ΙΟΒΕ: Βλέπει ανάπτυξη 2,4% το 2026, αλλά να παραμένει πρόβλημα ο πληθωρισμός σε στέγαση, εστίαση

Το διεθνές πλαίσιο σωρεύει αβεβαιότητες, παρόλα αυτά η ελληνική οικονομία διατηρεί μια δυναμική που μπορεί να οδηγήσει και σε καλύτερες επιδόσεις το 2026, ήταν το γενικό σχόλιο του Γενικού Διευθυντή του ΙΟΒΕ, Νίκου Βέττα, κατά την παρουσίαση της Τριμηνιαίας Έκθεσης του ΙΟΒΕ για την Ελληνική Οικονομία. Επεσήμανε ως μεγάλο θέμα αυτό της φορολόγηση της μισθωτής εργασίας συστήνοντας παρεμβάσεις.

Ο πρόεδρος του ΙΟΒΕ, Γιάννης Ρέτσος, αναφερόμενος στον τουρισμό, επισήμανε πως θα θεωρηθεί επιτυχία η διατήρηση των επιδόσεων του 2024. Εκτίμησε πως τον επόμενο χρόνο μπορεί να υπάρχουν πιέσεις και έδωσε έμφαση σε ποιοτικές υποδομές και στρατηγική.

Η έκθεση

Το ΙΟΒΕ στην 3μηνιαία του μελέτη διατηρεί την εκτίμησή του για ανάπτυξη 2,2% του ΑΕΠ το 2025, το ΙΟΒΕ, ενώ ως προς τις συνιστώσες, οι πάγιες επενδύσεις αναμένεται να διατηρήσουν τη δυναμική τους (+5,0%), παρά την κακή επίδοσή τους στο α’ τρίμηνο του έτους.

Η ιδιωτική κατανάλωση αναμένεται να επιβραδυνθεί ελαφρά (+1,8%) συγκριτικά με το προηγούμενο έτος, ενώ η δημόσια κατανάλωση προβλέπεται να έχει θετικό πρόσημο (+1,2%). Το έλλειμμα στο εξωτερικό ισοζύγιο αναμένεται να αυξηθεί οριακά καθώς η αύξηση των εισαγωγών (+1,6%) υπερκαλύπτει την αύξηση των εξαγωγών (+1,5%).

Για το 2026 βλέπει ανάπτυξη στο 2,4%, με άνοδο εξαγωγών κατά 2,9% και επιβράδυνση πληθωρισμού στο 2,3% από 2,8%, που εκτιμά για φέτος.

Βλέπει πιέσεις στα νοικοκυριά λόγω πληθωρισμού κυρίως στο κατώτατο εισοδηματικό κλιμάκιο του 20%, αλλά και εντονότερες πληθωριστικές πιέσεις, με έμφαση στο δομικό δείκτη που κινείται σταθερά ταχύτερα από την ΕΕ με επίκεντρο τη στέγαση και την εστίαση. Επισημαίνει την πιστωτική επέκταση κατά 11% αλλά και το αγκάθι κόκκινων δανείων.

Οι πάγιες επενδύσεις (+9%) αναμένεται να ωφεληθούν από την επιτάχυνση της υλοποίησης του ΤΑΑ και το χαμηλότερο κόστος χρήματος, ωστόσο υπό προϋποθέσεις και κινδύνους που απορρέουν από το εξωτερικό περιβάλλον. Το εξωτερικό έλλειμμα, το οποίο ενέχει και διαρθρωτικά χαρακτηριστικά, αναμένεται να διατηρηθεί, ίσως και να διευρυνθεί, λόγω κυρίως της παράτασης της παγκόσμιας αβεβαιότητας, η οποία με τη σειρά της δυσχεραίνει τόσο τις εξαγωγές (+2,9%) όσο και τις εισαγωγές (+3,1%), θέτοντας προκλήσεις για την εξωτερική ζήτηση.

Προκλήσεις και ευκαιρίες για την ελληνική οικονομία

Εκτιμάται πως η δυναμική της εγχώριας μεγέθυνσης διατηρείται (Εύρωστη κατανάλωση, μείωση ανεργίας, σταδιακή σύγκλιση με ΕΕ), αλλά είναι πρόκληση ο πληθωρισμός. Υπάρχουν δυνατότητες για εξαγωγές σε αλυσίδες υψηλότερης αξίας, καθώς ο νέος χάρτης παγκόσμιου εμπορίου δημιουργεί ευκαιρίες, αλλά είναι κομβικές οι επενδύσεις για μακροχρόνια ανάπτυξη και είναι προϋπόθεση για τη διαμόρφωση υψηλότερων εισοδημάτων στο μέλλον, με ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά που προάγουν καινοτομία και εξωστρέφεια. Οι φορολογικές προτεραιότητες είναι η ενίσχυση των μακροχρόνιων επενδύσεων, των κινήτρων για μισθωτή και συστηματική εργασία.

