ΕΒΕΠ: Κίνδυνος σοβαρών και εκτεταμένων επιπτώσεων στις οικονομίες από τους δασμούς Τραμπ

Η κλιμακούμενη εμπορική ένταση μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που χαρακτηρίζεται από την επιβολή δασμών, εγκυμονεί τον κίνδυνο σοβαρών και εκτεταμένων επιπτώσεων στις οικονομίες αμφοτέρων των πλευρών.

Αυτό αναφέρει έκθεση του ΕΒΕΠ, για την επιβολή δασμών από τον Ντόναλντ Τραμπ και κάνει μία αναφορά στο ιστορικό των εμπορικών συγκρούσεων.

Οπως αναφέρεται στην έκθεση, η δημιουργία της ΕΟΚ ώθησε τις ΗΠΑ, το 1962, να θεσπίσουν το Trade Expansion Act, δίνοντας στον Πρόεδρό τους εξουσία να διαπραγματευτεί περικοπές ή αυξήσεις δασμών έως 50%. Ακολούθησε ο σπουδαίος γύρος διαπραγματεύσεων «Kennedy Round», με αποτέλεσμα τη μείωση δασμών σε βιομηχανικά και γεωργικά προϊόντα, χωρίς ιδιαίτερες εντάσεις και καθυστερήσεις. Εντούτοις, δασμολογικές συγκρούσεις είχαμε και τις δεκαετίες του 1990 και 2010 μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ σε πεδία όπως πουλερικά, μπανάνες και οχήματα. Οι σύγχρονες συγκρούσεις ξεκινούν στην πρώτη θητεία Τραμπ, τον Απρίλιο του 2017, με επιβολή δασμών 25% στον χάλυβα και 10% στο αλουμίνιο. Η ΕΕ απάντησε με αντίμετρα €3 δις δασμών πάνω σε αμερικανικά προϊόντα και οι ΗΠΑ προειδοποίησαν με επιβολή δασμών στα ευρωπαϊκά αυτοκίνητα έως 25%, αλλά τελικά έγινε μια ασθενής «ανακωχή» στις εκατέρωθεν εφαρμογές.

Τον Απρίλιο του 2025, ανακοινώνονται δασμοί από τις Η.Π.Α. που επεκτείνονται σε μέταλλα, αυτοκίνητα, ψηφιακές υπηρεσίες, φάρμακα και ημιαγωγούς, χρησιμοποιώντας ευρεία νομικά εργαλεία (Section 232/301, ΙΕΕΡΑ) για να δικαιολογήσουν δασμούς και να πιέσουν στις διαπραγματεύσεις. Ο μέσος δασμός των ΗΠΑ ξεκινά με 27% και, έως τον Ιούνιο, μειώνεται στο 16%. Η ΕΕ αντέδρασε με αντίμετρα €21-26 δις, μεταξύ άλλων για ουίσκι, αεροπορικά εξαρτήματα, γεωργικά και βιομηχανικά προϊόντα. Η συμφωνία για «παύση 90 ημερών» με προσωρινές μειώσεις δασμών από 20% σε 10% είχε σκοπό να συνεχιστούν οι διαπραγματεύσεις. Τον Μάιο, οι ΗΠΑ απειλούν με νέους δασμούς, με προθεσμία την 9η Ιουλίου.

Η ΕΕ, διατηρώντας την προσφορά «zero-zero» σε βιομηχανικά προϊόντα, επιδιώκει «mini deal» σε αυτοκινητοβιομηχανία, τεχνολογία, αγροτικά, LNG, αλλά χωρίς να θυσιάσει ρυθμιστικά πρότυπα, ενώ αντιμετωπίζει αντιπαραθέσεις ανάμεσα στα κράτη-μέλη. Στις 12 Ιουλίου ο Τραμπ ανακοινώνει την επιβολή 30% δασμών σε εισαγωγές από την 1η Αυγούστου, ενώ η ΕΕ θεωρούσε ότι μετά τις πολύμηνες διαπραγματεύσεις ήταν κοντά σε ένα πλαίσιο συμφωνίας και, μάλιστα, έχοντας εγκαταλείψει τα σχέδια για επιβολή ψηφιακού φόρου στους αμερικανικούς τεχνολογικούς κολοσσούς, Apple και Μeta.

