Ναυτιλία (ΙΜΟ): Αναβάλλεται για έναν χρόνο η υιοθέτηση του Net-Zero Framework

Aναβάλλει για ένα έτος την προγραμματισμένη υιοθέτηση του Πλαισίου Μηδενικών Εκπομπών (Net-Zero Framework, NZF) o Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός (IMO), ύστερα από που ψηφοφορία που διεξήχθη κατά την τελευταία ημέρα της 2ης έκτακτης συνόδου της Επιτροπής Προστασίας του Θαλάσσιου Περιβάλλοντος MEPC (14 έως 17 Οκτωβρίου 2025). Η πρόταση αναβολής υποβλήθηκε από τη Σιγκαπούρη και τέθηκε σε ψηφοφορία από τη Σαουδική Αραβία.

Το Πλαίσιο Μηδενικών Εκπομπών του ΙΜΟ θέτει δεσμευτικούς στόχους για τα πλοία άνω των 5.000 τόνων με στόχο τη μείωση της έντασης άνθρακα των καυσίμων τους, αρχής γενομένης από το 2028, ενώ εισάγει οικονομικό σύστημα πιστώσεων και κυρώσεων: τα πλοία που υπερβαίνουν τα όρια εκπομπών πρέπει να αγοράζουν «μονάδες», ενώ τα πλοία χαμηλών εκπομπών κερδίζουν και μπορούν να ανταλλάσσουν πιστώσεις. Τα έσοδα καταλήγουν σε ένα Ταμείο Μηδενικών Εκπομπών του ΙΜΟ που έχει αντικείμενο την υποστήριξη της υιοθέτησης καθαρών καυσίμων και της μετάβασης των αναπτυσσόμενων χωρών.

Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Συμβούλιο Στρατηγικών Επικοινωνιών (GSCC), σαφής πλειοψηφία των χωρών στη MEPC υποστήριξε την υιοθέτηση του Πλαισίου που συμφωνήθηκε καταρχήν σε ψηφοφορία τον Απρίλιο. Τον Απρίλιο 63 χώρες ψήφισαν «ναι» (συμπεριλαμβανομένων της ΕΕ-27, της Βραζιλίας, της Κίνας, της Ινδίας, του Καναδά, του Ηνωμένου Βασιλείου, της Κορέας και της Ιαπωνίας) έναντι μιας μειοψηφίας 16 κρατών που εξέφρασε την αντίθεσή της.

Κατά την προετοιμασία και καθ’ όλη τη διάρκεια της συνάντησης, η κυβέρνηση Τραμπ απείλησε με δασμούς και κυρώσεις ειδικά τις αναπτυσσόμενες χώρες αλλά και τις πιο ευάλωτες στην κλιματική αλλαγή, εφόσον υποστηρίξουν το Πλαίσιο. Αντιπρόσωποι από πολλές αναπτυσσόμενες χώρες χαρακτήρισαν αυτή την εξαιρετική πίεση στις πρωτεύουσές τους ως «εκφοβισμό», «πρωτόγνωρη» και «μη διπλωματική».

Οι ΗΠΑ αντιτάχθηκαν σθεναρά στις χρεώσεις για τις εκπομπές ρύπων των πλοίων, αποκαλώντας τες «παγκόσμιο φόρο άνθρακα» για τους Αμερικανούς και προειδοποιώντας για «καταστροφικές» οικονομικές επιπτώσεις. Είχαν προτρέψει άλλα κράτη να απορρίψουν τους κανονισμούς από «έναν ανεύθυνο οργανισμό του ΟΗΕ», λέγοντας ότι ορισμένες εκτιμήσεις είχαν προβλέψει ότι το κόστος θα αυξηθεί έως και 10% ή και περισσότερο.

Υπήρξαν σημάδια δισταγμού αυτή την εβδομάδα. Το Bloomberg αναφέρει ότι η Αθήνα, η οποία ήταν εδώ και καιρό επιφυλακτική σχετικά με το σχέδιο λόγω των επιπτώσεων στη ναυτιλιακή της βιομηχανία, προσανατολιζόταν προς την αποχή.

Ορισμένοι εκπρόσωποι φέρονται να πιστεύουν ότι η αναβολή των συνομιλιών θα δώσει στις χώρες περισσότερο χρόνο για να επιτύχουν συναίνεση σχετικά με τον εμβληματικό νόμο για το κλίμα. Άλλοι φοβούνται ότι οι ΗΠΑ θα εντείνουν περαιτέρω την πίεση στις αναπτυσσόμενες χώρες να αντιταχθούν στην υιοθέτησή του σε μεταγενέστερο στάδιο.

Οι χώρες ψήφισαν ως εξής: 57 χώρες υπέρ της αναβολής, 49 χώρες κατά της αναβολής και 21 αποχές.

Ο ΙΜΟ πρόκειται να συνεδριάσει ξανά για τεχνικές συζητήσεις στις 20-24 Οκτωβρίου, ώστε να συζητήσει βασικές λεπτομέρειες σχετικά με τον σχεδιασμό και την εφαρμογή του NZF, συμπεριλαμβανομένων των κινήτρων για την πράσινη ενέργεια και την εκταμίευση εσόδων.

Η αρχική έναρξη ισχύος του NZF είχε προγραμματιστεί για τον Μάρτιο του 2027. Το χρονοδιάγραμμα θα πρέπει τώρα να επανεξεταστεί.

Το Διεθνές Ναυτιλιακό Επιμελητήριο, που εκπροσωπεί πάνω από το 80% του παγκόσμιου στόλου, δήλωσε απογοητευμένο από το αποτέλεσμα τονίζοντας ότι η αβεβαιότητα για το μέλλον του σχεδίου απειλεί τις επενδύσεις που απαιτούνται για να καταστεί καθαρότερος ο τομέας.

«Είμαστε απογοητευμένοι που τα κράτη μέλη δεν μπόρεσαν να συμφωνήσουν σε μια μελλοντική πορεία σε αυτή τη συνάντηση», δήλωσε ο γενικός γραμματέας του Διεθνούς Ναυτιλιακού Επιμελητηρίου Θωμάς Καζάκος. «Η βιομηχανία χρειάζεται σαφήνεια για να μπορέσει να πραγματοποιήσει τις επενδύσεις που απαιτούνται προς την απαλλαγή του ναυτιλιακού τομέα από τις εκπομπές άνθρακα, σύμφωνα με τους στόχους που ορίζονται στη στρατηγική του ΙΜΟ για τα αέρια θερμοκηπίου».

Η αποτυχία του σχεδίου αποτελεί ακόμη ένα παράδειγμα των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η διεθνής διπλωματία και η ρύθμιση για το κλίμα.

Η ναυτιλιακή βιομηχανία αντιπροσωπεύει πάνω από τα τέσσερα πέμπτα του παγκόσμιου εμπορίου και περισσότερο από το 1% όλων των εκπομπών, ενώ ο φόρος άνθρακα ήταν βασικό μέρος της προσπάθειας του ΙΜΟ να φτάσει η διεθνής ναυτιλία στο μηδέν περίπου μέχρι τα μέσα του αιώνα. Αυτός ο στόχος φαίνεται τώρα πιο δύσκολος να επιτευχθεί.