Παρέμβαση Βενιζέλου με αιχμές για υποκλοπές, ανισότητες, κρίση εμπιστοσύνης στη δικαιοσύνη

Ο πρώην πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, Ευάγγελος Βενιζέλος, μιλώντας στην επετειακή εκδήλωση της εφημερίδας «Δημοκρατία» για τα 15 χρόνια κυκλοφορίας της, ανέδειξε με δραματικό τρόπο αυτό που ο ίδιος ονόμασε «κρίση της δημοκρατίας σήμερα». Eνώπιον πολιτειακής και πολιτικής ηγεσίας, με την παρουσία του Προέδρου της Βουλής, του πρώην Προέδρου της Δημοκρατίας, Προκόπη Παυλόπουλου, πρώην πρωθυπουργών Κώστα Καραμανλή και Αντώνη Σαμαρά , εκπροσώπων της Εκκλησίας και επιχειρηματιών όπως ο Βαγγέλης Μυτιληναίος και ο Δημήτρης Μελισσανίδης, ο πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και υπουργός τόνισε ότι η φιλελεύθερη, δυτική δημοκρατία αποτελεί πλέον μειοψηφικό φαινόμενο στον πλανήτη και δοκιμάζεται ταυτόχρονα σε Ευρώπη και Ηνωμένες Πολιτείες.

Αναφερόμενος στα ευρήματα διεθνών ινστιτούτων για την κατάσταση των πολιτευμάτων διεθνώς, αλλά και στην εικόνα «δημοκρατικής κόπωσης» που καταγράφεται στις δυτικές κοινωνίες, ο κ. Βενιζέλος περιέγραψε μια δημοκρατία φοβική, που «τρέμει» τα ίδια της τα εκλογικά αποτελέσματα και αδυνατεί να πάρει γενναίες αποφάσεις. Επισήμανε τα δομικά προβλήματα του αντιπροσωπευτικού συστήματος, την κυριαρχία της συγκυρίας, τη διαστρέβλωση της πλειοψηφικής αρχής, την πίεση του λαϊκισμού,  τα οποία, όπως είπε, επιτείνονται από τις τεχνολογικές εξελίξεις, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τις νέες μορφές χειραγώγησης της κοινής γνώμης.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Πυρά Καραμανλή για υποκλοπές, ΟΠΕΚΕΠΕ και «γκέτο των πλουσίων»: «Δεν αρκεί να λέμε ότι η Δημοκρατία υπάρχει»

Αιχμηρά σχόλια κατά της κυβέρνησης έκανε ο πρώην πρωθυπουργός, ως βασικός ομιλητής στην εκδήλωση για τα 15 χρόνια της εφημερίδας «Δημοκρατία»

Στο ελληνικό πεδίο, συνέδεσε την κρίση της δημοκρατίας με τη ρήξη του ευρωπαϊκού «κοινωνικού συμβολαίου», την έκρηξη των ανισοτήτων, την αίσθηση υποκειμενικής φτώχειας, αλλά και με τις εκκρεμείς πληγές του κράτους δικαίου, από τις υποκλοπές και τη Novartis έως την υπόθεση των Τεμπών. Υπογράμμισε ότι η χώρα δεν μπορεί να πορευθεί με ασύμμετρες κοινωνικές και θεσμικές ανισορροπίες, με διάχυτη δυσπιστία απέναντι στη Δικαιοσύνη και με μία μονοκομματική εξουσία χωρίς επαρκείς αντιρροπήσεις.

Καταλήγοντας, ο κ. Βενιζέλος υποστήριξε ότι η απάντηση στην κρίση της δημοκρατίας δεν μπορεί να είναι ούτε η θεσμική αδράνεια ούτε η δημαγωγία, αλλά η σύναψη ενός νέου κοινωνικού συμβολαίου και η «αναστύλωση» όπως χαρακτηριστικά είπε, των δημοκρατικών και δικαιοκρατικών θεσμών, ως πρώτης προϋπόθεσης για την ανάπτυξη, τη μείωση των ανισοτήτων και τη συνολική εθνική ισχύ.

