Eurobank: Αγκάθια για την ανάπτυξη η παραγωγικότητα και το δημογραφικό

Τους περιορισμούς που αντιμετωπίζει η τρέχουσα αναπτυξιακή δυναμική της ελληνικής οικονομίας αναλύει η Eurobank Research στο τελευταίο τεύχος του “7 Ημέρες Οικονομίας”.

Όπως επισημαίνει, αν και οι βραχυπρόθεσμες προοπτικές της ελληνικής οικονομίας είναι θετικές, στοιχείο που αποτυπώνεται στις προβλέψεις επίσημων οργανισμών, μεσομακροπρόθεσμα η τρέχουσα αναπτυξιακή δυναμική αντιμετωπίζει περιορισμούς εξαιτίας παραγόντων που συνδέονται με την αθροιστική προσφορά (aggregate supply), όπως είναι οι δημογραφικές τάσεις, το ποσοστό συμμετοχής του πληθυσμού στο εργατικό δυναμικό, το μερίδιο των επενδύσεων στο ΑΕΠ και το επίπεδο της παραγωγικότητας.

Στο Διάγραμμα 1.1 διαχωρίζουμε τον πραγματικό ρυθμό μεγέθυνσης της Ελλάδας σε τέσσερις συνιστώσες: πρώτον, στο πραγματικό ΑΕΠ ανά απασχολούμενο, δηλαδή ενός μέτρου της παραγωγικότητας της εργασίας, δεύτερον, στο ποσοστό απασχόλησης, δηλαδή ενός μέτρου του βαθμού χρήσης του παραγωγικού συντελεστή της εργασίας, τρίτον, στο ποσοστό συμμετοχής του πληθυσμού στο εργατικό δυναμικό, και τέταρτον, στον πληθυσμό. Στο Διάγραμμα 1.2 παρουσιάζουμε την εξέλιξη των προαναφερθεισών μεταβλητών σε όρους δεικτών από το 2008 μέχρι το 2024, ενώ στον Πίνακα 1 παραθέτουμε τους αντίστοιχους μέσους ετήσιους ρυθμούς μεταβολής.

Βάσει αυτού του διαχωρισμού του πραγματικού ρυθμού μεγέθυνσης της οικονομίας, εξάγονται τα παρακάτω συμπεράσματα:

Την περίοδο της μεγάλης ύφεσης και της στασιμότητας στην Ελλάδα (2009-2016), η μέση ετήσια μεταβολή του πραγματικού ΑΕΠ ήταν -3,9%. Η μείωση του ποσοστού απασχόλησης, της παραγωγικότητας της εργασίας, του πληθυσμού και του ποσοστού συμμετοχής του πληθυσμού στο εργατικό δυναμικό, εξηγούν το 60,7%, το 26,6%, το 7,7% και το 5,1% αντίστοιχα της συρρίκνωσης του πραγματικού ΑΕΠ.

Την περίοδο της ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας (2017-2024), η μέση ετήσια μεταβολή του πραγματικού ΑΕΠ ήταν 1,8%. Η αύξηση του ποσοστού απασχόλησης, δηλαδή η μείωση του ποσοστού ανεργίας, εξηγεί σχεδόν εξ ολοκλήρου αυτό το αποτέλεσμα. Ο πληθυσμός συνέχισε να κινείται καθοδικά, ενώ η παραγωγικότητα της εργασίας το 2024 ήταν οριακά χαμηλότερη από τα επίπεδα του 2016. Εντούτοις, τα δυο τελευταία χρόνια (2023-2024), η μέση ετήσια αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ (2,3%) δεν προήλθε μόνο από την ενίσχυση του ποσοστού απασχόλησης αλλά και από την αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας και του ποσοστού συμμετοχής του πληθυσμού στο εργατικό δυναμικό.

Η παραγωγικότητα της εργασίας και οι δημογραφικές τάσεις αποτελούν αγκάθια για την ελληνική οικονομία. Αθροιστικά εξηγούν άνω του 80% της απόκλισης του πραγματικού ΑΕΠ το 2024 σε σύγκριση με την κορυφή του 2008. Συνεπώς, στην ερώτηση γιατί το πραγματικό ΑΕΠ στην Ελλάδα υπολείπεται κατά 15,1% σε σύγκριση με την κορυφή του 2008 (16,4% βάσει της διαφοράς των φυσικών λογαρίθμων) η απάντηση που δίνεται είναι ότι το προϊόν που παράγει ο μέσος απασχολούμενος στην Ελλάδα είναι αρκετά μικρότερο σε σύγκριση με τα προ κρίσης χρέους επίπεδα (π.χ. λόγω μείωσης του φυσικού κεφαλαίου ανά απασχολούμενο και της υψηλής μακροχρόνιας ανεργίας των προηγούμενων ετών), ενώ και ο πληθυσμός έχει συρρικνωθεί, μειώνοντας τους διαθέσιμους πόρους προς τις δεξαμενές του εργατικού δυναμικού και της απασχόλησης.

Το ποσοστό ανεργίας στην Ελλάδα, παρά τη μεγάλη μείωσή του, εξακολουθεί να είναι υψηλότερο σε σύγκριση με την Ευρωζώνη (10,1% vs. 6,5% το 2024, βλ. Πίνακα 2) και το ποσοστό συμμετοχής του πληθυσμού στο εργατικό δυναμικό εξακολουθεί να είναι μικρότερο (52,7% vs. 57,9% το 2024).

Η περαιτέρω μείωση του ποσοστού ανεργίας και η αύξηση του ποσοστού συμμετοχής του πληθυσμού στο εργατικό δυναμικό δύνανται να αντισταθμίσουν, τουλάχιστον μεσοπρόθεσμα, τις επιπτώσεις των αρνητικών δημογραφικών τάσεων. Μακροπρόθεσμα ωστόσο, οι προαναφερθείσες μεταβλητές καταλήγουν σε ένα επίπεδο σταθερής κατάστασης, οπότε η συνεισφορά τους στον ρυθμό μεγέθυνσης μηδενίζεται. Ως εκ τούτου, σε ό,τι αφορά την ανάπτυξη, όλα εξαρτώνται από τις δημογραφικές τάσεις και από την παραγωγικότητα της εργασίας.

Δείτε εδώ το τεύχος του 7 Ημέρες Οικονομίας της Eurobank