Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο: Να μείνει «στον πάγο» η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας

Να «παγώσει» η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση ζητάει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, επισημαίνοντας τη συνεχή επιδείνωση των δημοκρατικών προτύπων στη χώρα και τονίζοντας ότι η γεωπολιτική και στρατηγική της σημασία δεν μπορεί να αντισταθμίσει τη δημοκρατική οπισθοδρόμηση της κυβέρνησης.

Υπό τις παρούσες συνθήκες και παρά τις δημοκρατικές και φιλοευρωπαϊκές προσδοκίες μεγάλου μέρους της τουρκικής κοινωνίας, η διαδικασία προσχώρησης της Τουρκίας στην ΕΕ δεν μπορεί να επανεκκινήσει, αναφέρει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σε έκθεση που εγκρίθηκε την Τετάρτη με 367 ψήφους υπέρ, 74 κατά και 188 αποχές.

Η τουρκική κυβέρνηση δεν κατόρθωσε να αντιμετωπίσει τις θεμελιώδεις δημοκρατικές ελλείψεις, αναφέρει η έκθεση, επισημαίνοντας την αυξανόμενη στροφή εντός της ΕΕ προς «ένα διαφορετικό πλαίσιο για τη σχέση, η οποία ενδέχεται να αποβεί εις βάρος της ενταξιακής διαδικασίας».

Το Κοινοβούλιο καλεί την τουρκική κυβέρνηση, αλλά και τα θεσμικά όργανα και τα κράτη μέλη της ΕΕ, να συνεχίσουν να εργάζονται για μια παροτρύνει την τουρκική κυβέρνηση και τα θεσμικά όργανα και τα κράτη μέλη της ΕΕ να συνεχίσουν να εργάζονται, πέρα από την τρέχουσα παγωμένη ενταξιακή διαδικασία, προς μια στενότερη, πιο δυναμική και στρατηγική εταιρική σχέση, με ιδιαίτερη έμφαση στη δράση για το κλίμα, την ενεργειακή ασφάλεια, τη συνεργασία για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και την περιφερειακή σταθερότητα.

Οι ευρωβουλευτές εκφράζουν τη βαθιά ανησυχία τους για τη συνεχιζόμενη επιδείνωση των δημοκρατικών προτύπων στην Τουρκία και για την αδιάκοπη καταστολή των επικριτικών φωνών. Καταδικάζουν τη σκληρή καταστολή των πρόσφατων ειρηνικών μαζικών διαδηλώσεων και τη δίωξη εκατοντάδων διαδηλωτών μέσω βιαστικών μαζικών δικών χωρίς αποδεικτικά στοιχεία εγκληματικής συμπεριφοράς.

Οι ευρωβουλευτές εκφράζουν επίσης τη λύπη τους για τη στοχοποίηση πολιτικών κομμάτων και μελών της αντιπολίτευσης και χαρακτηρίζουν τις κινήσεις κατά του δημάρχου Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου ως πολιτικά υποκινούμενη ενέργεια που αποσκοπεί στην αποτροπή ενός νόμιμου ανταγωνιστή από το να υποβάλει υποψηφιότητα στις επικείμενες εκλογές. Τονίζουν δε ότι με τις ενέργειες αυτές οι τουρκικές αρχές ωθούν περαιτέρω τη χώρα προς ένα πλήρως αυταρχικό μοντέλο.

Η προσχώρηση στην ΕΕ εξαρτάται από την εκπλήρωση των κριτηρίων της Κοπεγχάγης, τα οποία απαιτούν σταθερούς θεσμούς που εγγυώνται τη δημοκρατία, το κράτος δικαίου, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τον σεβασμό και την προστασία των μειονοτήτων, τις καλές σχέσεις γειτονίας, τον σεβασμό του διεθνούς δικαίου και την ευθυγράμμιση με την κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας της ΕΕ. Τα κριτήρια αυτά είναι απόλυτα και δεν γίνεται να υπόκεινται σε συναλλακτικές στρατηγικές παραμέτρους και διαπραγματεύσεις, ενώ και η αναγνώριση όλων τα κρατών μελών συνιστά απαραίτητη συνιστώσα της ενταξιακής διαδικασίας, αναφέρει η έκθεση του ΕΚ.