Στην έκθεση επισημαίνεται ότι ο ρυθμός μεταβολής του πληθωρισμού διαμορφώθηκε στο 2,5% το α’ εξάμηνο του 2025 (3,1% για τον ΕνΔΤΚ), από άνοδο 2,8% (3,0% για τον ΕνΔΤΚ) ένα έτος πριν. Η ενίσχυση των τιμών οφείλεται κυρίως στη θετική επίδραση της εγχώριας ζήτησης, με αυξήσεις σε υπηρεσίες όπως στέγαση, διαμονή και εστίαση.

Το ΙΟΒΕ εκτιμά ότι οι τιμές θα διατηρηθούν σε ηπιότερη ανοδική τροχιά, με ρυθμό πληθωρισμού στην περιοχή του 2,8% τo 2025 και στην περιοχή του 2,3% το 2026, λόγω κυρίως της καταναλωτικής ζήτησης. Ωστόσο, οι πρόσφατες εξελίξεις στο παγκόσμιο περιβάλλον σε πολιτικό και γεωπολιτικό επίπεδο προκαλούν αβεβαιότητα.

Κατά την παρουσίαση της Έκθεσης, ο Πρόεδρος του ΙΟΒΕ, Γιάννης Ρέτσος, καλωσορίζοντας τους παρευρισκόμενους στην παρουσίαση της Έκθεσης, αναφέρθηκε στη συνεχιζόμενη θετική πορεία της ελληνικής οικονομίας, με τη συμβολή από τη δραστηριότητα σε τομείς όπως ο τουρισμός και η βιομηχανία, ενώ τόνισε την ανάγκη της τόνωσης των επενδύσεων σε υποδομές προκειμένου η δυναμική να μπορέσει να συνεχιστεί.

Παράλληλα, ο Γενικός Διευθυντής του ΙΟΒΕ, Καθηγητής Νίκος Βέττας, επεσήμανε ότι η εγχώρια δυναμική μεγέθυνσης διατηρείται, αλλά ανέδειξε και σημαντικές προκλήσεις για την ελληνική οικονομία σε βραχυχρόνιο και μεσο-μακροχρόνιο ορίζοντα.

Μεταξύ άλλων, σημείωσε:

• Οι κίνδυνοι από το εξωτερικό περιβάλλον ενισχύονται και δημιουργούν ένα ρευστό πλαίσιο που αποθαρρύνει τις παραγωγικές επενδύσεις και τον μακροχρόνιο σχεδιασμό. Μεταξύ των βραχυχρόνιων οικονομικών επιδράσεων, αναδεικνύονται νέες πληθωριστικές πιέσεις, μείωση των ρυθμών μεγέθυνσης της παγκόσμιας οικονομίας και μεταβλητότητα στις διεθνείς χρηματαγορές.
• Η κατεύθυνση της οικονομικής πολιτικής διεθνώς εγείρει ερωτηματικά. Αφενός, είναι αβέβαιη η έκταση και ένταση του νέου εμπορικού προστατευτισμού και των επιλογών ΗΠΑ. Αφετέρου, εντείνονται οι προκλήσεις σχετικά με τη δημοσιονομική ισορροπία, το ρόλο της νομισματικής πολιτικής και τη σταθερότητα του αμερικανικού δολαρίου
• Πολεμικές συγκρούσεις βρίσκονται σε εξέλιξη, με σημασία πέρα από το στενό οικονομικό πλαίσιο. Η συστηματική ανάγκη υψηλότερων αμυντικών δαπανών και μεγαλύτερη έμφαση στο στρατιωτικό πεδίο, αποτελεί επιβάρυνση σε οικονομίες με ήδη περιορισμένο δημοσιονομικό χώρο.
• Στο εγχώριο οικονομικό περιβάλλον, η δυναμική της μεγέθυνσης διατηρείται, με εύρωστη κατανάλωση και συνεχιζόμενη αύξηση της απασχόλησης. Υπό προϋποθέσεις, η ελληνική οικονομία αναμένεται να επιταχυνθεί ελαφρά το 2026, με τη συμβολή του χαμηλότερου κόστους χρήματος, της υλοποίησης του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και της αναμενόμενης ανάκαμψης στην Ευρωζώνη.
• Πρόκληση αποτελεί ο πληθωρισμός, με υψηλότερο ρυθμό του μέσου όρου στην Ευρωζώνη, καθώς προκαλεί απώλειες στην αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών και την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων.
• Ο νέος χάρτης παγκόσμιου εμπορίου δημιουργεί ευκαιρίες καθώς παρουσιάζονται δυνατότητες για επέκταση των εξαγωγών σε αλυσίδες υψηλότερης αξίας.
• Οι επενδύσεις παραμένουν κομβικές για την επίτευξη μακροχρόνιων ρυθμών ανάπτυξης, για τη διαμόρφωση υψηλότερων εισοδημάτων στο μέλλον, με ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά που προάγουν καινοτομία και εξωστρέφεια.
• Παράλληλα, οι προτεραιότητες του φορολογικού συστήματος είναι χρήσιμο να στοχεύουν στην ενίσχυση των μακροχρόνιων, καινοτόμων και παραγωγικών επενδύσεων όσο και στην ενίσχυση της συστηματικής εργασίας και του ανθρώπινου κεφαλαίου. Σε αυτή την κατεύθυνση, αναδεικνύεται ως προτεραιότητα η άρση υπερβολικών επιβαρύνσεων στη μισθωτή εργασία, προκειμένου να αμβλυνθούν τα σχετικά αντι-κίνητρα για εργασία και για την καλύτερη κατανομή των πόρων.

