Εταιρείες Παροχής Πιστώσεων: 22 χρόνια θεσμικής αδράνειας και αντιφάσεων

Όταν ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης καταθέτει κάποιο νομοσχέδιο ή τροπολογία που σχετίζεται με τον χρηματοοικονομικό κλάδο, κάτι δεν πάει  καλά. Αναγκάζεται να επανέλθει με νέες νομοθετικές παρεμβάσεις για να πετύχει τον προηγούμενο διακηρυγμένο στόχο.

Ετσι, εκτός από το θέμα των τραπεζικών χρεώσεων, που η κυβέρνηση προσπαθεί να διαχειριστεί «σε δόσεις», κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με το άνοιγμα της αγοράς των δανείων. 

Και σε αυτή την περίπτωση, ο υπουργός νομοθετεί για ακόμα μια φορά, χωρίς μέχρι τώρα να έχει ενισχυθεί ο ανταγωνισμός στο τραπεζικό σύστημα. Και αυτό δεν θα συμβεί ούτε στο άμεσο μέλλον.

Ας γίνουμε πιο συγκεκριμένοι:

Στην τροπολογία που το υπουργείο Οικονομικών κατέθεσε για τις τραπεζικές χρεώσεις υπάρχει το «Άρθρο 2» που τιτλοφορείται «Ενίσχυση του ανταγωνισμού χρηματοπιστωτικό σύστημα – Αντικατάσταση παρ. 4
άρθρου 153 ν. 4261/2014».

Τί αναφέρει το Άρθρο 2:

Η παρ. 4 του άρθρου 153 του ν. 4261/2014 (Α’ 107), περί μέτρων, κυρώσεων, απορρήτου και λοιπών διατάξεων για χρηματοδοτικά ιδρύματα που εποπτεύονται από Τράπεζα Ελλάδος, αντικαθίσταται ως εξής:
«4. Οι εταιρείες παροχής πιστώσεων ιδρύονται και λειτουργούν μορφή ανώνυμης εταιρείας Ευρωπαϊκής Εταιρείας (5Ε) του Κανονισμού (ΕΚ) 2157/2001 του Συμβουλίου της 8ης Οκτωβρίου 2001 «περί του καταστατικού ευρωπαϊκής εταιρίας (5Ε)» (1 294), πραγματική και καταστατική έδρα Ελλάδα. Οι εταιρείες παροχής πιστώσεων έχουν ως αποκλειστικό σκοπό την παροχή πάσης φύσεως πιστώσεων σε φυσικά και νομικά πρόσωπα, εφαρμοζομένων αναλόγως των διατάξεων για τις παρεχόμενες από τα πιστωτικά ιδρύματα πιστώσεις.».

Συνεπώς το παραπάνω άρθρο αναφέρεται στις Εταιρείες Παροχής Πιστώσεων (ΕΠΠ), που θεσπίζει ο νόμος 4261 του 2014, δηλαδή 20 χρόνια νωρίτερα.

Αμέσως προκύπτουν τα εξής ερωτήματα:

• Ποιες είναι αυτές οι εταιρείες Εταιρείες Παροχής Πιστώσεων;
• Υπάρχουν τέτοιες εταιρείες αυτή τη στιγμή;
• Αν υπάρχουν, τι ακριβώς αλλάζει με την τροπολογία;
• Τί είχε νομοθετήσει η Κυβέρνηση τον Δεκέμβριο του 2023, όταν και πάλι ο υπουργός Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης υποσχόταν ενίσχυση του ανταγωνισμού με τον πέμπτο πυλώνα και το άνοιγμα της αγοράς των δανείων και σε άλλους φορείς εκτός τραπεζών;

Αυτά είναι ερωτήματα που δεν τέθηκαν στη συνέντευξη τύπου που έδωσε ο υπουργός Οικονομικών Κωστής Χατζηδάκης την Δευτέρα 16 Δεκεμβρίου 2024, όταν εξειδίκευσε τα μέτρα που είχε ανακοινώσει ο Πρωθυπουργός νωρίτερα στη βουλή στη συζήτηση για τον προϋπολογισμό του 2025. Ούτε ο ίδιος ο υπουργός θέλησε από την πλευρά του να δώσει περισσότερα στοιχεία για αυτές τις Εταιρείες Παροχής Πιστώσεων. Το ίδιο έκανε και το γραφείο του υπουργού σε σχετικό ερώτημα του Financial Report.