Το Κοινοβούλιο εξακολουθεί να αναγνωρίζει και να επικροτεί τις δημοκρατικές και φιλοευρωπαϊκές προσδοκίες της πλειονότητας της τουρκικής κοινωνίας (ιδίως μεταξύ των νέων της Τουρκίας), τις οποίες η ΕΕ δεν πρόκειται να εγκαταλείψει, τονίζοντας ότι οι προσδοκίες αυτές αποτελούν μείζονα λόγο για να διατηρηθεί ζωντανή η ενταξιακή διαδικασία της Τουρκίας.

Οι ευρωβουλευτές αναγνωρίζουν τη στρατηγική και γεωπολιτική σημασία της Τουρκίας, καθώς και την αυξανόμενη παρουσία και επιρροή της σε τομείς ζωτικής σημασίας για τη διεθνή ασφάλεια, όπως η περιοχή του Εύξεινου Πόντου, η Ουκρανία και η Μέση Ανατολή. Η Τουρκία είναι στρατηγικός εταίρος και σύμμαχος του ΝΑΤΟ, αλλά και μια χώρα με την οποία η ΕΕ διατηρεί στενές σχέσεις στους τομείς της ασφάλειας, του εμπορίου, της οικονομίας και της μετανάστευσης, προσθέτουν.

Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να διατηρηθεί εποικοδομητικός διάλογος και να εμβαθύνει η συνεργασία σε τομείς αμοιβαίου στρατηγικού ενδιαφέροντος. Ωστόσο, η δημοκρατική οπισθοδρόμηση και η μη ευθυγράμμιση με την κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας της ΕΕ δεν ευνοούν την πρόοδο, προειδοποιούν οι ευρωβουλευτές, σημειώνοντας επίσης με ανησυχία ότι η Τουρκία έχει ζητήσει να καταστεί μέλος των BRICS+, ενώ εξετάζει το ίδιο για τον Οργανισμό Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO) και δείχνει αυξανόμενο ενδιαφέρον για ένα εναλλακτικό πλαίσιο εταιρικής σχέσης με την ΕΕ, το οποίο είναι θεμελιωδώς ασύμβατο με τη διαδικασία προσχώρησης.

Στο πλαίσιο αυτό, αναφέρουν τις ευθύνες της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ και εκφράζουν ανησυχία για την τάση της για μια «πολυμερή προσέγγιση για την προώθηση των συμφερόντων της χωρίς να δεσμεύεται για πλήρη συνεργασία με οποιαδήποτε από αυτές τις συμμαχίες».

Το Κοινοβούλιο επαναλαμβάνει τη σημασία της συνεργασίας της Τουρκίας για την διαχείριση μεταναστευτικών ροών, καλώντας την Επιτροπή να διασφαλίσει διαφάνεια στην κατανομή των κονδυλίων και εκφράζοντας ανησυχία για αναφορές για σοβαρές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε χρηματοδοτούμενα από την ΕΕ κέντρα κράτησης στην Τουρκία. Σημειώνει δε με ανησυχία ότι τα τελευταία χρόνια καταγράφεται συνεχής αύξηση των αιτήσεων ασύλου στην Κυπριακή Δημοκρατία και υπενθυμίζει την υποχρέωση της Τουρκίας να λάβει όλα τα αναγκαία σχετικά μέτρα για την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης, ιδίως προς την Ελλάδα και την Κύπρο, αλλά και να εφαρμόσει τη σχετική συμφωνία επανεισδοχής και για την Κύπρο.

Το κείμενο αποτυπώνει επίσης τη λύπη του Κοινοβουλίου για το casusbelli για τα ελληνικά χωρικά ύδατα, αλλά και για το γεγονός ότι η Τουρκία εξακολουθεί να παραβιάζει την κυριαρχία Ελλάδας και Κύπρου, μεταξύ άλλων μέσω της προώθησης του δόγματος της γαλάζιας πατρίδας. Καλεί την Τουρκία να σεβαστεί τα κυριαρχικά δικαιώματα που ορίζει το ενωσιακό και το διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένης της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, η οποία αποτελεί μέρος του κεκτημένου της ΕΕ, καταδικάζοντας ταυτόχρονα το τουρκολιβυκό μνημόνιο.

Όσον αφορά το Κυπριακό, το Κοινοβούλιο ζητά σοβαρή επαναδέσμευση και πολιτική βούληση για ειρηνικές διαπραγματεύσεις υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, ενώ χαιρετίζει την επανέναρξη των άτυπων συνομιλιών στις 18 – 19 Μαρτίου 2025 και τη νέα δέσμη μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης.