Κομισιόν: Οι 4 άξονες του οδικού χάρτη της Ευρώπης για την άμυνα μέχρι το 2030 με 6,8 τρισ. ευρώ

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ο Ύπατος Εκπρόσωπος προτείνουν στα κράτη μέλη της ΕΕ τον “Οδικό Χάρτη Ετοιμότητας για την Άμυνα – Preserving Peace 2030”, ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για την ενίσχυση των ευρωπαϊκών αμυντικών δυνατοτήτων.

Με αφορμή την παρουσίαση, η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, δήλωσε: 

«Οι πρόσφατες απειλές έδειξαν ότι η Ευρώπη διατρέχει κίνδυνο. Οφείλουμε να προστατεύσουμε κάθε πολίτη και κάθε τετραγωνικό εκατοστό της επικράτειάς μας. Και η Ευρώπη πρέπει να απαντήσει με ενότητα, αλληλεγγύη και αποφασιστικότητα. Ο σημερινός Οδικός Χάρτης για την Άμυνα παρουσιάζει ένα σαφές σχέδιο με κοινόχρηστους στόχους και συγκεκριμένα ορόσημα στην πορεία μας προς το 2030. Διότι μόνο ό,τι μετριέται, πραγματοποιείται.

Προχωρώντας από τα σχέδια στην πράξη, ο Οδικός Χάρτης προτείνει τέσσερις ευρωπαϊκές “ναυαρχίδες”: την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Αντιμετώπισης Μη Επανδρωμένων Συστημάτων (European Drone Defence Initiative), το Παρατηρητήριο Ανατολικής Πτέρυγας (Eastern Flank Watch), την Ευρωπαϊκή Ασπίδα Αεράμυνας (European Air Shield) και την Ευρωπαϊκή Διαστημική Ασπίδα (European Space Shield).

Με τον τρόπο αυτό θα ενισχύσουμε τις αμυντικές μας βιομηχανίες, θα επιταχύνουμε την παραγωγή και θα διατηρήσουμε τη μακροχρόνια στήριξή μας προς την Ουκρανία».

Όπως ζήτησε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον Ιούνιο, ο Οδικός Χάρτης για την Άμυνα καθορίζει σαφείς στόχους και ορόσημα για το κλείσιμο κενών στις ικανότητες, την επιτάχυνση των αμυντικών επενδύσεων στα κράτη μέλη και την καθοδήγηση της προόδου της ΕΕ προς την πλήρη ετοιμότητα άμυνας έως το 2030. Η ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας σημαίνει επίσης σταθερή στήριξη προς την Ουκρανία.

Ευρωπαϊκές «Ναυαρχίδες» Ετοιμότητας

Για άμεση δράση εκεί όπου η κοινή προσέγγιση είναι πιο αποτελεσματική, ο Οδικός Χάρτης προτείνει τέσσερις αρχικές Ευρωπαϊκές Ναυαρχίδες Ετοιμότητας:

• την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Αντιμετώπισης Μη Επανδρωμένων Συστημάτων (European Drone Defence Initiative),
• το Παρατηρητήριο Ανατολικής Πτέρυγας (Eastern Flank Watch),
• την Ευρωπαϊκή Ασπίδα Αεράμυνας (European Air Shield), και
• την Ευρωπαϊκή Διαστημική Ασπίδα (European Space Shield).

Οι πρωτοβουλίες αυτές θα ενισχύσουν την ικανότητα της Ευρώπης να αποτρέπει και να αμύνεται σε ξηρά, αέρα, θάλασσα, κυβερνοχώρο και διάστημα, συμβάλλοντας παράλληλα άμεσα στους στόχους δυνατοτήτων του ΝΑΤΟ.

Ετοιμότητα μέσω Συνασπισμών Ικανοτήτων

Η επίτευξη πλήρους ετοιμότητας άμυνας σημαίνει ότι οι ένοπλες δυνάμεις των κρατών μελών πρέπει να μπορούν να προβλέπουν, να προετοιμάζονται και να ανταποκρίνονται σε κάθε κρίση, συμπεριλαμβανομένων συγκρούσεων υψηλής έντασης.

Ο Οδικός Χάρτης καλεί τα κράτη μέλη να ολοκληρώσουν τη συγκρότηση Συνασπισμών Ικανοτήτων (Capability Coalitions) σε εννέα βασικούς τομείς, ώστε να καλυφθούν κρίσιμα κενά μέσω κοινής ανάπτυξης και προμήθειας.

Οι τομείς αυτοί είναι:

• αεράμυνα και αντιπυραυλική άμυνα,
• στρατηγικοί πολλαπλασιαστές ισχύος,
• στρατιωτική κινητικότητα,
• συστήματα πυροβολικού,
• κυβερνοχώρος, τεχνητή νοημοσύνη και ηλεκτρονικός πόλεμος,
• πύραυλοι και πυρομαχικά,
• μη επανδρωμένα συστήματα και αντιμετώπισή τους,
• μάχη εδάφους, και
• ναυτικές δυνατότητες.

Η κάλυψη των κενών απαιτεί μια ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία ικανή να παρέχει τις δυνατότητες που χρειάζονται τα κράτη μέλη, στην απαιτούμενη κλίμακα και ταχύτητα.

