Η απόφαση της Επιτροπής Ανταγωνισμού για τα Public

Δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ η απόφαση 893/2025 της Επιτροπής Ανταγωνισμού (ΕΑ) που αφορά στην εταιρεία PUBLIC RETAIL A.E. και τις συμβάσεις της με προμηθευτές σε τρεις αγορές (σχολικές τσάντες, κασετίνες, παιδικά παιχνίδια, λευκές οικιακές συσκευές). Στο σκέλος αυτό, η ΕΑ δεν καταλήγει σε διαπίστωση παράβασης, αλλά αποδέχεται δεσμεύσεις της PUBLIC κατ’ άρθρο 25Γ ν. 3959/2011, τις καθιστά υποχρεωτικές και απειλεί την εταιρεία με πρόστιμο σε περίπτωση μη συμμόρφωσης.

Η υπόθεση ξεκίνησε από αυτεπάγγελτες έρευνες της ΓΔ Ανταγωνισμού στις αγορές α) εισαγωγής, κατασκευής, χονδρικής και λιανικής εμπορίας σχολικών τσαντών, σχολικών τσαντών φαγητού και κασετινών, β) παιδικών παιχνιδιών (εκτός από αυτά που συνδέονται με Η/Υ κ.λπ.), γ) εισαγωγής, χονδρικής και λιανικής εμπορίας μεγάλων/λευκών οικιακών συσκευών.

Η ΓΔΑ διενήργησε επιτόπιο έλεγχο στα γραφεία της PUBLIC και απέστειλε εκτεταμένα ερωτηματολόγια παροχής στοιχείων. Από την επεξεργασία των στοιχείων του φακέλου για την PUBLIC, η ΓΔΑ εντόπισε προβληματισμούς ως προς τη συμβατότητα με τα άρθρα 1 ν. 3959/2011 και 101 ΣΛΕΕ ενός συγκεκριμένου συμβατικού όρου («προστασία τιμής») που περιλαμβανόταν στην πρότυπη σύμβαση της PUBLIC με προμηθευτές στις τρεις αγορές. Ακολούθησαν άτυπες συζητήσεις μεταξύ ΓΔΑ και PUBLIC, στις οποίες η Αρχή εξέφρασε τους προβληματισμούς της για τη συμβατότητα του όρου με το δίκαιο ανταγωνισμού. Η PUBLIC πρότεινε την ανάληψη δεσμεύσεων, και η ΕΑ ενεργοποίησε τη διαδικασία του άρθρου 25Γ ν. 3959/2011 (διαδικασία δεσμεύσεων):

Η ΕΑ κάλεσε την PUBLIC να υποβάλει οριστική πρόταση δεσμεύσεων, η οποία κατατέθηκε με το υπ’ αριθ. 3472/14.05.2025 έγγραφο. Διενεργήθηκε διαβούλευση με προμηθευτές (market test) μέσω επιστολών προς όσους είχαν σε ισχύ συμβάσεις με τον επίμαχο όρο, ώστε να εκφράσουν άποψη επί των προτεινόμενων δεσμεύσεων. Έγινε ακροαματική διαδικασία ενώπιον της Ολομέλειας της ΕΑ, όπου ο Εισηγητής πρότεινε την αποδοχή των δεσμεύσεων και την απειλή προστίμου σε περίπτωση μη τήρησής τους.
Τελικά, η ΕΑ σε Ολομέλεια έλαβε την απόφαση 893/2025.

Η εταιρεία PUBLIC και οι σχετικές αγορές

Η PUBLIC RETAIL A.E. είναι λιανέμπορος με δίκτυο καταστημάτων και e-shop, δραστηριοποιείται σε προϊόντα τεχνολογίας, πολιτισμού, ψυχαγωγίας, αλλά και σε: σχολικές τσάντες, τσάντες φαγητού, κασετίνες, παιδικά παιχνίδια, μεγάλες λευκές οικιακές συσκευές.

Στην απόφαση ορίζονται ως σχετικές προϊοντικές αγορές:
– σχολικές τσάντες/τσάντες φαγητού/κασετίνες,
– παιδικά παιχνίδια (μη ηλεκτρονικά),
– μεγάλες/λευκές οικιακές συσκευές.

