EIB Investment Survey 2025: Έμφαση στην αντικατάσταση κεφαλαίου και όχι στην αύξηση δυναμικότητας – Που βρίσκεται η Ελλάδα

Η νέα έρευνα επενδύσεων της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (EIBIS 2025), που δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο, «μετρά» τον παλμό 13.000 επιχειρήσεων στην ΕΕ και τις ΗΠΑ και σκιαγραφεί μια Ευρώπη που συνεχίζει να επενδύει, αλλά με πιο προσεκτικό βήμα μέσα σε ένα ασταθές γεωπολιτικό περιβάλλον.
Το 86% των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων δηλώνει ότι επένδυσε, όμως οι προσδοκίες για αύξηση επενδύσεων το 2025 μετριάζονται (καθαρό ισοζύγιο +4%, από +8% πέρυσι), με έμφαση στην αντικατάσταση κεφαλαίου και όχι στην επέκταση δυναμικότητας. Παράλληλα, η ΕΕ κρατά υψηλή ταχύτητα σε άυλες επενδύσεις (35% του επενδυτικού μίγματος) και στην πράσινη μετάβαση, την ώρα που οι ΗΠΑ εμφανίζουν μεγαλύτερη «όρεξη» για capacity expansion.

Στο μέτωπο των εμπορικών ροών, οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις παραμένουν έντονα διασυνδεδεμένες διεθνώς, με τις μεταβολές σε δασμούς/τελωνειακές διαδικασίες να αναδεικνύονται στον βασικό ανασταλτικό παράγοντα για το εμπόριο. Η αβεβαιότητα παραμένει το υπ’ αριθμόν ένα εμπόδιο για τις επενδύσεις (83%), ακολουθούμενη από την έλλειψη δεξιοτήτων και το ενεργειακό κόστος, ενώ η πρόσβαση σε στοχευμένη δημόσια στήριξη φτάνει το 16% των επενδυτικών επιχειρήσεων στην ΕΕ (με 61% αυτής να κατευθύνεται σε συγκεκριμένους στόχους, 41% πράσινη μετάβαση, 29% καινοτομία).

Στο πεδίο του κλίματος, σχεδόν οι μισές επιχειρήσεις στην ΕΕ δηλώνουν ότι επένδυσαν το 2024 σε ενεργειακή αποδοτικότητα, με σαφείς διαφοροποιήσεις ανά χώρα, και περίπου μία στις δύο θέτει και παρακολουθεί στόχους εκπομπών, πολύ υψηλότερα ποσοστά από τις ΗΠΑ. Παράλληλα, πάνω από τις μισές επιχειρήσεις στην ΕΕ έχουν πραγματοποιήσει ενεργειακό έλεγχο τα τελευταία τρία χρόνια, έναντι 29% στις ΗΠΑ.

Η θέση της Ελλάδας

Διεθνοποίηση: Η Ελλάδα ανήκει στο «γκρουπ κορυφής» των χωρών με το μεγαλύτερο μερίδιο επιχειρήσεων που εμπορεύονται διεθνώς (εισαγωγές/εξαγωγές). Μόνο Σλοβενία, Σλοβακία, Κύπρος και Δανία βρίσκονται στην ίδια ζώνη υψηλής συμμετοχής. Αυτό υποδηλώνει ισχυρή διασύνδεση με αλυσίδες αξίας — αλλά και έκθεση σε εξωτερικούς κραδασμούς.

Επενδυτικό «κενό»: Σε αντίθεση με χώρες που αναφέρουν κυρίως υποεπένδυση, η Ελλάδα καταγράφει αξιοσημείωτο μερίδιο επιχειρήσεων που δηλώνουν υπερεπένδυση την τελευταία τριετία μαζί με Κύπρο και Δανία. Η εικόνα αυτή παραπέμπει σε περίοδο έντονης ανανέωσης και ανασυγκρότησης κεφαλαίου, αλλά και σε ανάγκη καλύτερης στόχευσης των επενδύσεων.

Κλιματικοί κίνδυνοι και ανθεκτικότητα: Η Ελλάδα βρίσκεται δεύτερη στην ΕΕ ως προς το ποσοστό επιχειρήσεων που έχουν λάβει μέτρα θωράκισης έναντι φυσικών κινδύνων (πλημμύρες, πυρκαγιές κ.λπ.), ενδεικτικό της έντονης έκθεσης αλλά και της προσαρμοστικής κινητοποίησης.

Ενεργειακή αποδοτικότητα: Εδώ εντοπίζεται υστέρηση. Περίπου τέσσερις στις δέκα ελληνικές επιχειρήσεις δηλώνουν ότι επένδυσαν το 2024 σε μέτρα βελτίωσης ενεργειακής αποδοτικότητας (από τα χαμηλότερα ποσοστά στην ΕΕ), ενώ κατά μέσο όρο περίπου 10% των συνολικών επενδύσεων κατευθύνεται σε τέτοια μέτρα. Θετικό αντίβαρο: σχεδόν 6 στις 10 είχαν πραγματοποιήσει ενεργειακό έλεγχο την τελευταία τριετία, ένδειξη ότι οι προϋποθέσεις ωρίμανσης υπάρχουν.

Στόχοι εκπομπών: Μόλις περί το ένα τρίτο των ελληνικών επιχειρήσεων δηλώνει ότι θέτει και παρακολουθεί στόχους για τις ίδιες τις εκπομπές της, ποσοστό κάτω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο και σαφές πεδίο βελτίωσης όσο προχωρά η κανονιστική πίεση και οι αλυσίδες αξίας «ζητούν» decarbonisation plan.

Τεχνητή Νοημοσύνη: Η γενική εικόνα και η θέση της Ελλάδας
Η EIBIS 2025 καταγράφει ότι περίπου το 37% των επιχειρήσεων στην ΕΕ χρησιμοποιεί Τεχνητή Νοημοσύνη (σε παρόμοιο επίπεδο με τις ΗΠΑ), αλλά η χρήση της παραμένει λιγότερο «συστηματική» στην Ευρώπη. Μόνο το 55% των ευρωπαϊκών εταιρειών που τη χρησιμοποιούν την εφαρμόζουν σε τουλάχιστον δύο εσωτερικές διαδικασίες, έναντι 81% στις ΗΠΑ.

Η Φινλανδία (66%), η Δανία (58%) και οι Κάτω Χώρες (55%) προηγούνται, ενώ η Ελλάδα βρίσκεται στον πάτο της ΕΕ, με μόλις το 19% των επιχειρήσεων να δηλώνουν χρήση γενετικής ΤΝ και είναι μαζί με την Ιταλία στις χαμηλότερες θέσεις. Η εικόνα αυτή «κουμπώνει» με το εύρημα ότι η Ελλάδα  μαζί με την Κροατία  εμφανίζει τις χαμηλότερες επιδόσεις στην υιοθέτηση προηγμένων ψηφιακών τεχνολογιών συνολικά.

Σε επίπεδο χρήσεων, οι επιχειρήσεις της ΕΕ αξιοποιούν την ΤΝ κυρίως για εσωτερικές διαδικασίες (60%), marketing & πωλήσεις (44%), εξυπηρέτηση πελατών (31%), και σε μικρότερο βαθμό για ανάπτυξη προϊόντων (25%) και HR (19%). Οι διαφορές με τις ΗΠΑ δεν είναι στο «αν», αλλά στο «πόσο πλατιά» απλώνεται η ΤΝ μέσα στην επιχείρηση.