Ιταλία: Πώς άρχισε να ξεφουσκώνει το κύμα συγχωνεύσεων και εξαγορών τραπεζών

Μέχρι τα τέλη της άνοιξης του 2025, ο τραπεζικός κλάδος της Ιταλίας είχε παρασυρθεί από μια καταιγίδα περίπλοκων προσφορών εξαγοράς και αντιπροσφορών στις οποίες συμμετείχαν πολλοί από τους μεγαλύτερους πιστωτές της χώρας. Τρεις μήνες αργότερα, μόνο μία προσφορά υψηλού προφίλ εξακολουθεί να ισχύει, όπως μεταδίδει το CNBC.

Ξεκίνησε με την UniCredit. Η απόφαση του Ιουλίου να αποσύρει το «βάρος» της προσφοράς του ύψους σχεδόν 15 δισεκατομμυρίων ευρώ (17,5 δισεκατομμύρια δολάρια) για την Banco BPM
στα πρόθυρα της φυσικής λήξης της πρότασης, επικαλούμενη την αδιαφάνεια των όρων που επέβαλε η διοίκηση της Ρώμης μέσω των κανόνων ελέγχου της «χρυσής εξουσίας».

Στη συνέχεια, η Mediobanca. Οι μέτοχοι της εταιρείας ψήφισαν αυτόν τον μήνα κατά της προσφοράς της τράπεζας ύψους περίπου 7 δισεκατομμυρίων ευρώ για την Banca Generali, ματαιώνοντας αυτό που θεωρήθηκε ευρέως ως αμυντικό παιχνίδι εναντίον της κρατικής Monte dei Paschi. Συμμετοχή της (MPS) σε τουλάχιστον 35% της Mediobanca.

Πάντως, η MPS δεν τα έχει ακόμη τα παρατήσει.

Η ενοποίηση είναι μια διέξοδος για τους ευκατάστατους τραπεζίτες της Ευρώπης, οι οποίοι έχουν άφθονα μετρητά, ώστε να αυξήσουν το μέγεθός τους και να ανταγωνιστούν τους ιστορικά πιο επικερδείς τραπεζικούς γίγαντες της Wall Street. Η όρεξη για συγχωνεύσεις και εξαγορές έχει κυριεύσει τους ευρωπαϊκούς τραπεζίτες σε μια περίοδο σημαντικά βελτιωμένων επιδόσεων στον τομέα , με τα προγράμματα αναδιάρθρωσης, την ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας, τις υψηλότερες αποδόσεις των επενδυτικών τραπεζών εν μέσω αστάθειας λόγω των δασμών στις ΗΠΑ και την αύξηση των ευρύτερων συμφωνιών συγχωνεύσεων και εξαγορών στη Νότια Ευρώπη να ενισχύουν τα κέρδη.

Συγκεκριμένα, το μπερδεμένο πλέγμα προσφορών από αρκετούς από τους βασικούς πιστωτές της Ιταλίας — με επικεφαλής την Intesa Sanpaolo να απουσιάζει αισθητά — βασίζεται στη μακροχρόνια δυναμική σε αυτό που η Fitch Ratings τον Απρίλιο χαρακτήρισε ως ένα «πιο κατακερματισμένο» τραπεζικό σύστημα από ό,τι σε ορισμένες άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

«Η αυξημένη κλίμακα θα μπορούσε να επιτρέψει στις τράπεζες να υποστηρίξουν καλύτερα τις μεγάλες εταιρικές επενδύσεις, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που συνδέονται με πρωτοβουλίες στον ευρωπαϊκό και ιταλικό αμυντικό τομέα», ανέφερε τότε ο οργανισμός .

Η ιταλική οικονομία αποτελεί πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη των τραπεζών τελευταία. Τα τελευταία χρόνια, η ιταλική οικονομία έχει «ξεπεράσει τις περισσότερες από τις ομότιμες της στην Ευρωζώνη, αν και η δυναμική της ενδέχεται να μειωθεί τα επόμενα χρόνια, καθώς η επενδυτική άνθηση που οφείλεται στα κεφάλαια [Next Generation EU] και στις κατασκευαστικές δαπάνες εξασθενεί», ανέφεραν αναλυτές της Deutsche Bank σε έκθεση του Αυγούστου , τονίζοντας ότι η χώρα θα πρέπει να στραφεί προς μια οικονομία που βασίζεται περισσότερο στην κατανάλωση — αντιμετωπίζοντας τις επερχόμενες πιέσεις των υψηλότερων δασμών των ΗΠΑ.

Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο προβλέπει ότι η Ιταλία — όπου σε έκθεση του Ιουλίου δήλωσε «περαιτέρω βελτίωση της ευρωστίας του τραπεζικού τομέα» — θα σημειώσει οικονομική ανάπτυξη 0,5% φέτος , ξεπερνώντας την προβλεπόμενη ανάπτυξη 0,1% της Γερμανίας κατά την ίδια περίοδο .

Οι συγχωνεύσεις και οι εξαγορές δεν έχουν ακόμη ολοκληρωθεί

Ενώ ο ρυθμός των προσπαθειών ενοποίησης της Ιταλίας έχει σιγοβράσει, οι αναλυτές λένε ότι απέχουμε πολύ από μια λύση.

«Τελευταία έχουμε δει την Banca BPER να εξαγοράζει με επιτυχία την Banca Sondrio και την Illimity Bank να εξαγοράζεται από την Banca Ifis. Εν τω μεταξύ, η Monte dei Paschi προχωρά αποφασιστικά προς την Mediobanca και η ανεξαρτησία της Banco BPM μπορεί να είναι βραχύβια, καθώς η Credit Agricole στρέφεται προς ένα μερίδιο 20%», δήλωσε ο Filippo Maria Alloatti, επικεφαλής οικονομικών πιστώσεων στην Federated Hermes Limited. «Μια συγχώνευση μεταξύ της Credit Agricole Italy και της Banco BPM φαίνεται πιθανή μεσοπρόθεσμα».

Πρόσθεσε ότι οι πιθανότητες να επικρατήσει η MPS στην προσφορά της για την Mediobanca είναι πλέον υψηλότερες — μια άποψη που συμμερίζεται και ο William Cain, επικεφαλής της έρευνας συγχωνεύσεων και εξαγορών EMEA στην Mergermarket, ο οποίος δήλωσε στο CNBC ότι «η ψηφοφορία για την Banca Generali ήταν ουσιαστικά ένα δημοψήφισμα για την αυτόνομη στρατηγική της Mediobanca και οι μέτοχοι έχουν πλέον ξεκαθαρίσει τις απόψεις τους επί του σημείου αυτού».

Συνέχισε λέγοντας ότι «υπάρχει αυξανόμενη πιθανότητα η BMPS να εξασφαλίσει το 35% του μεριδίου της Mediobanca [με το οποίο] η διαχείριση κεφαλαίων είχε δηλώσει προηγουμένως ότι θα ήταν ευχαριστημένη – και ίσως πολύ περισσότερο».

Οι τράπεζες της Ιταλίας έχουν επίσης στρέψει το βλέμμα τους πέρα ​​από τα σύνορα της χώρας. Η πρώτη κίνηση της UniCredit πέρυσι ήταν να αποκτήσει σταδιακά ένα συνθετικό μερίδιο έως και περίπου 28% στην γερμανική τράπεζα Commerzbank.

Η ιταλική τράπεζα έκτοτε έχει μετατρέψει αυτό το ποσοστό σε 26% μετοχικό κεφάλαιο της Commerzbank και έχει εξασφαλίσει την έγκριση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για να διατηρήσει έως και 29,9% – πυροδοτώντας εικασίες σχετικά με σχέδια για πιθανή εξαγορά, στα οποία η Commerzbank και η κυβέρνηση του Βερολίνου έχουν αντισταθεί.

Η ίδια UniCredit ανακοίνωσε την Πέμπτη ότι αύξησε τη συμμετοχή της στην Alpha Bank της Ελλάδας, σε σχεδόν 26%, μετά την προσέλκυση χρηματοπιστωτικών μέσων για ένα επιπλέον 5% συμμετοχής.

«Αυτό που συμβαίνει δεν είναι απλώς μια ιταλική ιστορία – η Ιταλία έχει γίνει μια σημαντική μελέτη περίπτωσης για την ΕΕ, προκειμένου να ελέγξει πώς μπορούν να εξελιχθούν οι συγχωνεύσεις και εξαγορές στον ευρωπαϊκό τραπεζικό τομέα», δήλωσε στο CNBC μέσω email ο Stefano Caselli, κοσμήτορας της Σχολής Διοίκησης SDA Bocconi.

Ο πυρετός των συγχωνεύσεων έχει πράγματι εξαπλωθεί πέρα ​​από την Ιταλία. Τον Ιούλιο , η ισπανική Banco Santander δήλωσε ότι αγόραζε τη βρετανική τράπεζα TSB έναντι 2,65 δισεκατομμυρίων λιρών από την Sabadell.