Γεωγραφική αγορά το σύνολο της ελληνικής επικράτειας. Τα μερίδια της PUBLIC στις αγορές αυτές περιγράφονται ως συγκριτικά περιορισμένα, ενώ αρκετοί από τους προμηθευτές της είναι ισχυρές επιχειρήσεις με γνωστά διεθνή σήματα.

Ο επίμαχος συμβατικός όρος «προστασίας τιμής»
Στην πρότυπη σύμβαση προμήθειας της PUBLIC υπάρχει Παράρτημα 17 με τίτλο «Παροχές και δεσμεύσεις προμηθευτή». Στο παράρτημα αυτό περιλαμβάνεται όρος «Price Protection» («προστασία τιμής»), ο οποίος στα συμβατικά έτη 2017-2024 προβλέπει, συνοπτικά:

Αν η PUBLIC μειώσει τις τιμές λιανικής της ως απάντηση σε χαμηλότερες τιμές ανταγωνιστών για τα ίδια προϊόντα, ο προμηθευτής υποχρεούται να της παράσχει «προστασία τιμής» για τις ποσότητες που έχει αγοράσει τις τελευταίες 90 ημέρες, συνήθως με τη μορφή πιστωτικού σημειώματος ή αναδρομικής έκπτωσης.

Ο όρος αυτός εντοπίστηκε σε σειρά γραπτών συμβάσεων, συνήθως ετήσιας διάρκειας, με προμηθευτές που δραστηριοποιούνται στις τρεις υπό εξέταση αγορές. Σε ισχύ (κατά την υποβολή της οριστικής πρότασης δεσμεύσεων) ήταν 44 συμβάσεις με τον επίμαχο όρο, που αντιστοιχούσαν σε σημαντικό μέρος του κύκλου εργασιών της PUBLIC στις σχετικές αγορές.

Στοιχεία εφαρμογής – θέσεις της PUBLIC και των προμηθευτών
Η PUBLIC υποστήριξε ότι ο όρος «προστασίας τιμής» ήταν στην πράξη «νεκρό γράμμα». Κατά την ερευνώμενη περίοδο (2017 έως και τον χρόνο της έρευνας) δήλωσε ότι ουδέποτε ζήτησε από προμηθευτή ενεργοποίηση της ρήτρας, και ότι δεν έλαβε ποτέ παροχή/αποζημίωση (πιστωτικό, έκπτωση κ.λπ.) λόγω μείωσης τιμών λιανικής της που να ενεργοποιεί τον συγκεκριμένο όρο. Αντίστοιχα, από τις απαντήσεις των προμηθευτών δεν προέκυψαν παραδείγματα πραγματικής εφαρμογής της ρήτρας.

Η PUBLIC, πέρα από αυτό, υποστήριξε ότι έχει χαμηλά μερίδια αγοράς, ότι οι προμηθευτές της διαθέτουν ισχυρά σήματα και πολυκάναλη διάθεση και άρα δεν είναι ρεαλιστικό να πιθανολογηθεί σοβαρή περιοριστική επίδραση στον ανταγωνισμό από έναν τέτοιο όρο, ιδίως όταν δεν εφαρμόστηκε πρακτικά. Παρά τις επιφυλάξεις της για το αν ο όρος είναι πράγματι προβληματικός, η PUBLIC δήλωσε ότι εθελοντικά αποδέχεται να αναλάβει δεσμεύσεις και ότι έχει ήδη προχωρήσει σε απαλοιφή του όρου από τις συμβάσεις της.

Νομικό πλαίσιο και προκαταρκτική αξιολόγηση της ΕΑ
Η ΕΑ υπενθυμίζει ότι τα άρθρα 1 ν. 3959/2011 και 101 ΣΛΕΕ απαγορεύουν συμφωνίες και εναρμονισμένες πρακτικές που έχουν ως αντικείμενο ή αποτέλεσμα τον περιορισμό του ανταγωνισμού. Οι συμφωνίες μεταξύ προμηθευτών και λιανοπωλητών είναι κάθετες συμφωνίες· όταν περιέχουν περιορισμούς του ανταγωνισμού (κάθετοι περιορισμοί), εμπίπτουν στο πεδίο των διατάξεων αυτών. Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στον καθορισμό τιμών μεταπώλησης (ΚΤΜ):

Ο όρος ΚΤΜ (resale price maintenance) θεωρείται «σοβαρός» κάθετος περιορισμός (hardcore restriction).

