Λιμάνια: Cosco, ΗΠΑ και διεθνής ανταγωνισμός – Από τον Πειραιά ως την Ελευσίνα, υποδομές και επενδύσεις «επί χάρτου»

Το ενδιαφέρον μεγάλων διεθνών ομίλων για τους ελληνικούς λιμένες έχει εκτοξευθεί, καθώς η χώρα θεωρείται πλέον στρατηγικός κόμβος. Η γεωγραφική θέση της Ελλάδας – πάνω στον κρίσιμο άξονα Σουέζ-Ανατολική Μεσόγειος-Ευρώπη – δημιουργεί δυναμικό περιβάλλον όπου εμπορικές ροές, ενέργεια και ναυτιλία συναντώνται.

Το σταδιακό άνοιγμα της Διώρυγας του Σουέζ σε μεγαλύτερα πλοία, με mega-containerships 18.000 TEU να επιστρέφουν στη διέλευση, αυξάνει περαιτέρω τα φορτία που κατευθύνονται προς τα ελληνικά λιμάνια, ενισχύοντας το ρόλο τους ως βασικών πυλών εισόδου στην ενιαία αγορά της ΕΕ.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Πειραιάς και Θεσσαλονίκη στη δίνη του γεωπολιτικού ανταγωνισμού ΗΠΑ, Κίνας, Ρωσίας

Σκληρή κινεζική αντίδραση στο αμερικανικό «αντίβαρο» της Ελευσίνας του νέου «χρυσού παίκτη» της Ελλάδας, Πάνου Ξενοκώστα

Ο Πειραιάς αποτελεί το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα. Υπό τη διαχείριση της COSCO έχει εξελιχθεί στο μεγαλύτερο εμπορευματικό λιμάνι της Μεσογείου, μια «ναυαρχίδα» του Νέου Δρόμου του Μεταξιού και σημείο αναφοράς για τη διακίνηση εμπορευματοκιβωτίων προς τα Βαλκάνια και την Κεντρική Ευρώπη.

Από την άλλη πλευρά η Θεσσαλονίκη ενισχύει τον ρόλο της ως κύρια πύλη της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, ενώ η Αλεξανδρούπολη καταγράφει εντυπωσιακή γεωστρατηγική άνοδο χάρη στον νέο τερματικό σταθμό LNG.

Την ίδια ώρα το αμερικανικό ενδιαφέρον επεκτείνεται στα ναυπηγεία της ONEX – στη Σύρο και κυρίως στην Ελευσίνα – όπου οι Ηνωμένες Πολιτείες στηρίζουν πλέον ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης που συνδυάζει ναυπηγική τεχνογνωσία, επισκευές, ενεργειακές υποδομές και επενδύσεις σε logistics.

Στα ναυπηγεία της Ελευσίνας, ειδικότερα, δρομολογείται για πρώτη φορά η ανάπτυξη λιμενικών δραστηριοτήτων που υπερβαίνουν τη ναυπηγική, γεγονός που μπορεί να μεταμορφώσει την περιοχή σε ενεργειακό λιμενικό “hub” της Ανατολικής Μεσογείου.

Παράλληλα και η κρουαζιέρα τοποθετεί τα ελληνικά λιμάνια στο επίκεντρο μιας άλλης δυναμικής: της τουριστικής ισχύος. Η πολυνησία και η μοναδική πολιτιστική κληρονομιά της χώρας καθιστούν την Ελλάδα ιδανικό προορισμό για μεγάλους παίκτες όπως η MSC Cruises, που έχει ήδη εκφράσει ενδιαφέρον για τους ελληνικούς λιμένες, καθώς ο όμιλος συμμετέχει στους διαγωνισμούς για Λαύριο, Πάτρα και Κατάκολο.

Ο συγκεκριμένος όμιλος  θεωρεί τα ελληνικά λιμάνια κρίσιμα για την ανάπτυξη της κρουαζιέρας καθώς προσφέρουν ευελιξία δρομολογίων, εναλλακτικούς προορισμούς και μια εμπειρία που λίγες χώρες μπορούν να ανταγωνιστούν.

