεγαλωμένη και εκπαιδευμένη στην Ελλάδα. Ωστόσο, το πραγματικό σημείο εκκίνησης της επαγγελματικής μου ζωής ήταν η μετακόμιση στο Λονδίνο, όπου έζησα για δέκα χρόνια. Εκεί εκτέθηκα σε νέες εμπειρίες και αποκαλύφθηκαν μοναδικές ευκαιρίες για την IN-VR.

Πάντα ονειρευόμουν να είμαι ένας λειτουργικός καταλύτης για παγκόσμιες αλλαγές, όχι απλώς ένα ακόμα κομμάτι μεγάλων ιδεών — κάτι που τελικά υλοποιήθηκε και πήρε μορφή μαζί με τον συνιδρυτή μου, τον Στέλιο, και τη δική του επαγγελματική διαδρομή. Από πολύ νωρίς διακρίναμε ότι υπήρχε ένα κενό στη βιομηχανία της ενέργειας, ειδικά σε ό,τι αφορά τις αναδυόμενες αγορές — ένα κενό για μια πλατφόρμα που θα μπορούσε πραγματικά να ενώσει και να συνδέσει τους βασικούς φορείς του κλάδου, προσφέροντάς τους τα κατάλληλα εργαλεία για να υλοποιήσουν τα έργα τους, να ενισχύσουν την ανάπτυξη του κλάδου και να προσφέρουν ενεργειακή αφθονία στα έθνη.

Όλα αυτά έγιναν εφικτά χάρη στην στήριξη του δημόσιου τομέα, που αγκάλιασε το όραμά μου — κάτι για το οποίο είμαι βαθύτατα ευγνώμων. Το Μαρόκο, το Μαυροβούνιο, η Ελλάδα, η Βραζιλία, το Ανατολικό Τιμόρ και η Λιβύη, για να αναφέρω μόνο μερικές χώρες-συνεργάτες μας, μας εμπιστεύτηκαν να στηρίξουμε το έργο τους και να ενισχύσουμε τις αγορές τους. Και μέσα από αυτή τη διαδικασία, αναπτύχθηκε και η ίδια η IN-VR.

Η συνεργασία μας με τη Λατινική Αμερική μάς οδήγησε οικογενειακώς — έχουμε έναν γιο, τον Έκτορα, οκτώ ετών — στην Αργεντινή, όπου συνεργαζόμαστε με τοπικές ομάδες και φέρνουμε ανάπτυξη και ευκαιρίες στην περιοχή.

Αν και η Λατινική Αμερική είναι πια το σπίτι μας, εξακολουθούμε να δουλεύουμε εξ αποστάσεως με ομάδες επί τόπου στην υλοποίηση των διάφορων έργων μας — ακόμη κι αν αυτό σημαίνει πως τα τελευταία χρόνια ζω ουσιαστικά μέσα σε ένα αεροπλάνο.

Χρύσα Τσουράκη

CEO και Co-founder της IN-VR