Γιατί η απαγόρευση των κινητήρων εσωτερικής καύσης το 2035 στην ΕΕ θα γίνει εφιάλτης για την Κύπρο

Η Κύπρος, μια χώρα χωρίς αυτοκινητοβιομηχανία, έχει έξι μήνες για να διαπραγματευτεί μια συμφωνία που στοχεύει στη διάσωση μιας από τις μεγαλύτερες βιομηχανίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, χωρίς να υπονομεύει τους κλιματικούς στόχους της ένωσης, όπως αναφέρει σε δημοσίευμά του το Politico.

Το κλειδί θα είναι η διαχείριση της σύγκρουσης μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας για τα αυτοκίνητα και το κλίμα.

Διαφαίνεται ότι θα είναι μια δύσκολη μάχη, αφότου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε το πακέτο της για την αυτοκινητοβιομηχανία στις 16 Δεκεμβρίου, ανατρέποντας την απαγόρευση των κινητήρων εσωτερικής καύσης του 2035 και αποκαλύπτοντας έναν νέο κανονισμό που στοχεύει στον καθορισμό εθνικών στόχων για εταιρικούς στόλους μηδενικών εκπομπών — οχήματα που ανήκουν ή μισθώνονται από εταιρείες για επαγγελματικούς σκοπούς.

Η εναρκτήρια υποψηφιότητα της Επιτροπής πυροδότησε θύελλα αντιδράσεων, με τη Γερμανία και το κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα να ανακηρύσσουν τη νίκη , ενώ αριστερές ομάδες λένε ότι η ανατροπή ανοίγει ακόμη περισσότερο τον δρόμο για τους Κινέζους εν ενεργεία ηγέτες.

Ο Επίτροπος για το Κλίμα, Βόπκε Χούκστρα, δηλώνει ότι η εκτελεστική εξουσία είναι βέβαιη ότι η πρόταση του 2035 θα παραμείνει σχετικά αμετάβλητη στις διοργανικές διαπραγματεύσεις της ΕΕ. Ωστόσο, ο ρόλος της διαμόρφωσης της τελικής θέσης των εθνικών κυβερνήσεων σε αυτές τις συνομιλίες θα ανατεθεί στην Κύπρο όταν αναλάβει την εξάμηνη εκ περιτροπής προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ την 1η Ιανουαρίου.

Με το Βερολίνο να υπόσχεται να πιέσει για περαιτέρω αποδυνάμωση του νόμου και το Παρίσι να λέει ότι η δυνατότητα πώλησης κινητήρων καθαρής καύσης μετά το 2035 είναι αδύνατη, αυτό δεν θα είναι εύκολο κατόρθωμα.

Η Κύπρος υπόσχεται να είναι ένας έντιμος μεσολαβητής. «Η κυπριακή προεδρία στοχεύει να καταλήξει σε ένα κείμενο στο οποίο θα μπορούν να υποστηρίξουν όσο το δυνατόν περισσότερα κράτη μέλη», δήλωσε εκπρόσωπος της προεδρίας.

Το ενδεχόμενο σύγκρουσης είναι τεράστιο, επειδή τα διακυβεύματα είναι τόσο υψηλά.

Υπεύθυνος για το 9% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της ΕΕ, ο αυτοκινητοβιομηχανικός τομέας και οι προμηθευτές του αποτελούν κρίσιμο οικονομικό πυλώνα για την ΕΕ. Είναι επίσης ένας τομέας που αντιμετωπίζει πολλαπλά εμπόδια: έναν εμπορικό πόλεμο από τις ΗΠΑ, στασιμότητα των πωλήσεων στην Ευρώπη και σκληρό ανταγωνισμό από Κινέζους αντιπάλους.

Ένα κύμα απολύσεων και έντονης άσκησης πιέσεων έχει ασκήσει πίεση στην Επιτροπή να επιδείξει επιείκεια στους στόχους εκπομπών του τρέχοντος έτους και να επανεξετάσει τον νόμο που ορίζει ότι μόνο καινούργια αυτοκίνητα μηδενικών εκπομπών μπορούν να πωλούνται από το 2035.

Ωστόσο, η αποδυνάμωση του νόμου του 2035 συγκρούεται με τους στόχους της ΕΕ για το κλίμα. Το μπλοκ στοχεύει στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τις μεταφορές κατά 90% έως το 2050 — ένα βασικό μέρος του στόχου του να γίνει κλιματικά ουδέτερο μέχρι τα μέσα του αιώνα.

