Επενδύσεις βιομεθανίου: Τα ανοιχτά ζητήματα, το χρονοδιάγραμμα των πρώτων μονάδων και οι χώρες ”μοντέλα”

Μπορεί το νομοσχέδιο για το θεσμικό πλαίσιο των επενδύσεων για βιομεθάνιο και υδρογόνο να ψηφίστηκε πριν από μερικές ημέρες, στις αρχές του Ιουλίου, μετά από αναμονή σχεδόν δύο ετών, αυτό, ωστόσο, δεν σημαίνει ότι όλα θα αλλάξουν στον κλάδο αυτό δια μαγείας.

Σύμφωνα με τα όσα δηλώνει στο Financial Report o κ. Βασίλης Σταμογιάννης, Εκτελεστικός Διευθυντής του Ελληνικού Συνδέσμου Παραγωγών Βιοαερίου (ΕΣΠΑΒ), το νομοσχέδιο αυτό μια θετική αρχή, όμως, υπάρχουν ακόμα ζητήματα που πρέπει να διευθετηθούν, ενώ ο χρόνος που εκτιμάται ότι θα πάρει για να ξεκινήσει τη λειτουργία της μια νέα μονάδα βιομεθανίου στην Ελλάδα θα είναι πάνω από τρία χρόνια.

“Αυτό που θα πρέπει να διευκρινιστεί είναι ότι τα οργανικά απόβλητα θα τίθενται άμεσα προς διαχείριση και αξιοποίηση, καθώς μέχρι στιγμής αυτό δεν γίνεται και πολλά καταλήγουν εκεί που δεν θα έπρεπε, αντί να αξιοποιούνται, δηλαδή σε ρέματα, σε χωράφια κλπ. Υπάρχουν, την ίδια στιγμή, και άλλα ανοιχτά ζητήματα όπως αυτό της διακοψιμότητας, δηλαδή το ό,τι επιβάλλονται περιορισμοί στην παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος, το οποίο δημιουργεί πολλά προβλήματα στις μονάδες βιοαερίου, γιατί δεν είναι σαν τις άλλες ΑΠΕ. Επί της ουσίας πρόκειται για μικρά εργοστάσια, τα οποία έχουν κόστος παραγωγής, η παραγωγή τους είναι συνεχής και είναι πολύ δύσκολο να σταματήσει. Αυτή η διακοψιμότητα δημιουργεί προβλήματα, τα οποία δεν πρέπει να περάσουν στην επόμενη ημέρα, στις μονάδες βιομεθανίου” αναφέρει ο κ. Σταμογιάννης.

Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία, μέχρι στιγμής οι μονάδες βιοαερίου που υπάρχουν στην Ελλάδα εκτιμώνται στις 85 και βρίσκονται κατά κύριο λόγο στην Κεντρική και Βόρεια χώρα, καθώς εκεί είναι και η περισσότερη αγροτική και κτηνοτροφική παραγωγή, ενώ στην Πελοπόννησο δεν υπάρχει καμία μονάδα βιοαερίου.

Αυτό που θα πρέπει να γίνει αντιληπτό είναι ότι το βιομεθάνιο παράγεται από φιλτράρισμα του βιοαερίου. Το υλικό που παράγεται στις μονάδες βιοαερίου περιέχει ένα πολύ μεγάλο ποσοστό μεθανίου, κοντά στο 75%, το οποίο πρέπει να φιλτραριστεί για να ανέβει η περιεκτικότητά του σε μεθάνιο πάνω από 90%. Το βιομεθάνιο έχει την ίδια σύσταση με το φυσικό αέριο και μπορεί να εγχυθεί κατευθείαν στο δίκτυο, να συμπιεστεί, υγροποιηθεί και να μεταφερθεί.

Κατά όσα δηλώνει, επίσης ο κ. Σταμογιάννης, “το βιομεθάνιο είναι το καύσιμο του μέλλοντος γιατί θα παράγεται εντός της ίδιας της χώρας, γεγονός που σημαίνει ότι δεν υπάρχουν εξαρτήσεις από το εξωτερικό και τις εισαγωγές. Ο ρόλος του είναι πολύ σημαντικός στην κυκλική οικονομία, καθώς μιλάμε για διαχείριση οργανικών αποβλήτων, ενώ μέσα από αυτή τη διαδικασία μπορεί να παραχθεί και εξαιρετικής ποιότητας λίπασμα, αντικαθιστώντας σταδιακά τις εισαγωγές, με τη χώρα στην παρούσα φάση να εισάγει κατά 100%“.