Την ίδια στιγμή, η Ευρωπαϊκή Ένωση από την  πλευρά της ενισχύει την ελληνική λιμενική πολιτική με το Σχέδιο Βιώσιμων Μεταφορών (STIP), που κατευθύνει σημαντικά κονδύλια για “πράσινες” υποδομές, ηλεκτροδότηση πλοίων από ξηράς, αναβάθμιση εγκαταστάσεων και διασύνδεση με σιδηροδρομικά δίκτυα.

Με την πράσινη μετάβαση να αποτελεί προτεραιότητα, τα ελληνικά λιμάνια αναλαμβάνουν ρόλο-κλειδί στην Ευρώπη.

Η Ελλάδα στο επίκεντρο των παγκόσμιων εφοδιαστικών αλυσίδων – Τι επισημαίνει ο Γιώργος Ξηραδάκης

Τη στρατηγική σημασία της Ελλάδας στον νέο χάρτη των παγκόσμιων εφοδιαστικών αλυσίδων υπογραμμίζει ο Γιώργος Ξηραδάκης, Πρόεδρος της Ένωσης Τραπεζικών & Χρηματοοικονομικών Στελεχών της Ελληνικής Ναυτιλίας, αντιπρόεδρος του Ελληνοκινεζικού Επιμελητηρίου και Ιδρυτής – Διευθύνων Σύμβουλος της XRTC Business Consultants.

Όπως σημειώνει η αναδιάταξη του διεθνούς εμπορίου, οι εμπορικές εντάσεις ΗΠΑ-Κίνας και η ανάγκη νέων ασφαλών διαύλων μεταφοράς στρέφουν το ενδιαφέρον των μεγάλων δυνάμεων προς την ελληνική ακτογραμμή.

«Βρισκόμαστε μπροστά σε μια εξέλιξη που διαμορφώνει νέες εφοδιαστικές αλυσίδες σε παγκόσμια κλίμακα», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Παρά τη συμφωνία των προέδρων των ΗΠΑ και Κίνας Ντόναλντ Τραμπ και Σι Τζινπίνγκ αντίστοιχα, που ανέστειλαν για ένα έτος την κλιμάκωση του “πολέμου των τελών”, οι δύο υπερδυνάμεις συνεχίζουν – όπως είπε – να προετοιμάζουν τις μελλοντικές ροές φορτίων σε ολόκληρο τον πλανήτη.

«Το γεωοικονομικό πλεονέκτημα της Ελλάδας είναι ξεκάθαρο: αποτελεί τη συντομότερη οδό για την εξυπηρέτηση της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, τόσο στη διαμετακόμιση όσο και στις θαλάσσιες συνδέσεις», τόνισε.

Ο κ. Ξηραδάκης σημείωσε ότι, παρότι η Ελλάδα δεν αξιοποίησε έγκαιρα το πλεονέκτημα της μεγάλης ακτογραμμής της, οι διεθνείς εμπορικές δυνάμεις κινούνται πλέον δυναμικά προς τη χώρα – και αναμένεται να ακολουθήσουν και άλλες πέρα από τις ΗΠΑ και την Κίνα.

«Λιμάνια που σήμερα φαίνονται υποδεέστερα, όπως ο Βόλος και η Καβάλα, θα αποτελέσουν χώρους μεγάλων επενδύσεων στο μέλλον», είπε χαρακτηριστικά.

COSCO και Πειραιάς: «Καμία πιθανότητα πώλησης»

Αναφερόμενος στην παρουσία της κινεζικής COSCO στο λιμάνι του Πειραιά, ο κ. Ξηραδάκης ήταν κατηγορηματικός: «Δεν υπάρχει καμία περίπτωση η Κίνα να διαπραγματευτεί πώληση του μετοχικού της πακέτου».