Ας δώσουμε εμείς τις απαντήσεις, αφού μέχρι τώρα ο υπουργός έχει αποτύχει να πετύχει τους στόχους του στο συγκεκριμένο κομμάτι, παρά την προσπάθειά του να πείσει με πολύ μεγάλη καθυστέρηση για το αντίθετο σχετικά με τις τραπεζικές προμήθειες με βίντεο στο tiktok.

Εταιρείες Παροχής Πιστώσεων: Υπάρχουν στη θεωρία από το 2002 – Αποτυχία στην πράξη 

Οι Εταιρείες Παροχής Πιστώσεων δεν είναι νέο «φρούτο». Υπάρχουν θεωρητικά ως ύπαρξη και ως πρόβλεψη – ότι μπορούν να δίνουν δάνεια εταιρείες εκτός από πιστωτικά ιδρύματα – από το 2002. Εδώ η σχετική αναφορά της Τράπεζας της Ελλάδος. Και τότε σκοπός της διακήρυξης του 2002 ήταν η διεύρυνση της κατηγορίας των εταιρειών που επιτρέπεται να χορηγούν κατ’ επάγγελμα πιστώσεις για να ενισχυθεί περαιτέρω ο ανταγωνισμός στον τομέα αυτό, όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση της εποχής.

Από τότε πέρασαν 12 χρόνια για να γίνει νόμος για τις Εταιρείες Παροχής Πιστώσεων. Πρόκειται για το νόμο ν. 4261/2014 (εδώ ο νόμος), που αναφέρεται στη λειτουργία των εταιρειών αυτών και τι είδους χορηγήσεις μπορούν να παρέχουν.

Συνεπώς ως έννοια και ως θεσμός υφίσταται εδώ και 22 χρόνια.

Μερικά χαρακτηριστικά των εταιρειών αυτών με βάση το παλιό νόμο (του 2014) ήταν τα εξής:

• Δεν είναι τράπεζες
• Δεν δέχονται καταθέσεις.
• Δεν έδιναν επιχειρηματικά δάνεια αλλά είχαν ως κύριο αντικείμενο την παροχή πιστώσεων σε φυσικά πρόσωπα για την κάλυψη προσωπικών – καταναλωτικών τους αναγκών.
• Εποπτεύονται από την Τράπεζα της Ελλάδος, η οποία ρυθμίζει και τη λειτουργία τους.

Ακριβώς και λόγω αυτών των ιδιαιτεροτήτων, ο θεσμός δεν είχε επιχειρηματική απήχηση για 22 χρόνια. Οποιαδήποτε εταιρεία δεν δέχεται καταθέσεις δεν έχει φθηνή δεξαμενή χρηματοδότησης για να μπορεί να δίνει δάνεια δεν μπορεί να σταθεί επιχειρηματικά. Το ίδιο ισχύει και για τις εταιρείες μικροπιστώσεις, που υποτίθεται και πάλι κατά τον υπουργό Οικονομικών Κωστή Χατζηδάκη θα συνέβαλαν στην ενίσχυση του ανταγωνισμού. αλλά ούτε οι μικροπιστώσεις μπορούν να πετύχουν αυτό τον σκοπό, απλώς υφίστανται για να συμπληρώνουν πολύ μικρά κομμάτια της αγοράς των πιστώσεων.

Από το 2014 μέχρι σήμερα, λειτούργησε μόνο μία Εταιρεία Παροχής Πιστώσεων, η «Credit Μ Ανώνυμη Εταιρεία Παροχής Πιστώσεων», η οποία σταμάτησε να λειτουργεί το 2020 όταν ανακλήθηκε η άδεια της από την Τράπεζα της Ελλάδος.

Από τότε δεν υπάρχει λειτουργούσα εταιρεία σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος. Η σχετική λίστα των εποπτευόμενων Εταιρειών Παροχής Πιστώσεων είναι κενή.