Όπως τονίζει, δε, το επόμενο βήμα που θα ενεργοποιήσει και τις επενδύσεις στον κλάδο, είναι να υπάρξουν κίνητρα για την παραγωγή σε πιθανούς επενδυτές και να μην υπάρξουν αγκυλώσεις. «Το αρχικό νομοσχέδιο είχε αρκετά προβλήματα και συμβάλαμε σαν Σύνδεσμος ιδιαίτερα στις διορθώσεις του, συμμετείχαμε ενεργά στη διαβούλευση και τα περισσότερα ζητήματα τα οποία θίξαμε, τελικά πέρασαν στο ολοκληρωμένο κείμενο. Είναι περισσότερο πλέον σημεία που πρέπει να διευκρινιστούν σε δεύτερο χρόνο με Υπουργικές αποφάσεις, θα πρέπει, όμως, να είναι σε σωστή κατεύθυνση για να μην δημιουργήσουν προβλήματα, καθώς τα περισσότερα σημεία έχουν διευθετηθεί».

Δανία και Γαλλία δείχνουν το δρόμο

Με βάση, δε, όσα τονίζει ο κ. Σταμογιάννης, «σε σχέση με την Ευρώπη είμαστε αρκετά πίσω σε επενδύσεις στον κλάδο και πρέπει να επιταχύνουμε». Σύμφωνα με τον ίδιο, υπάρχουν χώρες στην Ευρώπη με πολλές και μεγάλες μονάδες.  «Στην Ελλάδα δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή, καμία μονάδα και αυτό αποδίδεται κυρίως στο ό,τι δεν υπήρχε το θεσμικό πλαίσιο. Για να μπορέσουμε να προχωρήσουμε σε μια μονάδα θα περάσουν δύο ή τρία χρόνια, υπάρχει μια διαδικασία, μετά την ψήφιση του νομοσχεδίου, το ίδιο και για μονάδες που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως υβριδικές, δηλαδή κατά ένα μέρος τους να παράγουν βιομεθάνιο και σε άλλο μέρος τους να παράγουν ηλεκτρισμό» υπογραμμίζει.

Σε σχέση με τις χώρες της Ευρώπης, πρότυπο θα μπορούσαν να αποτελέσουν πολλές για την Ελλάδα, αλλά κάθε μία λειτουργεί ανάλογα με τα δικά της δεδομένα. «Δεν μπορείς να πάρεις ένα μοντέλο copy paste και να το πας σε μια χώρα για να το εφαρμόσεις, θα πρέπει να προσθέσεις και τα δικά σου στοιχεία ανάλογα με τις διαδικασίες που ακολουθούνται. Για παράδειγμα, η Δανία και η Γαλλία είναι πολύ μπροστά στον κλάδο, με πολλές μονάδες βιομεθανίου, μπορούμε να πάρουμε πράγματα από αυτές» αναφέρει ο Εκ. Διευθυντής του Συνδέσμου.

Την ίδια στιγμή, ήδη υπάρχουσες μονάδες βιοαερίου μπορούν σχετικά εύκολα μπορούν να μετατραπούν σε υβριδικές μονάδες και κάποιο κομμάτι τους να είναι ρεύμα και κάποιο βιομεθάνιο. Όπως σχολιάζει ο κ. Σταμογιάννης «είναι μια πρόταση, η οποία συζητιέται και στο Υπουργείο και κάποιες δικές μας προτάσεις είναι προς αυτή τη λογική. Σίγουρα είναι πιο εύκολο μια χοιροτροφική μονάδα ή μια μεγάλη αγροτική μονάδα να συντελέσει στην κατασκευή μονάδας βιομεθανίου, μέσω της οποίας θα έλυνε και το πρόβλημα των αποβλήτων της. Το θέμα είναι να υπάρχει διαθέσιμη και εξασφάλισμένη πρώτη ύλη, έτσι ώστε να υπάρχει και εξασφαλισμένη παραγωγή και αυτό γίνεται φυσικά σε περιοχές με ζωικά και αγροτικά απόβλητα».

