Δασμοί Τραμπ: Πώς το «εμπορικό μπαζούκα» της Ευρώπης θα μπορούσε να είναι η έσχατη λύση

Η Ευρωπαϊκή Ένωση φαίνεται να ετοιμάζεται να αναπτύξει το «Μέσο κατά του Καταναγκασμού» — που χαρακτηρίζεται ως «πυρηνική επιλογή» για να προσπαθήσει να αποτρέψει εμπορικές διαφορές — καθώς η απειλή επιβολής δασμού 30% στις εισαγωγές της ΕΕ τον Ντόναλντ Τραμπ διαφαίνεται μεγάλη, όπως μεταδίδει το CNBC.

Αρκετά κράτη μέλη της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένων της Γαλλίας και της Γερμανίας, φέρεται να εξετάζουν το ενδεχόμενο χρήσης μέτρων «κατά του εξαναγκασμού» που θα στοχεύουν τις ΗΠΑ, εάν η Ένωση δεν καταφέρει να καταλήξει σε εμπορική συμφωνία με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, δήλωσαν αυτή την εβδομάδα στο Reuters διπλωμάτες της ΕΕ .

Τα μέτρα θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην απαγόρευση της πρόσβασης των Αμερικανών προμηθευτών στην αγορά της ΕΕ από την ΕΕ, αποκλείοντάς τους από τη συμμετοχή σε δημόσιους διαγωνισμούς στην Ένωση, καθώς και στην επιβολή περιορισμών στις εξαγωγές και εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών, καθώς και ορίων στις άμεσες ξένες επενδύσεις στην περιοχή.

Η ώρα για την ανάπτυξη αυτού που θεωρείται το «εμπορικό μπαζούκα» της ΕΕ θα μπορούσε επίσης να πλησιάζει, καθώς η εμπορική διαμάχη του Τραμπ με το μπλοκ φτάνει στο αποκορύφωμά της.

Όπως έχουν τα πράγματα, ο Λευκός Οίκος δηλώνει ότι θα επιβάλει δασμό 30% στις εισαγωγές της ΕΕ προς τις ΗΠΑ την 1η Αυγούστου, εάν δεν επιτευχθεί εμπορική συμφωνία πριν από τότε. Έχει δηλώσει ότι η προθεσμία είναι καθορισμένη, αλλά σημείωσε ότι οι εμπορικές διαπραγματεύσεις θα μπορούσαν να συνεχιστούν και μετά από αυτήν την ημερομηνία.

Τι είναι το ACI

Οι σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ βρίσκονται σε ύφεση, αφότου ο Τραμπ έχει επανειλημμένα κατηγορήσει την ΕΕ για αθέμιτες εμπορικές πρακτικές, επειδή έχει καταγράψει ένα επίμονο εμπορικό πλεόνασμα όσον αφορά την ανταλλαγή αγαθών.

Τα στοιχεία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου δείχνουν ότι το συνολικό εμπόριο μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ ανήλθε σε 1,68 τρισεκατομμύρια ευρώ (1,97 τρισεκατομμύρια δολάρια) το 2024, αλλά ενώ η ΕΕ εμφάνισε εμπορικό πλεόνασμα σε αγαθά, κατέγραψε έλλειμμα στις υπηρεσίες με τις ΗΠΑ. Όταν λήφθηκαν υπόψη τόσο τα αγαθά όσο και οι υπηρεσίες, το μπλοκ είχε πλεόνασμα περίπου 50 δισεκατομμυρίων ευρώ πέρυσι.

Καθώς η τελευταία απειλή του Τραμπ με δασμούς 30% διαφαίνεται, η ΕΕ εξετάζει τις επιλογές της, συμπεριλαμβανομένων των αντιδασμολογικών μέτρων που στοχεύουν στις εισαγωγές των ΗΠΑ, καθώς και το δυνητικά ισχυρό Μέσο Καταπολέμησης του Καταναγκασμού (ACI), το οποίο δημιουργήθηκε το 2023 αλλά δεν έχει χρησιμοποιηθεί ποτέ πριν από την ΕΕ.

Ο ACI έχει σχεδιαστεί ως αποτρεπτικό μέσο έναντι οποιουδήποτε αντιληπτού «οικονομικού καταναγκασμού» από τρίτες χώρες που θεωρείται ότι εφαρμόζει «καταναγκαστικές» πρακτικές που έχουν σχεδιαστεί για να αλλάξουν την πολιτική της ΕΕ και οι οποίες θα μπορούσαν να βλάψουν το εμπόριο και τις επενδύσεις στην ένωση.

Ο πρωταρχικός στόχος της ACI είναι η «αποτροπή», δηλώνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αλλά «εάν μια τρίτη χώρα καταφύγει σε καταναγκασμό», το μέσο επιτρέπει στο μπλοκ να αντιδράσει, «όπου είναι δυνατόν μέσω διαλόγου και εμπλοκής, αλλά και -όπου είναι απαραίτητο- μέσω μέτρων αντιμετώπισης».

Αυτές οι αντιδράσεις —των οποίων ο στόχος είναι «πάντα να προκαλέσουν την παύση του καταναγκασμού» μπορούν να υπερβούν τους αντισταθμιστικούς δασμούς, με το μέσο να επιτρέπει επίσης περιορισμούς στις εισαγωγές και εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών, αλλά και στα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και στις άμεσες ξένες επενδύσεις.