Το πλήρες δυναμικό της καινοτομίας στον τομέα της άμυνας – συμπεριλαμβανομένων ουκρανικών λύσεων – πρέπει να αξιοποιηθεί. Η ανθεκτικότητα των αλυσίδων εφοδιασμού άμυνας πρέπει να διασφαλιστεί, μεταξύ άλλων μέσω της μείωσης κρίσιμων εξαρτήσεων σε πρώτες ύλες και άλλα ζωτικά εισροές.

Ενίσχυση των αμυντικών επενδύσεων

Ένα απλουστευμένο και ενοποιημένο ευρωπαϊκό αμυντικό βιομηχανικό πλαίσιο είναι κρίσιμο για την αύξηση της παραγωγής, την επίτευξη οικονομιών κλίμακας και την τόνωση της καινοτομίας.

Έως το 2030, ο στόχος είναι η δημιουργία μιας πραγματικά ενιαίας αγοράς αμυντικού εξοπλισμού της ΕΕ, με εναρμονισμένους κανόνες που θα επιτρέπουν στη βιομηχανία να παράγει με ταχύτητα και σε μεγάλη κλίμακα.

Η Επιτροπή θα παρακολουθεί τη βιομηχανική ικανότητα — ξεκινώντας από τα συστήματα αεράμυνας και αντιπυραυλικής άμυνας, τα μη επανδρωμένα συστήματα και τα διαστημικά συστήματα — ώστε να διασφαλιστεί ότι η Ευρώπη μπορεί να καλύψει τις πιο επείγουσες ανάγκες της.

Ο Οδικός Χάρτης ακολουθεί το σχέδιο ReArm Europe / Readiness 2030, μια μεγάλη ώθηση δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων, που παρέχει στα κράτη μέλη μεγαλύτερη χρηματοοικονομική ευελιξία για την ενίσχυση της παραγωγής και της ετοιμότητας.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ο Ύπατος Εκπρόσωπος θα παρουσιάσουν τον Οδικό Χάρτη στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, συμπεριλαμβανομένων των προτάσεων για πανευρωπαϊκά εμβληματικά έργα που θα καθοδηγήσουν την Ευρώπη προς την πλήρη αμυντική ετοιμότητα έως το 2030.

Οδικός Χάρτης για τη Στρατιωτική Κινητικότητα

Ο Οδικός Χάρτης προβλέπει επίσης τη δημιουργία μιας ενιαίας ευρωπαϊκής περιοχής στρατιωτικής κινητικότητας έως το 2027, με εναρμονισμένους κανόνες και δίκτυο χερσαίων, αεροπορικών και θαλάσσιων διαδρομών για τη γρήγορη μετακίνηση στρατευμάτων και εξοπλισμού σε όλη την Ευρώπη.

Η πρωτοβουλία αυτή, που αναπτύσσεται σε στενό συντονισμό με το ΝΑΤΟ, θα ενισχύσει την ικανότητα της Ευρώπης να ανταποκρίνεται ταχέως σε κρίσεις.

Στρατηγική επένδυση 6,8 τρισ. ευρώ έως το 2035

Ο Ευρωπαίος Επίτροπος για την Άμυνα Άντριους Κουμπίλιους δήλωσε ότι το σχέδιο προβλέπει επενδύσεις ύψους 6,8 τρισεκατομμυρίων ευρώ έως το 2035, με στόχο τη δημιουργία μιας ενιαίας ευρωπαϊκής βιομηχανικής και αμυντικής βάσης. Σύμφωνα με τον ίδιο, πρόκειται για ένα «μακροπρόθεσμο πλάνο συλλογικής ασφάλειας» που θα επιτρέψει στην ΕΕ να στηρίζεται περισσότερο στις δικές της δυνάμεις.

Η πρωτοβουλία έρχεται σε μια περίοδο αυξημένων ανησυχιών για την ασφάλεια της Ευρώπης, καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται και οι υπηρεσίες πληροφοριών προειδοποιούν ότι η Ρωσία θα μπορούσε να στοχεύσει κράτος-μέλος της ΕΕ μέσα στα επόμενα χρόνια. Παράλληλα, η Ουάσινγκτον, με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, έχει ζητήσει επανειλημμένα από τους Ευρωπαίους να αναλάβουν μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης στη συλλογική άμυνα.

«Ο κίνδυνος δεν θα εξαφανιστεί ακόμη κι όταν τελειώσει ο πόλεμος στην Ουκρανία», προειδοποίησε η Ύπατη Εκπρόσωπος της ΕΕ για την Εξωτερική Πολιτική Κάγια Κάλας, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για διαρκή επαγρύπνηση και ενίσχυση των αμυντικών υποδομών.

Η Κομισιόν τόνισε ότι τα νέα έργα θα πρέπει να επιτύχουν αρχική επιχειρησιακή ικανότητα έως το τέλος του 2026, ώστε να μπορούν να ανταποκρίνονται σε υβριδικές απειλές, κυβερνοεπιθέσεις και παραβιάσεις εναέριου χώρου, που έχουν αυξηθεί μετά το 2022.

Οι ηγέτες των 27 κρατών-μελών της ΕΕ θα εξετάσουν στις επόμενες συνόδους κορυφής αν θα εγκρίνουν την υλοποίηση των προγραμμάτων και ποιοι οργανισμοί θα αναλάβουν τη διαχείριση και συντονισμό τους. Αν εγκριθούν, θα πρόκειται για την πιο συντονισμένη αμυντική πρωτοβουλία της Ευρώπης από την ίδρυση της Ένωσης.