Νόμος του κράτους τα άρθρα 51 και 52 για το νέο λιμάνι της ONEX στην Ελευσίνα

Το βράδυ της Πέμπτης 27/11 η Βουλή ψήφισε ένα νομοσχέδιο που, στα χαρτιά, αφορά την προστασία του καταναλωτή και τον έλεγχο της αγοράς («Σύσταση και λειτουργία Ανεξάρτητης Αρχής Ελέγχου της Αγοράς και Προστασίας του Καταναλωτή, ρυθμίσεις για την Επιτροπή Ανταγωνισμού και λοιπές διατάξεις»). Στην πράξη όμως, στα τελευταία του άρθρα κρύβεται ένα πλήρες πακέτο ρυθμίσεων για επενδύσεις που εστιάζουν στην Ελευσίνα, την εταιρεία ONEX και το νέο «κατά παραγγελία» λιμάνι των ΗΠΑ, που παρουσιάζεται ήδη ως «αμερικανικό αντίβαρο» στον κινεζοκρατούμενο Πειραιά (ΟΛΠ).
Κομβικό σημείο αυτού του πακέτου είναι το άρθρο 51, που αλλάζει ριζικά τον τρόπο με τον οποίο χαρακτηρίζονται και επιδοτούνται οι λεγόμενες «Εμβληματικές Επενδύσεις Εξαιρετικής Σημασίας». Μαζί με το αμέσως επόμενο άρθρο 52, που τροποποιεί τον νόμο για την εξυγίανση των Ναυπηγείων Ελευσίνας, στήνεται το θεσμικό πλαίσιο για να εξελιχθεί η ONEX Elefsis σε λιμάνι ενεργειακό, εμπορικό και αμυντικό hub, με σαφή γεωπολιτική στόχευση.
Όλα αυτά έρχονται λίγες μόλις ημέρες μετά τις πρώτες, ιδιαίτερα επιθετικές δηλώσεις της νέας πρέσβειρας των ΗΠΑ στην Αθήνα, Κίμπερλι Γκιλφόιλ, η οποία χαρακτήρισε «ατυχή» την ιδιωτικοποίηση του ΟΛΠ από την κινεζική COSCO και κάλεσε ουσιαστικά την Ελλάδα να αναζητήσει «ομοϊδεάτες» εταίρους για το μεγαλύτερο λιμάνι της χώρας, προκαλώντας έντονη αντίδραση της κινεζικής πρεσβείας.

Επισήμως, ο νόμος τιτλοφορείται «Σύσταση και λειτουργία Ανεξάρτητης Αρχής Ελέγχου της Αγοράς και Προστασίας του Καταναλωτή, ρυθμίσεις για την Επιτροπή Ανταγωνισμού και λοιπές διατάξεις». Η νέα Αρχή, κατά την κυβέρνηση, θα λειτουργεί στα πρότυπα της ΑΑΔΕ, με διοικητή, τρεις υποδιοικητές και περίπου 300 ελεγκτές, με αποστολή την καταπολέμηση της αισχροκέρδειας και την ενίσχυση της διαφάνειας στην αγορά.
Η πραγματική σύγκρουση στη Βουλή τόσο στην επιτροπή όσο και στην Ολομέλεια, επικεντρώθηκε στα δύο άρθρα 51 και 52, που αφορούν τις στρατηγικές επενδύσεις και ειδικά την επέκταση των δραστηριοτήτων των Ναυπηγείων Ελευσίνας υπό τη διαχείριση της ONEX.