Μπορεί να είναι άμεσος (ρητή επιβολή τιμής ή ελάχιστης τιμής) ή έμμεσος, π.χ. μέσω μηχανισμών που ουσιαστικά εξαναγκάζουν ή ισχυρά αποθαρρύνουν τον λιανοπωλητή από το να μειώσει τις τιμές (σύνδεση με εκπτώσεις, επιστροφές, απειλές κ.λπ.).

Πώς βλέπει η ΕΑ τη ρήτρα «προστασίας τιμής»
Η ΕΑ αναλύει τον τρόπο λειτουργίας της συγκεκριμένης ρήτρας:

Η PUBLIC, ως λιανοπωλητής, καθορίζει τις λιανικές τιμές των προϊόντων.

Αν οι ανταγωνιστές λιανοπωλητές πουλούν πιο φθηνά, η PUBLIC –για να μην χάσει πωλήσεις– μειώνει τις δικές της τιμές.

Με βάση τον όρο «price protection», αυτή η μείωση μπορεί να ενεργοποιήσει υποχρέωση του προμηθευτή να αποζημιώσει την PUBLIC (αναδρομικά, για αγορές των τελευταίων 90 ημερών), καλύπτοντας το χαμένο περιθώριο κέρδους της.

Αυτό, κατά την προκαταρκτική κρίση της ΕΑ ασκεί πίεση στον προμηθευτή: κάθε φορά που προσφέρει χαμηλότερες τιμές ή επιτρέπει χαμηλές λιανικές τιμές σε άλλους λιανοπωλητές, κινδυνεύει να «πληρώσει» αναδρομική αποζημίωση στην PUBLIC και δημιουργεί αντικίνητρο στον προμηθευτή να δώσει καλύτερες τιμές σε ανταγωνιστικές αλυσίδες λιανικής ή να επιτρέψει επιθετικότερη τιμολόγηση από αυτές, γιατί τότε θα ενεργοποιείται ο μηχανισμός «προστασίας τιμής» υπέρ της PUBLIC.

Η ΕΑ κρίνει ότι ο όρος μπορεί να οδηγήσει σε τεχνητή ευθυγράμμιση των τιμών λιανικής μεταξύ ανταγωνιστών, περιορίζει την ελευθερία τιμολόγησης των προμηθευτών και, έμμεσα, του δικτύου λιανικής τους και δύναται να εξωθεί προμηθευτές και λιανοπωλητές σε σύμπραξη επί των τιμών μεταπώλησης (έστω και μέσω ενός μηχανισμού αποζημίωσης που «κρατά» τις τιμές σε υψηλότερο επίπεδο). Άρα, η ρήτρα «προστασίας τιμής» εγείρει σοβαρές ανησυχίες ως προς τη συμβατότητά της με τα άρθρα 1 ν. 3959/2011 και 101 ΣΛΕΕ, ως πιθανός μηχανισμός έμμεσου καθορισμού τιμών μεταπώλησης.

Επηρεασμός ενδοενωσιακού εμπορίου

Η ΕΑ εξετάζει επίσης αν πληρούται το κριτήριο του επηρεασμού του ενδοενωσιακού εμπορίου, για τη δυνατότητα παράλληλης εφαρμογής του άρθρου 101 ΣΛΕΕ: Λαμβάνει υπόψη το μέγεθος και τη διασυνοριακή δραστηριότητα ορισμένων προμηθευτών, καθώς και τη γεωγραφική κάλυψη των πρακτικών στην Ελλάδα. Καταλήγει ότι υφίσταται πιθανότητα αισθητής επίδρασης στο εμπόριο μεταξύ κρατών-μελών, οπότε η υπόθεση δύναται να υπαχθεί και στο άρθρο 101 ΣΛΕΕ.

Το πλαίσιο του άρθρου 25Γ ν. 3959/2011 (δεσμεύσεις)

Η ΕΑ υπενθυμίζει ότι, κατά το άρθρο 25Γ:

Όταν πιθανολογείται παράβαση των άρθρων 1, 1Α, 2 ν. 3959/2011 ή 101, 102 ΣΛΕΕ, η ΕΑ μπορεί να αποδέχεται δεσμεύσεις των εμπλεκόμενων επιχειρήσεων προς παύση της συμπεριφοράς,

να τις καθιστά υποχρεωτικές,

και να περατώνει την υπόθεση χωρίς διαπίστωση παράβασης και χωρίς επιβολή προστίμου, εφόσον οι δεσμεύσεις είναι πρόσφορες και επαρκείς.

