Πανεπιστήμιο Πειραιά – ιχθυοκαλλιέργειες: Χαμηλή η συνεισφορά τους με 0,35% του ΑΕΠ το 2023

Νέα επιστημονική μελέτη του Πανεπιστημίου Πειραιώς αποκαλύπτει τις πραγματικές οικονομικές διαστάσεις της βιομηχανικής ιχθυοκαλλιέργειας στην Ελλάδα. Παρά την εντυπωσιακή αύξηση της παραγωγής (31% την περίοδο 2015–2023), ο κλάδος παραμένει εξαιρετικά χαμηλής συνεισφοράς στην εθνική οικονομία (0,35% του ΑΕΠ το 2023), χωρίς να δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας για περισσότερα από 21 χρόνια. 

Παράλληλα, έχει λάβει κρατικές και ευρωπαϊκές επιδοτήσεις που ξεπερνούν τα €250 εκατ. από το 2014 μέχρι το 2027 ενώ η απασχόληση στον κλάδο έχει σημειώσει μείωση από 4.146 θέσεις το 2002 to 4.099 θέσεις το 2023 (μόλις το 0,1% του εργατικού δυναμικού της χώρας).

Η μελέτη βασίζεται σε αναλυτικό οικονομετρικό μοντέλο εισροών–εκροών και αξιοποιεί δεδομένα για την απασχόληση, τις εμπορικές ροές, τις επιδοτήσεις, τις εξαγωγές και τις εισαγωγές. Πρόκειται για την πρώτη ολοκληρωμένη χαρτογράφηση της οικονομικής διάστασης της ιχθυοκαλλιέργειας στην Ελλάδα, πέρα από τα μέχρι σήμερα μονόπλευρα στοιχεία της βιομηχανίας.

Βασικά ευρήματα:

• Βάσει των μοντέλων πρόβλεψης απασχόλησης, η ιχθυοκαλλιέργεια υπόσχεται 18 νέες θέσεις εργασίας για κάθε 1 εκατ. ευρώ επιπλέον ζήτησης – λιγότερες από τον εθνικό μέσο όρο (22) και πολύ λιγότερες από τον τουρισμό (25,8). Στην πράξη, όμως, η εικόνα είναι δραματική: τα τελευταία 22 χρόνια δεν έχει δημιουργηθεί ούτε μία νέα θέση εργασίας, παρά τις εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ σε επιδοτήσεις και τα αυξημένα έσοδα. Αν οι προβλέψεις ίσχυαν, θα έπρεπε να είχαν προστεθεί χιλιάδες θέσεις εργασίας.
• Πάνω από τα 2/3 των ενοικίων που οφείλονται κάθε χρόνο στο Δημόσιο παραμένουν ανείσπρακτα, αποκαλύπτοντας χρόνιες παθογένειες στη διαχείριση.
• Ο κλάδος εξαρτάται σχεδόν αποκλειστικά από δύο είδη – τσιπούρα και λαβράκι – τα οποία αντιστοιχούν σε 85% της αξίας παραγωγής, γεγονός που τον καθιστά ιδιαίτερα ευάλωτο σε ασθένειες και διακυμάνσεις της αγοράς.
• Από το 2014 έως σήμερα έχουν διατεθεί πάνω από €250 εκατ. σε επιδοτήσεις, χωρίς να έχει επιτευχθεί βιώσιμη κερδοφορία. Η Avramar, η μεγαλύτερη εταιρεία του κλάδου, βρίσκεται σε οικονομικό αδιέξοδο, με τεράστια χρέη, κρατικές ενισχύσεις διάσωσης και κινητοποιήσεις εργαζομένων για μη αυξήσεις μισθών τα τελευταία 15 χρόνια.
• Η αύξηση παραγωγής κατά 31% (2015–2023) δεν μεταφράστηκε σε ουσιαστικά οφέλη για την περιφερειακή ανάπτυξη.

Όπως τονίζει η μελέτη «Η επιμονή σε μεγάλες επενδύσεις σε έναν τομέα που έχει υποαποδώσει για δύο δεκαετίες δεν είναι απλώς αναποτελεσματική — είναι κατάχρηση δημόσιας εμπιστοσύνης και πόρων.»

Η ερευνητική ομάδα καλεί σε άμεση αναθεώρηση της στρατηγικής της χώρας: επενδύσεις σε τομείς που αποδεδειγμένα δημιουργούν θέσεις εργασίας και βιώσιμη ανάπτυξη – όπως η τεχνολογία, η πράσινη οικονομία και μορφές αποκαταστατικής υδατοκαλλιέργειας.

«Τα στοιχεία είναι ξεκάθαρα: μιλάμε για έναν κλάδο που εξαρτάται υπερβολικά από επιδοτήσεις, δημιουργεί περιορισμένα οφέλη για τις τοπικές κοινωνίες και συνοδεύεται από σοβαρές περιβαλλοντικές και κοινωνικές επιπτώσεις», δήλωσε η Δρ. Γεωργία Ζούνη, επιστημονική υπεύθυνη της μελέτης και διδάσκουσα στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς.

«Η ανάλυση δείχνει την ανάγκη για έναν πραγματικά βιώσιμο σχεδιασμό – με σεβασμό στις τοπικές κοινωνίες, ίσες ευκαιρίες απασχόλησης και αυστηρό έλεγχο στη χρήση δημόσιων πόρων», πρόσθεσε ο Δρ. Τριαντάφυλλος Πνευματικός, μέλος της ερευνητικής ομάδας. 

Σχετικά με τη μελέτη

Η μελέτη «Economic Impacts of Greek Finfish Aquaculture» εκπονήθηκε από ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου Πειραιώς υπό την καθοδήγηση της Δρ. Γεωργίας Ζούνη και του Δρ. Τριαντάφυλλου Πνευματικού. Χρηματοδοτήθηκε από το Rauch Foundation με στόχο την ενίσχυση της ανεξάρτητης επιστημονικής γνώσης και του δημόσιου διαλόγου για το μέλλον της ιχθυοκαλλιέργειας στην Ελλάδα.

Ολόκληρη η μελέτη εδώ.