Τι αναφέρει το άρθρο 51 για τις «εμβληματικές» επενδύσεις κομμένες και ραμμένες στη ναυπηγική
Το άρθρο 51 τροποποιεί τον νόμο 4864/2021 για τις στρατηγικές επενδύσεις και ειδικά τον ορισμό της κατηγορίας «Εμβληματικές Επενδύσεις Εξαιρετικής Σημασίας». Στο εξής, εμβληματικές χαρακτηρίζονται επενδύσεις που προωθούν την πράσινη οικονομία, την καινοτομία και την τεχνολογία, περιλαμβάνουν υποδομές ΑΠΕ, παραγωγή «πράσινου» υδρογόνου, υπεράκτια αιολικά και πλωτά φωτοβολταϊκά, αφορούν την παραγωγή, επεξεργασία ή ανακύκλωση «κρίσιμων πρώτων υλών στρατηγικής σημασίας» κατά τον ευρωπαϊκό Κανονισμό για τις κρίσιμες πρώτες ύλες, προωθούν την κυκλική οικονομία και το κρίσιμο σημείο «την ανάπτυξη της ναυπηγικής βιομηχανίας», ή ενισχύουν συνολικά την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας σε διεθνές επίπεδο.

Σε αυτές τις επενδύσεις δίνεται η δυνατότητα να λάβουν ένα ή περισσότερα κίνητρα από τα άρθρα 7, 8, 9 και 10 του νόμου 4864/2021,  δηλαδή φορολογικές απαλλαγές, επιχορηγήσεις, σταθεροποίηση φορολογικού συντελεστή, ταχεία αδειοδότηση και άλλα προνόμια.  Για τα ποσοστά ενίσχυσης αν η επένδυση γίνεται σε Ζώνη Απολιγνιτοποίησης (Ζ.ΑΠ.), μπορεί να πάρει 100% του ανώτατου επιτρεπτού ποσοστού ενίσχυσης βάσει του Γενικού Κανονισμού Απαλλαγής κατά Κατηγορία (651/2014). Αν γίνεται εκτός Ζ.ΑΠ., μπορεί να πάρει το 80% του ανώτατου ποσοστού. Επιπλέον, αν μια επένδυση εντάσσεται σε εγκεκριμένο ευρωπαϊκό καθεστώς ενισχύσεων βάσει του νέου «Πλαισίου για μέτρα κρατικής ενίσχυσης με σκοπό τη στήριξη της συμφωνίας για καθαρή βιομηχανία» (C/2025/3602), μπορεί να λάβει 100% της έντασης ενίσχυσης που προβλέπει το συγκεκριμένο πλαίσιο, ανεξαρτήτως περιοχής.

Κατά προτεραιότητα χρηματοδοτήσεις
Οι πόροι θα προέρχονται κατά προτεραιότητα από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, το ΕΣΠΑ 2021–2027 και άλλους χρηματοδοτικούς μηχανισμούς, και, εφόσον εξαντληθούν, από το Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης. Για τον χαρακτηρισμό μιας επένδυσης ως «εμβληματικής» συγκροτείται τριμελής επιτροπή «επιστημόνων εγνωσμένου κύρους», η οποία με υπουργική απόφαση ορίζεται και υποχρεούται να γνωμοδοτεί μέσα σε επτά ημέρες από το αίτημα της αρμόδιας υπηρεσίας (Enterprise Greece).

Γιατί η διάταξη «κουμπώνει» στην ONEX και την Ελευσίνα
Την τελευταία πενταετία, η ONEX Shipyards & Technologies Group έχει εξελιχθεί σε βασικό όχημα της αμερικανικής παρουσίας στα ελληνικά ναυπηγεία. Ελέγχει ήδη τα ναυπηγεία Σύρου και συμμετέχει, μέσω της ONEX Elefsis, στο σχήμα εξυγίανσης των Ναυπηγείων Ελευσίνας, βάσει του νόμου 4965/2022. Το Elefsis Shipyards Project έχει λάβει χρηματοδότηση ύψους 125 εκατ. δολαρίων από την αμερικανική Αναπτυξιακή Τράπεζα DFC, με στόχο την αναβάθμιση και τον εκσυγχρονισμό των εγκαταστάσεων, ώστε να μπορούν να εξυπηρετούν μέχρι και 200 πλοία ετησίως, μεταξύ των οποίων και LNG carriers.