Τονίζεται ότι στη διαδικασία δεσμεύσεων:

δεν απαιτείται πλήρης απόδειξη παράβασης· αρκεί η πιθανολόγησή της,

οι δεσμεύσεις είναι κατά βάση εμπροσθοβαρείς/διορθωτικές,

και σε περίπτωση μη συμμόρφωσης η ΕΑ μπορεί να επιβάλει σημαντικά πρόστιμα.

Η ΕΑ, με αναφορά στην απόφασή της 786/2022 και στη Σύσταση του ECN για τις διαδικασίες δεσμεύσεων, επισημαίνει ότι ακόμη και για εν δυνάμει σοβαρούς κάθετους περιορισμούς (όπως ο ΚΤΜ), δεν αποκλείεται a priori η χρήση δεσμεύσεων, ιδίως όταν οι πρακτικές δεν έχουν εφαρμόσει στην πράξη και τα μέτρα μπορούν γρήγορα να αποκαταστήσουν τον ανταγωνισμό.

Το περιεχόμενο των δεσμεύσεων της PUBLIC

Οι δεσμεύσεις της PUBLIC, όπως έγιναν δεκτές και παρατίθενται αναλυτικά στο Παράρτημα της απόφασης, συνοψίζονται ως εξής:

Απαλοιφή του όρου από την πρότυπη σύμβαση (από 1.1.2025)

Η PUBLIC ρητά και ανεπιφύλακτα διαβεβαιώνει ότι η επικαιροποιημένη πρότυπη σύμβαση προμήθειας για όλες τις προϊοντικές αγορές, για το έτος 2025 (με ισχύ από 01.01.2025), δεν περιλαμβάνει πλέον τον όρο “προστασία τιμής”. Η τροποποίηση έχει ήδη γνωστοποιηθεί στα αρμόδια εμπορικά τμήματα της εταιρείας.

Διατήρηση της απαλοιφής σε όλες τις νέες συμβάσεις

Η PUBLIC δεσμεύεται να τηρήσει την απαλοιφή του όρου σε όλες τις συμβάσεις προμήθειας που θα υπογραφούν για το 2025 και εφεξής, ώστε όλες οι πρότυπες συμβάσεις που αποστέλλονται στους προμηθευτές προς υπογραφή να μην περιλαμβάνουν πλέον τον όρο «προστασία τιμής».

Θέτει στόχο να ολοκληρώσει τη διαδικασία υπογραφής των ετήσιων συμβάσεων μέχρι 30.09.2025.

Εναρμόνιση υφιστάμενων συμβάσεων – μονομερής παραίτηση

Για συμβάσεις που ήδη βρίσκονται σε ισχύ και περιέχουν τον επίμαχο όρο:

Η PUBLIC δεσμεύεται, έως τις 30.09.2025, είτε
– να έχει υπογράψει νέες/τροποποιημένες συμβάσεις με τους σχετικούς προμηθευτές, χωρίς τον όρο «προστασία τιμής», είτε
– όπου δεν είναι εφικτή έγκαιρη ανανέωση, να αποστείλει μονομερείς επιστολές προς τους προμηθευτές αυτούς, με τις οποίες παραιτείται, τόσο για το μέλλον όσο και αναδρομικά, από την εφαρμογή του όρου του Παραρτήματος 17.1 εδ. β’ της πρότυπης σύμβασης.

Οι προμηθευτές στους οποίους απευθύνονται οι δεσμεύσεις αυτές αναφέρονται ονομαστικά στο Παράρτημα Α που συνοδεύει το κείμενο των δεσμεύσεων.

Υποβολή στοιχείων στην ΕΑ – παρακολούθηση

Η PUBLIC αναλαμβάνει να:

προσκομίσει στην ΕΑ την επικαιροποιημένη πρότυπη σύμβαση προμήθειας 2025,

καθώς και τις νέες συμβάσεις ή τις επιστολές παραίτησης προς τους προμηθευτές του Παραρτήματος Α, σε χρόνο που θα οριστεί με την απόφαση της ΕΑ.

Η ίδια η απόφαση, στο διατακτικό της, ορίζει ότι εντός 30 ημερών από την κοινοποίηση:

η PUBLIC οφείλει να ενημερώσει εγγράφως την ΕΑ για τα μέτρα που έλαβε/θα λάβει για την υλοποίηση των δεσμεύσεων,

και να προσκομίσει το νέο πρότυπο σύμβασης, τις νέες συμβάσεις με τους προμηθευτές του Παραρτήματος Α ή τις επιστολές παραίτησης από τον όρο.