Όπως εξήγησε, το Πεκίνο έχει επενδύσει πολιτικά και οικονομικά τόσο στην ελληνοκινεζική και ευρωκινεζική σχέση όσο και στην αναβάθμιση του ίδιου του λιμένα. Επεσήμανε ότι τα σχέδια της COSCO για τον Πειραιά εκτείνονται πολύ πέρα από τα εμπορευματοκιβώτια, περιλαμβάνοντας την ανάπτυξη δραστηριοτήτων όπως τη μεταφορά αυτοκινήτων, την κρουαζιέρα με περαιτέρω αξιοποίηση του τουριστικού τομέα.

Την ίδια ώρα, σημειώνει ότι δεν ενδιαφέρεται να αναπτύξει μεγάλα έργα στο χύδην φορτίο – γεγονός που, σύμφωνα με τον ίδιο, δημιουργεί «τεράστιες δυνατότητες» για την ανάπτυξη νέων εφοδιαστικών διαδρομών από δυτικές αλυσίδες, ιδιαίτερα προς την περιοχή της Ελευσίνας.

Η πρόκληση για τις δυτικές εφοδιαστικές αλυσίδες

Ο κ. Ξηραδάκης θέτει δύο κρίσιμα ερωτήματα σχετικά με το μοντέλο ανάπτυξης των δυτικών επενδύσεων.

Υπάρχει η αναγκαία κίνηση φορτίων ώστε να στηριχθούν επενδύσεις σε terminals εμπορευματοκιβωτίων από άλλους μεγάλους παίκτες;

Μπορεί η χρηματοδότηση της αμερικανικής DFC να “παντρευτεί” αρμονικά με ιδιωτικά συμφέροντα ώστε να προχωρήσουν γρήγορα τα έργα;

Κατά τον ίδιο, το επενδυτικό ενδιαφέρον είναι πραγματικό, αλλά η πρόκληση βρίσκεται στο κατά πόσο θα υπάρξει μια συνεκτική στρατηγική που θα συνδέει κρατική υποστήριξη, ιδιωτική κεφαλαιαγορά και ρεαλιστικές προοπτικές ανάπτυξης φορτίων.

Νέο λιμάνι στον χάρτη – Η επόμενη μέρα – Επενδύσεις της ONEX με στήριξη των ΗΠΑ 

Την ίδια ώρα σημαντικές εξελίξεις δρομολογούνται στα Ναυπηγεία Ελευσίνας, καθώς σύμφωνα με πληροφορίες προχωρούν οι διαδικασίες για τη μετατροπή τους σε υποδομή διπλού χαρακτήρα: όχι μόνο ναυπηγικής, αλλά και εμπορικής – λιμενικής δραστηριότητας.

Το σχέδιο, που θα υλοποιηθεί με τη συμμετοχή της αμερικανικής κρατικής αναπτυξιακής τράπεζας DFC (U.S. International Development Finance Corporation), αναμένεται να αποτελέσει ένα από τα πιο φιλόδοξα βήματα αναβάθμισης της λιμενικής ικανότητας της χώρας.

Οι εγκαταστάσεις της ONEX στην Ελευσίνα, που ήδη διαθέτουν βασικές λιμενικές υποδομές, προβλέπεται να ενισχυθούν με νέες επενδύσεις, ώστε να μπορούν να εξυπηρετούν δραστηριότητες χύδην ξηρού φορτίου (bulk carriers), μεταφορές ειδικών φορτίων, αλλά και ενεργειακές λειτουργίες με αιχμή τη δυνατότητα υποδοχής LNG.

Πρόκειται για μια εξέλιξη που αλλάζει τον ρόλο του ναυπηγείου, τοποθετώντας το στον χάρτη ως νέο εμπορικό και ενεργειακό κόμβο της Δυτικής Αττικής.

Στόχος είναι στα Ναυπηγεία Ελευσίνας να λειτουργήσει ένα τεράστιο logistics hub όπου θα συνδεθεί με το Θριάσιο.

