ΕΕ: Ερχονται σημαντικές αλλαγές στο GDPR και τους κανόνες τεχνητής νοημοσύνης

Η Ευρώπη υποχωρεί στις αυστηρές ρυθμίσεις τεχνολογίας που επί χρόνια επέβαλε, καθώς οι Βρυξέλλες προτείνουν σημαντικές αλλαγές στο GDPR και στον νόμο για την τεχνητή νοημοσύνη.

Μετά από χρόνια αυστηρής ρύθμισης των μεγαλύτερων τεχνολογικών εταιρειών παγκοσμίως, η Ευρώπη κάνει ένα βήμα πίσω. Υπό έντονη πίεση από τη βιομηχανία και την κυβέρνηση των ΗΠΑ, οι Βρυξέλλες αφαιρούν ορισμένες προστασίες από τον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων (GDPR) και χαλαρώνουν ή αναβάλλουν σημαντικούς κανόνες για την τεχνητή νοημοσύνη, σε μια προσπάθεια περιορισμού της γραφειοκρατίας και τόνωσης της οικονομικής ανάπτυξης.

Οι αλλαγές που προτείνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ, τροποποιούν βασικά στοιχεία του GDPR, διευκολύνοντας τις εταιρείες να μοιράζονται ανωνυμοποιημένα και ψευδωνυμοποιημένα προσωπικά δεδομένα. Παράλληλα, θα επιτρέπουν στις εταιρείες τεχνητής νοημοσύνης να χρησιμοποιούν νόμιμα προσωπικά δεδομένα για την εκπαίδευση μοντέλων AI, υπό την προϋπόθεση ότι η εκπαίδευση συμμορφώνεται με τις λοιπές απαιτήσεις του GDPR.

Η πρόταση επίσης «χαλαρώνει» ένα κρίσιμο τμήμα του AI Act — της ευρωπαϊκής νομοθεσίας για την τεχνητή νοημοσύνη που τέθηκε σε ισχύ το 2024 αλλά περιλάμβανε πολλές διατάξεις με μεταγενέστερη εφαρμογή. Η αλλαγή επεκτείνει την περίοδο χάριτος για τους κανόνες που αφορούν τα συστήματα AI υψηλού κινδύνου, τα οποία θεωρείται ότι ενέχουν «σοβαρούς κινδύνους» για την υγεία, την ασφάλεια ή τα θεμελιώδη δικαιώματα.

Οι συγκεκριμένοι κανόνες, που επρόκειτο να ισχύσουν το επόμενο καλοκαίρι, θα εφαρμόζονται πλέον μόνο όταν επιβεβαιωθεί ότι «τα απαραίτητα πρότυπα και εργαλεία υποστήριξης είναι διαθέσιμα» στις εταιρείες AI.

Μια αλλαγή που αναμένεται να ευχαριστήσει σχεδόν όλους είναι η μείωση των πανταχού παρόντων ευρωπαϊκών banner και αναδυόμενων παραθύρων cookies. Με τη νέα πρόταση, ορισμένα «χαμηλού κινδύνου» cookies δεν θα ενεργοποιούν πλέον pop-ups, ενώ οι χρήστες θα μπορούν να ελέγχουν άλλα κεντρικά μέσω του browser τους.

Άλλες τροποποιήσεις στο νέο Digital Omnibus περιλαμβάνουν απλοποιημένες απαιτήσεις τεκμηρίωσης AI για μικρότερες εταιρείες, μία ενοποιημένη διεπαφή για την αναφορά περιστατικών κυβερνοασφάλειας και τη συγκέντρωση της εποπτείας της τεχνητής νοημοσύνης στο AI Office της ΕΕ.

«Έχουμε όλα τα συστατικά για να πετύχουμε στην Ευρώπη. Όμως οι εταιρείες μας, ειδικά οι νεοφυείς και οι μικρές επιχειρήσεις, συχνά εμποδίζονται από στρώματα άκαμπτων κανόνων», δήλωσε η Henna Virkkunen, εκτελεστική αντιπρόεδρος για την τεχνολογική κυριαρχία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. «Μειώνοντας τη γραφειοκρατία, απλοποιώντας τους νόμους της ΕΕ, ανοίγοντας την πρόσβαση σε δεδομένα και εισάγοντας ένα κοινό ευρωπαϊκό Επιχειρηματικό Πορτοφόλι, δίνουμε τον χώρο ώστε η καινοτομία να συμβεί και να φτάσει στην αγορά — με τον ευρωπαϊκό τρόπο: διασφαλίζοντας ότι τα θεμελιώδη δικαιώματα των χρηστών παραμένουν πλήρως προστατευμένα».

Η πρόταση περνά τώρα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα 27 κράτη-μέλη, όπου θα χρειαστεί ειδική πλειοψηφία για να εγκριθεί — μια διαδικασία που μπορεί να διαρκέσει μήνες και ενδέχεται να επιφέρει σημαντικές αλλαγές. Αναμένεται πάντως να προκαλέσει αντιδράσεις στις Βρυξέλλες. Το GDPR θεωρείται ακρογωνιαίος λίθος της ευρωπαϊκής τεχνολογικής στρατηγικής και είναι, πολιτικά, όσο «ιερό» μπορεί να είναι ένας νόμος. Διαρροές σχεδίων έχουν ήδη προκαλέσει έντονες αντιδράσεις μεταξύ οργανώσεων πολιτικών δικαιωμάτων και πολιτικών, που κατηγορούν την Επιτροπή ότι υποχωρεί σε πιέσεις των μεγάλων εταιρειών τεχνολογίας και αποδυναμώνει κρίσιμες προστασίες.

Η απόφαση έρχεται μετά από μήνες έντονης πίεσης από μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες και τον Donald Trump, καθώς και από εξέχουσες εσωτερικές προσωπικότητες όπως ο πρώην Ιταλός πρωθυπουργός και πρώην επικεφαλής της ΕΚΤ Mario Draghi, οι οποίοι έχουν καλέσει την ΕΕ να υιοθετήσει πιο ευέλικτη προσέγγιση στη ρύθμιση της τεχνολογίας. Η Επιτροπή, από την πλευρά της, προσπαθεί να παρουσιάσει τις αλλαγές ως «απλοποίηση» των τεχνολογικών κανόνων της ΕΕ — όχι ως αποδυνάμωσή τους. Με λίγες εξαιρέσεις, η Ευρώπη εξακολουθεί να στερείται ανταγωνιστών στον παγκόσμιο αγώνα της τεχνητής νοημοσύνης, που κυριαρχείται από αμερικανικές και κινεζικές εταιρείες όπως η DeepSeek, η Google και η OpenAI.