Να σημειωθεί πως απόπειρα ενίσχυσης του ανταγωνισμού στις τράπεζες και ενεργοποίησης των Εταιρειών Παροχής Πιστώσεων έγινε και πριν ένα χρόνο με το νόμο, που η κυβέρνηση ψήφισε τον Δεκέμβριο του 2023. Πρόκειται για τον νόμο  5072/2023 (ΦΕΚ A 198 – 04.12.2023), με τίτλο: Δάνεια: Διαφάνεια, ανταγωνισμός, προστασία των ευάλωτων – Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2021/2167, επανεισαγωγή του προγράμματος «ΗΡΑΚΛΗΣ» και άλλες επείγουσες διατάξεις (εδώ ο νόμος 5072 2023).

Σε αυτόν τον νόμο, υπάρχει το Άρθρο 42 που αναφέρεται στην επέκταση της δραστηριότητας των Εταιρειών Παροχής Πιστώσεων (σ.σ. σε αντικατάσταση πάλι της παραγράφου 4 του άρθρου 153 του παλιού νόμου 4261/2014).

Το Άρθρο 42 του νόμου 5072/2023 

«4. Οι εταιρείες παροχής πιστώσεων ιδρύονται και λειτουργούν με τη μορφή ανώνυμης εταιρείας ή Ευρωπαϊκής Εταιρείας (SE) του Κανονισμού (ΕΚ) 2157/2001 του Συμβουλίου της 8ης Οκτωβρίου 2001 «περί του
καταστατικού της ευρωπαϊκής εταιρίας (SE)» (L 294), με πραγματική και καταστατική έδρα στην Ελλάδα. Οι εταιρείες παροχής πιστώσεων παρέχουν πάσης φύσεως πιστώσεις σε φυσικά και νομικά πρόσωπα, συμπεριλαμβανομένων και των δανείων στεγαστικής πίστης, ως εξής:

α) ως προς τα νομικά πρόσωπα, η παροχή πίστωσης αφορά είτε στην αναχρηματοδότηση υφιστάμενου δανείου, χορηγηθέντος από άλλο πιστωτικό ή χρηματοδοτικό ίδρυμα, είτε στην παροχή πίστωσης σε πιστούχο
που έχει δάνεια που βρίσκονται σε καθεστώς ρύθμισης ή με σκοπό την αναδιάρθρωση της δανειολήπτριας επιχείρησης,

β) ως προς τα φυσικά πρόσωπα, παρέχονται πιστώσεις στεγαστικής ή καταναλωτικής πίστης και επιτρέπεται η παροχή πίστωσης με σκοπό την αναδιάρθρωση υφιστάμενου δανείου του δανειολήπτη, χορηγηθέντος από το
ίδιο ή άλλο πιστωτικό ή χρηματοδοτικό ίδρυμα.

Οι εν λόγω πιστώσεις παρέχονται με βάση τα ισχύοντα αντιστοίχως, για τις παρεχόμενες από τα πιστωτικά ιδρύματα, πιστώσεις. Η Τράπεζα της Ελλάδος μπορεί να καθορίζει τους όρους και τις προϋποθέσεις υπό τις
οποίες οι εν λόγω εταιρείες μπορούν να ασκούν συμπληρωματικές ή παρεμφερείς δραστηριότητες παράλληλα με την κύρια δραστηριότητα της παροχής πιστώσεων.

Με αυτή την τροποποίηση επεκτείνεται η δραστηριότητα των ΕΠΠ στη χορήγηση δανείων στεγαστικής πίστης αλλά ταυτόχρονα μπαίνουν φραγμοί.

Κι επειδή ο υπουργός Οικονομικών ούτε με αυτή την τροποποίηση του 2023 πέτυχε τον διακηρυγμένο στόχο του, είπε να κάνει άλλη μία τροποποίηση για τις ΕΠΠ ένα χρόνο μετά, η οποία σύμφωνα με κύκλους της Τράπεζας της Ελλάδος αίρει τους προηγούμενους φραγμούς.

Το εάν αυτή τη φορά επιτευχθεί ο στόχος της ενίσχυσης του ανταγωνισμού στη χορήγηση των δανείων μένει να φανεί στην πράξη. Το σίγουρο είναι ότι ακόμα κι αν συσταθούν τώρα Εταιρείες Παροχής Πιστώσεων αφενός θα χρειαστεί χρόνος,  αφετέρου θα υπάρχει το μειονέκτημα της έλλειψης φθηνής χρηματοδότησης, αφού δεν μπορούν να αντλήσουν ρευστότητα από καταθέσεις.

Χρήστος Ιωάννου
[email protected]