Ωστόσο, παρά τις ισχυρές επενδυτικές προοπτικές, οι διαδικασίες δεν είναι άμεσες.

Σύμφωνα με πηγές της λιμενικής αγοράς, η νομοθετική πρωτοβουλία που θα επιτρέπει την επέκταση των δραστηριοτήτων των Ναυπηγείων Ελευσίνας – συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας εμπορικής λιμενικής λειτουργίας – θα ενσωματωθεί στο σχέδιο νόμου για τη νέα Ανεξάρτητη Αρχή Ελέγχου της Αγοράς και Προστασίας του Καταναλωτή, το οποίο αναμένεται να ψηφιστεί στις 27 Νοεμβρίου.

Η ψήφιση της διάταξης δεν σημαίνει, ωστόσο, ότι τα Ναυπηγεία μπορούν «από αύριο το πρωί» να λειτουργήσουν ως λιμάνι. Θα απαιτηθούν επιπλέον αδειοδοτήσεις και πιστοποιήσεις για να μπορέσει η εγκατάσταση να ασκεί πλήρη λιμενική υπηρεσία σύμφωνα με το εθνικό και ευρωπαϊκό πλαίσιο.

Παρά τις θεσμικές διαδικασίες που απομένουν, το σχέδιο για την Ελευσίνα αποτελεί ένα κρίσιμο βήμα για την ανασυγκρότηση της ναυπηγικής και λιμενικής βιομηχανίας της χώρας, διαμορφώνοντας νέες προοπτικές τόσο για την τοπική οικονομία όσο και για τον ευρύτερο στρατηγικό ρόλο της Ελλάδας στην ανατολική Μεσόγειο.

Πειραιάς- Ελευσίνα: Το μέλλον των ελληνικών λιμένων όπως το περιγράφει ο Θάνος Λιάγκος

Μια συνοπτική αλλά ουσιαστική αποτίμηση για το μέλλον δύο κομβικών λιμένων της χώρας, του Πειραιά και της Ελευσίνας, κάνει ο Θάνος Λιάγκος, στέλεχος της λιμενικής βιομηχανίας και πρώην πρόεδρος της ΕΛΙΜΕ, υπογραμμίζοντας ότι οι δύο υποδομές μπορούν – με διαφορετικό ρόλο η καθεμία – να ενισχύσουν τη συνολική ανταγωνιστικότητα του ελληνικού λιμενικού συστήματος.

Όπως σημειώνει, ο Πειραιάς παραμένει «ο ισχυρότερος διαμετακομιστικός κόμβος της χώρας με σημαντικό διεθνή ρόλο», μια θέση που όμως δεν είναι δεδομένη. Για να διατηρηθεί η πρωτοκαθεδρία του, απαιτείται συνεχής αναβάθμιση υποδομών, επιτάχυνση της ψηφιοποίησης και μετάβαση σε πιο πράσινα και αποδοτικά μοντέλα λειτουργίας.

«Ο διεθνής ανταγωνισμός αυξάνεται και οι ανάγκες των χρηστών διαφοροποιούνται», τονίζει, επισημαίνοντας ότι ο Πειραιάς πρέπει να παραμείνει τεχνολογικά και επιχειρησιακά μπροστά από τις εξελίξεις.

Για την Ελευσίνα, ο κ. Λιάγκος αναγνωρίζει ότι διαθέτει «ένα σαφές πλεονέκτημα»: την ύπαρξη μεγάλων διαθέσιμων χώρων που μπορούν να υποστηρίξουν νέα ανάπτυξη.

Με στρατηγικό σχεδιασμό και στοχευμένες επενδύσεις, η περιοχή έχει τη δυνατότητα να εξελιχθεί σε διεθνές κέντρο logistics, με δραστηριότητες που ο Πειραιάς πλέον δεν μπορεί να φιλοξενήσει λόγω περιορισμένης χωρητικότητας. Παράλληλα, η ήδη υφιστάμενη βιομηχανική και ενεργειακή βάση της περιοχής ενισχύει την προοπτική συγκρότησης ενός σύγχρονου, συνδυασμένου κόμβου μεταφορών και παραγωγικών λειτουργιών.