Οι κίνδυνοι σύμφωνα με το ΙΟΒΕ είναι οι εξής:

• Κλιμάκωση του εμπορικού πολέμου ο οποίος ενδέχεται να οδηγήσει σε διαταραχές στους ρυθμούς ανάπτυξης, τον πληθωρισμό και τη σταθερότητα στο διεθνές χρηματοπιστωτικό σύστημα, με ερωτηματικά ως προς την ταχύτητα χαλάρωσης της νομισματικής πολιτικής.

• Η κλιμάκωση των γεωπολιτικών εντάσεων σε Ουκρανία και Μέση Ανατολή αποτελεί παράγοντα ανησυχίας ως προς την ενεργειακή ασφάλεια, τις αλυσίδες εφοδιασμού, τις διεθνείς τιμές ενέργειας και τις διεθνείς πολιτικές εξελίξεις.

• Η πορεία των επιτοκίων ενδέχεται να υπονομευθεί από παρεμβάσεις στην ανεξαρτησία νομισματικής πολιτικής μεγάλων κεντρικών τραπεζών.

• Υψηλό έλλειμμα στο εξωτερικό ισοζύγιο, με διαρθρωτικά χαρακτηριστικά.

• Απώλεια διεθνούς ανταγωνιστικότητας αλλά και εγχώριας αγοραστικής δύναμης λόγω υψηλότερου του μ.ό. της Ευρωζώνης πληθωρισμού.

Θετικές προοπτικές υπάρχουν από τις εξής εξελίξεις:

• Οι νέες ισορροπίες στις διεθνείς εμπορικές ροές δημιουργούν προοπτική για αύξηση των μεριδίων αγοράς σε επιμέρους ελληνικές εξαγωγές με αυξημένη προστιθέμενη αξία.

• Η επιτάχυνση στην υλοποίηση του αναθεωρημένου Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας δύναται να «ξεκλειδώσει» διεθνή κεφάλαια για παραγωγικές και περισσότερο μακροχρόνιες επενδύσεις.

• Υλοποίηση των συστάσεων πολιτικής για την Ελλάδα από την ΕΕ, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού εξαμήνου.

• Το χαμηλότερο κόστος χρήματος αποτελεί ευκαιρία για επιτάχυνση των επενδύσεων

Κλειδί οι επενδύσεις

Για τις επενδύσεις επισημαίνει πως, για να αυξηθεί το εθνικό εισόδημα τα επόμενα χρόνια, θα πρέπει ο ρυθμός ανόδου των επενδύσεων να επιταχυνθεί. Άλλωστε, είναι μόνο λίγα χρόνια που το επίπεδο των νέων επενδύσεων μπορεί να καλύψει τις αποσβέσεις του παλαιότερου κεφαλαίου. Υπάρχει όμως και η ποιοτική άποψη. Η μετατόπιση των επενδύσεων εκεί όπου μπορούν να υποστηρίξουν παραγωγικές δραστηριότητες υψηλότερης αξίας είναι κρίσιμη για την ενίσχυση των αναπτυξιακών προοπτικών της χώρας. Επενδύσεις από επιχειρήσεις και σε κλάδους υψηλής παραγωγικότητας είναι αναγκαία συνθήκη για τη δημιουργία εισοδημάτων στο μέλλον. Σε κάθε περίπτωση, η υποστήριξη ενός νέου παραγωγικού υποδείγματος, μεγαλύτερης εξωστρέφειας και καινοτομίας, δεν νοείται χωρίς επενδύσεις που θα αλλάξουν το μείγμα των επιχειρήσεων και της παραγωγής.

Από τις πιο πρόσφατες τάσεις, προκύπτουν τουλάχιστον δύο συμπεράσματα. Πρώτον, οι κατοικίες και οι κατασκευές εξακολουθούν να έχουν μεγάλη βαρύτητα και, συνεπώς, πολιτικές που θα ενισχύσουν τις επενδύσεις σε αυτές χωρίς να επιστρέφουν σε ένα παρωχημένο παραγωγικό υπόδειγμα είναι υψηλής προτεραιότητας. Δεύτερον, παρά τη θετική τάση τα τελευταία χρόνια, η μεγαλύτερη ενίσχυσή τους, που είναι αναγκαία, έχει ως προϋπόθεση τομές για απλούστευση διαδικασιών στις δημόσια διοίκηση και άρση εμποδίων εισόδου στις αγορές προϊόντων και υπηρεσιών.

Δείτε την τριμηνιαία έκθεση του ΙΟΒΕ