Καναδάς: Η «στροφή» Κάρνεϊ στα ορυκτά καύσιμα φέρνει ρήξεις και παραιτήσεις

Η επιλογή του Καναδού πρωθυπουργού Μαρκ Κάρνεϊ να δώσει προτεραιότητα σε πετρέλαιο και φυσικό αέριο, ως απάντηση στην ένταση των εμπορικών σχέσεων με τις ΗΠΑ και τον Ντόναλντ Τραμπ, προκαλεί έντονη δυσφορία σε πρώην συμμάχους του στο χώρο του κλίματος και της «πράσινης» χρηματοδότησης. Όσοι τον είχαν ταυτίσει με την έγκαιρη προειδοποίηση για τους κινδύνους της κλιματικής κρίσης, μιλούν πλέον για μια πολιτική στροφή που θολώνει την αξιοπιστία των δεσμεύσεων του Καναδά για το 2030 και το 2050.

Ο Κάρνεϊ ορκίστηκε πρωθυπουργός στις 14 Μαρτίου 2025 και, στην πρώτη του κιόλας συνεδρίαση υπουργικού συμβουλίου, υπέγραψε την κατάργηση της «καταναλωτικής» τιμολόγησης άνθρακα (fuel charge). Η αλλαγή τέθηκε σε ισχύ την 1η Απριλίου 2025, με την κυβέρνηση να μεταφέρει το βάρος της τιμολόγησης κυρίως στις βιομηχανικές εκπομπές.
Παράλληλα, η κυβέρνηση προχώρησε σε χαλάρωση της πολιτικής για τις πωλήσεις ηλεκτρικών οχημάτων. Στις αρχές Σεπτεμβρίου ανακοίνωσε ότι αναστέλλει το στόχο του 2026 (20% των νέων πωλήσεων να είναι ηλεκτρικά), επικαλούμενη τις πιέσεις που δημιουργούν οι αμερικανικοί δασμοί στην αυτοκινητοβιομηχανία.
Στο ενεργειακό μέτωπο, η πιο εμβληματική κίνηση ήταν η «μεγάλη συμφωνία» με την πετρελαιοπαραγωγό Αλμπέρτα. Στις 27 Νοεμβρίου 2025, ο Κάρνεϊ και η πρωθυπουργός της επαρχίας Ντανιέλ Σμιθ υπέγραψαν μνημόνιο συνεργασίας που ανοίγει τον δρόμο για νέο αγωγό προς τη δυτική ακτή (με στόχο διαφοροποίηση εξαγωγών πέρα από τις ΗΠΑ), ενώ προβλέπει και χαλάρωση σε μέρος των κλιματικών ρυθμίσεων για να τονωθούν οι επενδύσεις.
Την ίδια περίοδο, ο Κάρνεϊ προβάλλει δυναμικά το LNG ως «έργο εθνικού ενδιαφέροντος» και στηρίζει την επέκταση του LNG Canada στο Κίτιματ της Βρετανικής Κολομβίας, που θα διπλασιάσει την εξαγωγική δυναμικότητα της εγκατάστασης.

Παραιτήσεις και εσωτερικές ρωγμές
Οι επιλογές αυτές πυροδότησαν αντιδράσεις στο στο εσωτερικό. Ο πρώην υπουργός Περιβάλλοντος Στίβεν Γκιλμπώ αποχώρησε από το υπουργικό συμβούλιο σε ένδειξη διαμαρτυρίας, ενώ παραιτήσεις καταγράφηκαν και στο κυβερνητικό Net-Zero Advisory Body (μεταξύ άλλων της Κάθριν Αμπρέου και του Σάιμον Ντόνερ), με αιχμή ότι η κυβέρνηση απομακρύνεται από μια συνεκτική πορεία μείωσης εκπομπών.

Η εξήγηση της κυβέρνησης είναι ότι ο Καναδάς βρίσκεται σε συνθήκες εμπορικού πολέμου και χρειάζεται ενεργειακή και οικονομική «ασφάλεια», καθώς οι ΗΠΑ έχουν επιβάλει δασμούς σε κρίσιμους κλάδους (όπως χάλυβας/αλουμίνιο) και έχουν απειλήσει με ευρύτερες επιβαρύνσεις σε καναδικά προϊόντα.
Σε αυτό το πλαίσιο, η Οτάβα επιχειρεί να μειώσει την εξάρτηση των εξαγωγών από την αμερικανική αγορά, ενισχύοντας αγωγούς/τερματικούς σταθμούς προς τον Ειρηνικό και νέες αγορές, να προσελκύσει επενδύσεις στον κλάδο με πιο «ευέλικτους» κανόνες, και να στηριχθεί σε τεχνολογικές λύσεις όπως η δέσμευση και αποθήκευση άνθρακα (CCS), αντί για περιορισμό παραγωγής.

Το στοίχημα του CCS και η Pathways Alliance
Κομβικό ρόλο παίζει το μεγάλου κόστους project της Pathways Alliance για CCS στην Αλμπέρτα (εκτιμώμενο γύρω στα 16-16,5 δισ. καναδικά δολάρια), το οποίο έχει δεχθεί κριτική επειδή απαιτεί σημαντική δημόσια στήριξη και επειδή δεν θεωρείται «μαγική λύση» για τις εκπομπές των oil sands.

Η στροφή μοιάζει ακόμη πιο έντονη αν συγκριθεί με το δημόσιο προφίλ που έχτισε ο ίδιος ο Κάρνεϊ την τελευταία δεκαετία. Ως διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας, το 2015 είχε περιγράψει την κλιματική αλλαγή ως «τραγωδία του ορίζοντα» και είχε προειδοποιήσει ότι όταν η κλιματική κρίση γίνει καθοριστικός παράγοντας χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, «ίσως να είναι ήδη πολύ αργά». Αργότερα συνδέθηκε με την παγκόσμια προσπάθεια κινητοποίησης κεφαλαίων για το net zero, ως επικεφαλής/πρόσωπο αναφοράς στη GFANZ, η οποία το 2021 μιλούσε για δεσμεύσεις χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων που «ξεπερνούν τα 130 τρισ. δολάρια» προς στόχους μηδενικών καθαρών εκπομπών.

Οι επικριτές του Κάρνεϊ επιμένουν ότι ο Καναδάς δεν έχει περιθώριο να «ποντάρει» σε επέκταση παραγωγής, ακόμη κι αν τη συνοδεύει με CCS. Τα oil sands είναι από τα πιο ανθρακικά εντατικά είδη παραγωγής αργού στη Βόρεια Αμερική. Σύμφωνα με ανάλυση που παραπέμπει στον Oil-Climate Index, οι εκπομπές από την εξόρυξη και επεξεργασία μπορεί να είναι πολλαπλάσιες σε σχέση με τον μέσο όρο της Β. Αμερικής.
Η μείωση του μεθανίου θεωρείται από την επιστήμη μια από τις πιο αποτελεσματικές κινήσεις βραχυπρόθεσμα για να περιοριστεί η θέρμανση, επειδή το μεθάνιο είναι ισχυρό αλλά βραχύβιο αέριο.