Στο σχέδιο στρατηγικής αναδιάρθρωσης περιλαμβάνεται εκσυγχρονισμός υποδομών και μηχανολογικού εξοπλισμού, ανάπτυξη νέων δραστηριοτήτων σε άμυνα, ενέργεια και ναυπηγοεπισκευή, αξιοποίηση συνεργασιών με μεγάλους ομίλους όπως η ιταλική Fincantieri για ναυπήγηση πολεμικών πλοίων.

Τα Ναυπηγεία Ελευσίνας σχεδιάζεται να εξελιχθούν σε «αμυντικό, ενεργειακό και εμπορικό hub», με επέκταση της χερσαίας ζώνης κατά περίπου 400 στρέμματα δίπλα στους ντόκους, δημιουργία κέντρου logistics, ενεργειακού κόμβου και βάσης εξυπηρέτησης στρατιωτικών πλοίων.

Αν δει κανείς δίπλα-δίπλα το επιχειρηματικό σχέδιο της ONEX και τον νέο ορισμό των «Εμβληματικών Επενδύσεων Εξαιρετικής Σημασίας» στο άρθρο 51, τα κουτάκια ταιριάζουν σχεδόν ένα προς ένα: πράσινη ενέργεια και πιθανές υποδομές LNG / υδρογόνου, αναβάθμιση ναυπηγικής δραστηριότητας, δημιουργία κόμβου logistics και εμπορίου, αξιοποίηση ευρωπαϊκών εργαλείων για «καθαρή βιομηχανία» και κρίσιμες πρώτες ύλες.
Αυτός είναι ο λόγος που κόμματα της αντιπολίτευσης και μέρος του Τύπου μιλούν για «φωτογραφική» διάταξη υπέρ της ONEX, η οποία όπως αναφέρθηκε στη Βουλή έχει αναλάβει τα τελευταία χρόνια αναθέσεις εκατομμυρίων και από τα Ελληνικά Ταχυδρομεία (ΕΛΤΑ).

Το άρθρο 52, η «πόρτα» για λιμάνι, logistics, άμυνα και ενέργεια
Αν το άρθρο 51 είναι η «ομπρέλα», το αμέσως επόμενο άρθρο 52 είναι το κομμάτι που δίνει στην ONEX (ως διάδοχο φορέα των Ναυπηγείων Ελευσίνας) τη θεσμική δυνατότητα να λειτουργήσει ως πολυλειτουργικός λιμένας.
Το άρθρο 52 τροποποιεί το άρθρο 4 του νόμου 4965/2022 για την εξυγίανση των Ναυπηγείων Ελευσίνας. Προβλέπει ότι οι νέοι φορείς που θα αποκτήσουν τα περιουσιακά στοιχεία των ναυπηγείων γίνονται διάδοχοι συγκεκριμένων δικαιωμάτων που δίνει παλαιότερος νόμος (2528/1997) και – εδώ είναι η κρίσιμη προσθήκη – επεκτείνει ρητά το πεδίο άσκησης αυτών των δικαιωμάτων.
Σύμφωνα με το νέο κείμενο, τα δικαιώματα αυτά μπορούν πλέον να ασκούνται όχι μόνο για τις ανάγκες της ναυπηγοεπισκευαστικής δραστηριότητας, αλλά και για:

• παροχή εφοδιαστικών, λιμενικών και πάσης φύσεως συναφών υποστηρικτικών υπηρεσιών,
• από τους νέους φορείς και τα νομικά πρόσωπα στα οποία αυτοί συμμετέχουν,
• αυτοτελώς ή σε σύμπραξη με φορείς διαχείρισης λιμένων συμφερόντων του Ελληνικού Δημοσίου,
• καθώς και παροχή εμπορικών, αμυντικών, εφοδιαστικών ή ενεργειακών υπηρεσιών,