Επιπλέον, τα μέτρα κατά του καταναγκασμού επιτρέπουν στην ΕΕ να επιβάλλει διάφορους περιορισμούς στην πρόσβαση στην αγορά της ΕΕ, ιδίως στις δημόσιες συμβάσεις, καθώς και στην ικανότητα των Αμερικανών προμηθευτών να πωλούν τρόφιμα και χημικά προϊόντα στην Ένωση.

Η χρήση του μέσου θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει σε μέτρα που επηρεάζουν τις υπηρεσίες στις οποίες οι ΗΠΑ έχουν εμπορικό πλεόνασμα με την ΕΕ, σύμφωνα με το Reuters, συμπεριλαμβανομένων εκείνων από τους παρόχους ψηφιακών υπηρεσιών Amazon, Microsoft, Netflix ή Uber.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σημειώνει ότι τα μέτρα αντιμετώπισης της ΕΕ πρέπει να είναι «ανάλογα με τη βλάβη που αντιμετωπίζουν και πρέπει να είναι στοχευμένα και προσωρινά», και να εφαρμόζονται για όσο διάστημα επικρατεί ο αντιληπτός καταναγκασμός.

Θα χρειαζόταν επίσης χρόνος για να δράσει η Επιτροπή, καθώς η διαδικασία θα απαιτούσε να διερευνήσει πιθανές περιπτώσεις εξαναγκασμού προτού ζητήσει από τα κράτη μέλη να επιβεβαιώσουν τα ευρήματά της. Στη συνέχεια, θα απαιτούνταν ειδική πλειοψηφία (τουλάχιστον 15 από τα 27 κράτη της) για να τεθεί υπέρ της υιοθέτησης μέτρων αντιμετώπισης της ACI και ακόμη και πριν τεθούν σε εφαρμογή, η Επιτροπή θα πραγματοποιούσε συνομιλίες με τον φερόμενο ως παραβάτη για να προσπαθήσει να επιλύσει τη διαφορά.

Το CNBC ζήτησε περαιτέρω σχόλια από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και αναμένει απάντηση.

Εμπορικό μπαζούκα «ως έσχατη λύση»

Διεξάγονται συνομιλίες της τελευταίας στιγμής για την επίτευξη εμπορικής συμφωνίας με τις ΗΠΑ, με την ΕΕ να στοχεύει σε μια βασική συμφωνία δασμών 10% και στην προστασία βασικών βιομηχανιών, όπως η αυτοκινητοβιομηχανία, η γεωργία, τα μηχανήματα και η αεροδιαστημική.

«Ενώ η ΕΕ θα δεχτεί έναν βασικό δασμό 10% με εξαιρέσεις και ποσοστώσεις που προστατεύουν τις μεγάλες βιομηχανίες της ΕΕ, ένας αμοιβαίος συντελεστής που είναι μεγαλύτερος από 15% πιθανότατα θα οδηγήσει σε κάποια αντίποινα από την ΕΕ», ανέφεραν σε σημείωμα οι αναλυτές του Eurasia Group.

«Η απειλή του Τραμπ να τριπλασιάσει τον συντελεστή θεωρείται ως διαπραγματευτική τακτική και όχι ως ζώνη προσγείωσης από την ΕΕ. Ωστόσο, η ΕΕ θα απειλήσει να πλήξει αμερικανικές εξαγωγές αξίας έως και 116 δισεκατομμυρίων ευρώ με αντιδασμούς και να χρησιμοποιήσει πρόσθετα εμπορικά μέτρα – συμπεριλαμβανομένου του ισχυρού Μέσου Κατά του Καταναγκασμού (ACI) του μπλοκ που θα μπορούσε να στοχεύσει τις εξαγωγές υπηρεσιών των ΗΠΑ – για να δώσει κίνητρα στην κυβέρνηση Τραμπ για μια συμφωνία».

Η χρήση του ACI θα ήταν κάτι σαν «εμπορικό μπαζούκα», σημείωσαν οι Mujtaba Rahman, Emre Peker και Clayton Allen του Eurasia Group, και έσχατη λύση.

«Ενώ η Γαλλία, η Ισπανία και ορισμένα άλλα μέλη της ΕΕ θα υποστηρίξουν ισχυρά αντίποινα κατά των δασμών του Τραμπ, η [Ευρωπαϊκή] Επιτροπή είναι πιθανό να επικεντρωθεί αρχικά στο να πλήξει τα αμερικανικά προϊόντα με περισσότερους δασμούς», ανέφεραν.

Ωστόσο, μια κλιμακούμενη σπείρα που οδηγεί στο σενάριο «εμπορικού πολέμου» 10% για την Ευρασία θα ωθούσε τις Βρυξέλλες να εφαρμόσουν κλιμακωτικά μέτρα, όπως «έλεγχους/δασμούς εξαγωγών, περιορισμούς στις δημόσιες συμβάσεις ή/και κυρώσεις στις εξαγωγές υπηρεσιών των ΗΠΑ» χρησιμοποιώντας το «εμπορικό μπαζούκα» του ACI ως έσχατη λύση», κατέληξαν.