Ο ίδιος καταλήγει ότι «η αξιοποίηση των δυνατοτήτων κάθε λιμένα με ρεαλισμό, στρατηγική και σύγχρονη αντίληψη για τη λειτουργία των logistics και των θαλάσσιων μεταφορών αποτελεί τον μόνο δρόμο για τη συνολική ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών λιμένων».

Τι υποστηρίζουν στελέχη της λιμενικής βιομηχανίας

Πάντως η συζήτηση για την ανάπτυξη ενός νέου μεγάλου λιμανιού που θα μπορούσε να σταθεί ανταγωνιστικά απέναντι στο λιμάνι του Πειραιά δεν μια εύκολη υπόθεση καθώς ο πήχης είναι εξαιρετικά υψηλός.

Το λιμάνι του Πειραιά αποτελεί σήμερα έναν από τους ισχυρότερους κόμβους μεταφορών της Μεσογείου, με υπερσύγχρονες υποδομές, διεθνή επενδυτική παρουσία, σιδηροδρομική διασύνδεση και πρόσβαση σε ένα από τα μεγαλύτερα clusters ναυτιλιακών υπηρεσιών στον κόσμο.

Για να μπορέσει ένα νέο λιμάνι να γίνει πραγματικά ανταγωνιστικό, απαιτείται ένα σύνολο προϋποθέσεων που ξεπερνά κατά πολύ τις απλές λιμενικές εγκαταστάσεις.

Πρώτη και βασική προϋπόθεση είναι οι βαθιές, σύγχρονες και υψηλής παραγωγικότητας λιμενικές υποδομές με βάθη 14-18 μέτρων και εξοπλισμό τελευταίας τεχνολογίας – από αυτόματους γερανούς έως ψηφιοποιημένα συστήματα διαχείρισης φορτίων.Χωρίς τέτοιες υποδομές, καμία μεγάλη ναυτιλιακή συμμαχία δεν πρόκειται να μεταφέρει όγκους σε νέο σημείο.

Εξίσου κρίσιμη είναι η σύνδεση με το διεθνές σιδηροδρομικό δίκτυο, η οποία επιτρέπει σε ένα λιμάνι να λειτουργήσει ως διαμετακομιστικός κόμβος για την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.

Ο Πειραιάς έχει ήδη αναπτύξει ταχείς χερσαίες διαδρομές προς τα Βαλκάνια και τη Βουδαπέστη, γεγονός που ενίσχυσε θεαματικά την ανταγωνιστικότητά του.

Ένα νέο λιμάνι χωρίς ισχυρή σιδηροδρομική πύλη, σύγχρονο τελωνείο και άμεση πρόσβαση στους ευρωπαϊκούς διαδρόμους δεν μπορεί να προσελκύσει τον όγκο φορτίων που απαιτείται.

Καθοριστικό ρόλο παίζει επίσης ο στρατηγικός επενδυτής – διαχειριστής.

Η εμπειρία έχει δείξει ότι οι διεθνείς operators όπως Cosco, MSC/TIL, CMA -CGM, Maersk APMT ή DP World φέρνουν μαζί τους όχι μόνο κεφάλαια, αλλά και σταθερούς πελάτες, δρομολόγια, τεχνογνωσία και παγκόσμια δικτύωση.

Χωρίς την παρουσία ενός τέτοιου ισχυρού παίκτη, καμία λιμενική εγκατάσταση δεν μπορεί να εξελιχθεί σε περιφερειακό hub.

Σημειώνεται επίσης ότι το λιμάνι του Πειραιά  δέχεται ανταγωνιστικές πιέσεις τόσο από άλλα λιμάνια της Μεσογείου όσο και από άλλα λιμάνια της Ευρώπης.