Γραμμές μάχης

Οι συνομιλίες πριν από τρία χρόνια σχετικά με την αρχική νομοθεσία του 2035 έφεραν τη Γαλλία και τη Γερμανία σε αντιπαράθεση , με άλλες πρωτεύουσες να παίρνουν θέση ανάλογα με τις δικές τους βιομηχανικές προτεραιότητες.

Το Βερολίνο και οι χώρες της Κεντρικής Ευρώπης έχουν διατηρήσει τη στάση τους κατά των απαγορεύσεων, με έναν συνασπισμό χωρών – τη Βουλγαρία, την Τσεχική Δημοκρατία, την Ιταλία, την Πολωνία και τη Σλοβακία – να καλεί την Επιτροπή να συμπεριλάβει τα plug-in υβριδικά οχήματα, τα εναλλακτικά καύσιμα και άλλες εξαιρέσεις στην αναμόρφωση της νομοθεσίας του 2035.

Το Παρίσι και οι πράσινοι σύμμαχοί του, εν τω μεταξύ, ήθελαν αυστηρότερη δράση για την κλιματική αλλαγή.

Όταν ψηφίστηκε η απαγόρευση των κινητήρων εσωτερικής καύσης το 2023 , η Κύπρος ψήφισε υπέρ. Το Βερολίνο δεν ήταν ποτέ ιδιαίτερα υποστηρικτής της νομοθεσίας, αλλά τελικά την υπέγραψε απρόθυμα.

Ωστόσο, η πολιτική γύρω από το ζήτημα έχει αλλάξει δραματικά τα τελευταία τρία χρόνια. Η νομοθεσία για το κλίμα έχει ξεπεραστεί και έχει γίνει αγαπημένος στόχος των δεξιών και λαϊκιστικών κομμάτων — πιέζοντας τους πολιτικούς του κυρίαρχου κόμματος να τροποποιήσουν ή να καταργήσουν τα μέτρα.

Ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς έκανε εκστρατεία για την πλήρη ανατροπή της απαγόρευσης του 2035, αλλά ο συνασπισμός του μεταξύ των κεντροδεξιών Χριστιανοδημοκρατών και του κεντροαριστερού Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος τον εμπόδισε να υιοθετήσει αυτή τη στάση στις Βρυξέλλες.

Αντ’ αυτού, ο συνασπισμός συμφώνησε τον Νοέμβριο σε μια πρόταση που θα επέτρεπε τα υβριδικά και αυτό που ο Merz ονόμασε «κινητήρα καύσης υψηλής απόδοσης». Ο Βερολίνος αργότερα διευκρίνισε ότι ένας τέτοιος κινητήρας είναι, λοιπόν, «εξαιρετικά αποδοτικός».

«Κοινός μας στόχος θα πρέπει να είναι η επίτευξη κανονισμών φιλικών προς την καινοτομία, ανοιχτών σε όλες τις τεχνολογίες και η επίτευξη ισορροπίας μεταξύ της προστασίας του κλίματος και της βιομηχανικής ανταγωνιστικότητας», δήλωσε ο Merz σε επιστολή του προς την Επιτροπή.

Η Γαλλία μεταβάλλει επίσης τη φιλοκλιματική της στάση υπό την πίεση των δικών της δυνάμεων κατά του 2035.

Τον Οκτώβριο, η Γαλλία και η Ισπανία υπέβαλαν μια πρόταση που θα έδινε στις αυτοκινητοβιομηχανίες ευελιξία όσον αφορά τον στόχο του 2035, εφόσον πληρούν τις τοπικές απαιτήσεις περιεχομένου. Τόσο η μεταρρύθμιση του 2035 όσο και το μέτρο για τους εταιρικούς στόλους πρόκειται να περιλαμβάνουν κάποιο βαθμό ποσοστώσεων «Made in Europe».

Η Ιταλία συνέχισε να διεκδικεί τα βιοκαύσιμα, τα οποία μπορούν να τροφοδοτήσουν κινητήρες καύσης, αλλά οι επικριτές λένε ότι είναι πολύ δαπανηρό να παραχθεί σε μεγάλη κλίμακα και ότι δεν είναι τόσο πράσινο όσο ισχυρίζονται οι υποστηρικτές.

Αυτό θέτει την Κύπρο και τους διπλωμάτες της, για τους οποίους η αυτοκινητοβιομηχανία δεν αποτελεί βασικό ζήτημα, στη «μητέρα» των πολιτικών μαχών.