Στο σημερινό σενάριο της απειλής δασμών 30%, το πρόσθετο κόστος για τις ευρωπαϊκές εξαγωγές μπορεί να ξεπεράσει τα €150 δις ετησίως, αν εφαρμοστούν καθολικά στα €532 δις των εξαγωγών, ενώ το πραγματικό πλήγμα θα διαφέρει ανά κλάδο σύμφωνα με τον επισυναπτόμενο πίνακα*. Αρκετές επιχειρήσεις θα μετακυλήσουν το κόστος στους καταναλωτές, ειδικά σε φάρμακα και μηχανήματα και άλλες σε εξαγωγές οίνου, αγροτικών προϊόντων και αυτοκινήτων μπορεί να χάσουν μερίδιο αγοράς λόγω αυξημένης τελικής τιμής. Μια εναλλακτική εκτίμηση, με την υπόθεση πτώσης της ζήτησης 15-25% λόγω δασμών, μειώνει τις πωλήσεις από €100 έως 130 δις και προσθέτει δαπάνες από τις απώλειες του μεριδίου της αγοράς.

Το τρέχον ισοζύγιο, πριν από τους δασμούς, σύμφωνα με ευρωπαϊκά στοιχεία, δείχνουν την ΕΕ να εμφανίζει εμπορικό πλεόνασμα €198 δις έναντι των ΗΠΑ, ενώ Αμερικανικές πηγές δίνουν το πλεόνασμα για την ΕΕ στα $236 δις μόνο σε αγαθά. Με την επιβολή δασμών 30% το εμπορικό πλεόνασμα της ΕΕ θα συρρικνωθεί 67% λόγω της εκτιμώμενης πτώσης 25% των εξαγωγών. Ταυτόχρονα, οι ΗΠΑ μπορεί να κερδίσουν έσοδα από τους δασμούς, αλλά θα χτυπηθούν εξαγωγικά μέσω αντίμετρων, με αποτέλεσμα το εμπορικό ισοζύγιο να καταστεί δυσμενές και για τις δύο πλευρές.

Το θετικό στη διαπραγμάτευση είναι ότι, αφενός ο Αμερικανός Πρόεδρος «φωτογραφίζει» τα ανταλλάγματα που ζητά, αφήνοντας περιθώρια προσαρμογής και, αφετέρου, η ΕΕ δεν έχει επιβάλει αντίμετρα, αλλά έχει ανακοινώσει μόνο ότι μπορεί να ανταποδώσει με μέτρα ύψους €90-95 δις σε εισαγωγές εμπορευμάτων, υπηρεσιών και τεχνολογίας από τις ΗΠΑ. Ας δούμε, όμως, τώρα τη διάσταση από τις πιθανές επιπτώσεις των απειλούμενων δασμών 30% και στο ελληνοαμερικανικό ισοζύγιο.

Οι ελληνικές εξαγωγές σε ΗΠΑ, το 2024, κυμάνθηκαν περίπου στα $2,6 δις και οι αμερικανικές εισαγωγές από Ελλάδα σε περίπου $2,4 δις με την Ελλάδα να έχει ήπιο πλεόνασμα $0,2 διs στο εμπόριο αγαθών. Με δασμό 30%, οι ελληνικές εξαγωγές σε τρόφιμα, ποτά, φάρμακα και βιομηχανικά προϊόντα θα αντιμετωπίσουν αυξημένο κόστος, πιθανώς μειώνοντας τις εξαγωγές κατά 20-25% και με απώλειες τουλάχιστον $0,5 δις. Αυτό θα μετατρέψει το ελληνικό εμπορικό πλεόνασμα σε έλλειμμα, πλήττοντας ελληνικές εξαγωγικές επιχειρήσεις, ιδίως τις μικρομεσαίες.

Ο Πρόεδρος του Ε.Β.Ε.Π., Βασίλης Κορκίδης, δήλωσε: «Η τρέχουσα κατάσταση δείχνει πως τα περιθώρια στενεύουν, ενώ η ανακοίνωση για εφαρμογή 30% δασμών, από 1η Αυγούστου 2025, θέτει ουσιαστική πίεση και αυξάνει τον κίνδυνο εμπορικού πολέμου. Η ΕΕ προσπαθεί να κερδίσει χρόνο για συμφωνία έως τις 31/7, που θα υπάρξει εξέταση των δικαστικών αποφάσεων για τους δασμούς IEEPA. Όλοι θέλουμε και ελπίζουμε πως, παρά τις δυσκολίες που προέκυψαν, η ΕΕ θα επιτύχει τελικά μια επωφελή εμπορική συμφωνία με τις ΗΠΑ για το σύνολο των 27 χωρών».