Έκταση εφαρμογής των δεσμεύσεων

Η ΕΑ σημειώνει ότι οι δεσμεύσεις:

καλύπτουν όχι μόνο τις τρεις αρχικά ερευνώμενες αγορές,

αλλά όλες τις προϊοντικές αγορές στις οποίες δραστηριοποιείται η PUBLIC και χρησιμοποιεί την πρότυπη σύμβασή της.

Έτσι εξασφαλίζεται ότι ο προβληματικός όρος εξαλείφεται οριζόντια από όλο το συμβατικό δίκτυο της PUBLIC.

Αξιολόγηση των δεσμεύσεων από την ΕΑ

Η ΕΑ κρίνει ότι οι δεσμεύσεις:

αντιμετωπίζουν πλήρως τις ανησυχίες που σχετίζονται με τον όρο «price protection» / «προστασία τιμής»,

επιτυγχάνουν άμεση και αποτελεσματική εξάλειψη του μηχανισμού που θα μπορούσε να οδηγήσει σε έμμεσο καθορισμό τιμών μεταπώλησης,

έχουν καθολική εφαρμογή (σε όλες τις προϊοντικές αγορές και σε όλους τους προμηθευτές της PUBLIC),

προβλέπουν σαφή χρονικά ορόσημα (30.09.2025) και μηχανισμό παρακολούθησης (υποβολή συμβάσεων/επιστολών στην ΕΑ).

Λαμβάνει επίσης υπόψη ότι:

η ρήτρα δεν φαίνεται να έχει εφαρμοστεί στην πράξη,

και ότι πρόκειται για κάθετο περιορισμό, ο οποίος, αν και σοβαρός όταν λειτουργεί ως ΚΤΜ, είναι γενικά λιγότερο επιζήμιος από οριζόντια καρτέλ.

Συνεπώς, η ΕΑ καταλήγει ότι:

εκπληρώνονται οι προϋποθέσεις του άρθρου 25Γ για αποδοχή δεσμεύσεων, δεν είναι αναγκαίο, στην παρούσα φάση, να συνεχιστεί η έρευνα για πλήρη διαπίστωση παράβασης και επιβολή προστίμου, αλλά η μη τήρηση των δεσμεύσεων θα μπορεί στο μέλλον να ελεγχθεί ως παράβαση, τόσο των άρθρων 1 ν. 3959/2011 και 101 ΣΛΕΕ όσο και της ίδιας της απόφασης.

Διατακτικό της απόφασης 893/2025 (τι τελικά αποφάσισε η ΕΑ)

Η Ολομέλεια της ΕΑ, ομόφωνα, αποφασίζει:

Αποδέχεται, δυνάμει του άρθρου 25Γ ν. 3959/2011, τις δεσμεύσεις της PUBLIC, όπως αναλυτικά περιγράφονται στο Παράρτημα της απόφασης (μαζί με το Παράρτημα Α με τους 44 προμηθευτές). Οι δεσμεύσεις καθίστανται υποχρεωτικές για την εταιρεία.

Ορίζει ότι οι δεσμεύσεις εφαρμόζονται αμέσως από την κοινοποίηση της απόφασης στην PUBLIC.

Υποχρεώνει την PUBLIC, εντός 30 ημερών από την κοινοποίηση:

να ενημερώσει την ΕΑ για τα μέτρα υλοποίησης των δεσμεύσεων,

και να προσκομίσει το νέο πρότυπο σύμβασης και τις νέες συμβάσεις ή τις επιστολές παραίτησης προς τους προμηθευτές του Παραρτήματος Α.

Απειλεί την PUBLIC με επιβολή προστίμου, σε περίπτωση που με μεταγενέστερη απόφαση διαπιστωθεί μη τήρηση των δεσμεύσεων, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 25 παρ. 1 περ. δ και στ ν. 3959/2011.

Η υπόθεση, κατά το μέρος που αφορά την PUBLIC και τις συμβάσεις της με τους προμηθευτές στις συγκεκριμένες αγορές, κλείνει ουσιαστικά με δέσμευση χωρίς διαπίστωση παράβασης, υπό την αίρεση της πλήρους συμμόρφωσης της εταιρείας.