Επίσης, μια άλλη πηγή πρώτης ύλης είναι τα οργανικά απόβλητα του τουριστικού τομέα, καθώς υπάρχουν μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες και εστίασης που έχουν προδιαλεγμένο υλικό, το οποίο θα μπορούσε να ειναι διαχειρισιμο άμεσα και αυτή τη στιγμή αυτά διαχειρίζονται ως αστικά απόβλητα και επιβαρύνουν τους Δήμους.

Μακριά από την πρώτη ύλη

Αξίζει να σημειωθεί ότι στα τέλη του 2024, στο πλαίσιο ημερίδας, ο Dr. Αλέξανδρος Υφαντής, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας SYCHE και Πρόεδρος Ελληνικού Συνδέσμου Παραγωγών Βιοαερίου είχε αναφερθεί στο γεγονός ότι μέχρι τότε δεν υπήρχε θεσμικό πλαίσιο που να υποχρεώνει τις κτηνοτροφικές μονάδες ή τα χιλιάδες ελαιοτριβεία της χώρας να τηρούν πρωτόκολλα διαχείρισης αποβλήτων, με τις ανάλογες ποινές, οπότε διαπιστώνονταν τεράστιο θέμα με την πρώτη ύλη.
Για τον ίδιο, πέρα από το γεγονός ότι εκατομμύρια τόνοι αποβλήτων κάθε είδους, καταλήγουν σε ποτάμια, ρυάκια, ακτές, χωράφια και άλλες «τυφλές» περιοχές της φύσης, οι μονάδες βιοαερίου έχουν να αντιμετωπίσουν τα πολύ μεγάλα κόστη και την έλλειψη πρώτης ύλης για να «κάψουν» και να τη μετατρέψουν σε βιοαέριο και μετά βιομεθάνιο.

Με βάση τα όσα είχε τονίσει, εξάλλου, τότε οι μόνες μονάδες που είναι βιώσιμες είναι αυτές που έχουν δημιουργηθεί δίπλα ή πλησίον της πρώτης ύλης, όπως έχουν κάνει διάφορες μεγάλες κτηνοτροφικές ή πτηνοτροφικές μονάδες (Συνεταιρισμός Πίνδος), ή εταιρείες γαλακτοκομικών (Κρι Κρι), οι οποίες έχουν εξασφαλισμένη την πρώτη ύλη από τα δικά τους απόβλητα.

Μέχρι τέλος του 2025 η πρώτη μονάδα

Με φόντο την πρόσφατη ψήφιση του νομοσχεδίου υπενθυμίζεται ότι μέσα στον Απρίλιο ξεκίνησαν οι διαδικασίες για την πρώτη μονάδα παραγωγής βιομεθανίου στη Πρέβεζα από την ΔΕΠΑ Εμπορίας σε συνεργασία με τη βιομηχανία ”Φάρμα Χήτας”. Σύμφωνα με πληροφορίες, θα λειτουργήσει μέχρι το τέλος του 2025, αρχές του 2026, με την έναρξη της διαδικασίας να έχει γίνει από το 2023. Η μονάδα θα παράγει βιομεθάνιο υψηλής καθαρότητας από βιοαέριο, το οποίο αναβαθμίζεται και στη συνέχεια συμπιέζεται σε bio-CNG (συμπιεσμένο βιομεθάνιο). Στη συνέχεια, το βιομεθάνιο αυτό θα διατίθεται στα πρατήρια FISIKON της ΔΕΠΑ Εμπορίας, προσφέροντας μια καθαρή, οικονομική και ανανεώσιμη πηγή καυσίμου για οχήματα. Η παραγωγική ικανότητα της μονάδας θα ανέρχεται σε 900.000 κυβικά μέτρα βιομεθανίου ετησίως. Η ΔΕΠΑ θα προμηθεύεται μέρος της παραγωγής βιοαερίου το οποίο θα αναβαθμίζεται σε βιομεθάνιο, θα συμπιέζεται σε υψηλή πίεση και θα αποθηκεύεται σε ειδικούς κυλίνδρους/συστοιχίες αποθήκευσης. Έπειτα, θα μεταφέρεται μέσω της εφοδιαστικής αλυσίδας της ΔΕΠΑ/FISIKON στο κοντινότερο πρατήριο στα Ιωάννινα, καθώς και σε άλλα (όπως σε Ηγουμενίτσα, Ψαθόπυργο, Κοζάνη, Βέροια), σε περίπτωση που η παραγόμενη ποσότητα βιομεθανίου υπερκαλύπτει τις ανάγκες ζήτησης του πρατηρίου Ιωαννίνων.