Η καταλανική τράπεζα αντιστέκεται στις προτάσεις της ισπανικής ομότιμης BBVA , η οποία αποφάσισε να διατηρήσει την προσφορά εξαγοράς της παρά τους αυστηρούς όρους της κυβέρνησης της Μαδρίτης για την ολοκλήρωση της συναλλαγής.

Η ΕΕ έχει αμφισβητήσει την Ισπανία για την παρέμβασή της στην προσπάθεια εξαγοράς της BBVA και έχει επίσης βρεθεί σε αντίθεση με τη Ρώμη για τη χρήση των κανόνων των «χρυσών δυνάμεων», οι οποίοι συνήθως επικαλούνται συναλλαγές που απειλούν την εθνική ασφάλεια, στην εξαγορά της UniCredit .

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει επίσης θέσει ερωτήματα σχετικά με την πώληση από την ιταλική κυβέρνηση του 15% των μετοχών της MPS, στην οποία η Ρώμη διατηρεί ποσοστό 11,73%. Ο Ιταλός υπουργός Οικονομικών, Τζανκάρλο Τζορτζέτι, υπερασπίστηκε την « απόλυτη ορθότητα » της εξόδου από το μερίδιο, απειλώντας ξεχωριστά να παραιτηθεί εάν παραβιαστούν οι όροι που επέβαλε η Ρώμη στην UniCredit, οι οποίοι περιελάμβαναν ένα χρονοδιάγραμμα για τον δανειστή να σταματήσει τις δραστηριότητές του στη Ρωσία και ένα αίτημα να παραμείνει αμετάβλητος ο δείκτης δανείων προς καταθέσεις της Banco BPM για πέντε χρόνια.

«Η παρέμβαση του ιταλικού Υπουργείου Οικονομικών ήταν το τελευταίο καρφί στο φέρετρο για την τρίτη προσπάθεια εξαγοράς της Banco BPM από την UniCredit», δήλωσε ο Αλοάτι.

Στην περίπτωση της προσφοράς της MPS, ο Caselli της Σχολής Διοίκησης Bocconi της SDA υποστήριξε ότι η Ρώμη «απλώς ενήργησε ως μέτοχος».

«Από τη μία πλευρά, περιμένουμε από το Κράτος να παρέμβει όταν μια τράπεζα αντιμετωπίζει προβλήματα. Από την άλλη πλευρά, θέλουμε οι φορολογούμενοι να μην χάσουν χρήματα, αλλά ιδανικά να δουν κέρδη. Ταυτόχρονα, θέλουμε το Κράτος να διαδραματίσει ουδέτερο ρόλο», δήλωσε ο Caselli. «Είναι δύσκολο να επιτευχθούν όλα αυτά ταυτόχρονα».

Έλεγχος της ΕΕ

Η ΕΕ, υποστηρικτής της ενοποίησης των δανειστών, έχει δρομολογήσει το πλαίσιο εποπτείας της τραπεζικής ένωσης από την χρηματοπιστωτική κρίση, αλλά δεν έχει ακόμη ολοκληρώσει την πρωτοβουλία.

«Οι ελπίδες ότι η τραπεζική ένωση θα οδηγούσε σε στενότερη ολοκλήρωση των τραπεζικών αγορών σε ολόκληρη την Ευρώπη δεν έχουν υλοποιηθεί πλήρως», δήλωσε τον Απρίλιο η Claudia Buch, πρόεδρος του εποπτικού συμβουλίου της ΕΚΤ . «Οι διασυνοριακές συγχωνεύσεις παρέμειναν σχετικά σπάνιες, περίπου το 75% των χαρτοφυλακίων δανεισμού των τραπεζών επενδύεται στις εγχώριες αγορές τους και λίγες τράπεζες έχουν πραγματικά ευρωπαϊκά επιχειρηματικά μοντέλα».

Οι συγχωνεύσεις έχουν μειώσει τον αριθμό των τραπεζών της ΕΕ από το 2009, αν και περίπου 4.752 λειτουργούσαν ακόμη στην Ευρωπαϊκή Ένωση τον Ιούνιο, εκ των οποίων οι 418 στην Ιταλία, σύμφωνα με την Statista .

Και η έλλειψη επιτυχημένων διασυνοριακών συνεργασιών διαταράσσει ορισμένα εργαλεία εντός του μπλοκ.

«Αισθάνομαι απογοητευμένος επειδή συνεχίζω να βλέπω εγχώριες συγχωνεύσεις με εγχώρια λογική, όχι συγχωνεύσεις ενιαίας αγοράς», δήλωσε ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Αρχής Τραπεζών, Ζοζέ Μανουέλ Κάμπα, στο Politico νωρίτερα αυτή την εβδομάδα .