Ακολουθεί όλη η ομιλία 

Πανοσιολογιότατε εκπρόσωπε του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος, Σεβασμιώτατε Μητροπολίτη Περιστερίου, κ. Γρηγόριε,
κ. Πρόεδρε της Βουλής των Ελλήνων,
κ. πρώην Πρόεδρε της Δημοκρατίας και αγαπητέ συνάδελφε και φίλε,
κ. πρώην Πρωθυπουργέ, αγαπητέ Αντώνη, κ. πρώην Πρωθυπουργέ,
αγαπητέ Κώστα, κ. Υπουργέ της Εθνικής Άμυνας,
κυρίες και κύριοι,
βρισκόμαστε εδώ για επετειακούς λόγους, προσυπογράφω λοιπόν τα επετειακά ευχετήρια και προτρεπτικά λόγια του Κώστα Καραμανλή με αφορμή τα 15 χρόνια της εφημερίδας «Δημοκρατία». Προσθέτω τις ειλικρινείς ευχές μου για μακροημέρευση υπό συνθήκες ελευθερίας του Τύπου και πολυφωνίας.
Οι δικές μου ευχές έχουν μία προστιθέμενη αξία, γιατί, όπως είχαν την ευγένεια να τονίσουν και ο κ. Γιάννης Φιλιππάκης και ο κ. Μανώλης Κοττάκης, υπήρξαν πράγματι πολλές στιγμές σκληρής κριτικής, ακόμη και σύγκρουσης, αλλά αυτό πρέπει να είναι αποδεκτό, τα πολιτικά πρόσωπα, τα δημόσια πρόσωπα έχουν υποχρέωση την οποία έχει υπογραμμίσει κατ’ επανάληψη το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, να αποδέχονται τη σκληρή, ακόμη και άδικη κριτική και να στηρίζουν εμπράκτως την ελευθερία του Τύπου και τον ρόλο του Τύπου, ο οποίος μπορεί να ασκεί και δυσανάλογη κριτική, ακριβώς επειδή λειτουργεί ως θεμελιώδες ζωτικό αντίβαρο για τη δημοκρατία. Δημοκρατία άλλωστε σημαίνει ικανότητα για διάλογο εντός του συνταγματικού φάσματος, σημαίνει ανεκτικότητα, αμοιβαίος σεβασμός, αίσθηση προτεραιοτήτων εθνικών και θεσμικών.
Χαίρομαι επίσης γιατί στη σημερινή εκδήλωση τιμάται ο κ. Γιάννης Σμαραγδής, παλιός καλός φίλος, έχω ζήσει προηγούμενες προσπάθειές του καλλιτεχνικές, τη διαρκή αγωνία του για τις προϋποθέσεις της παραγωγής, οι οποίες προηγούνται του καλλιτεχνικού προϊόντος και χαίρομαι γιατί θα απολαύσουμε τώρα τον Ιωάννη Καποδίστρια.
Κυρίες και κύριοι, χαίρομαι γιατί βρίσκομαι εδώ σήμερα ως συνομιλητής με τον πρώην Πρωθυπουργό Κώστα Καραμανλή. Ευχαριστώ τον οικοδεσπότη για την ευκαιρία αυτή. Αντιστρέφω και επαυξάνω τα θερμά φιλικά λόγια που είπε για το πρόσωπό μου ο Κώστας Καραμανλής προηγουμένως, μας συνδέει, θα έλεγα, η διάθεση αναστοχασμού, η σχέση που έχουμε με τη μελέτη της Ιστορίας και βεβαίως τώρα πια και η μεταπολιτική στην οποία τον υποδέχτηκα με χαρά όταν αποφάσισε να εγκαταλείψει τη Βουλή των Ελλήνων μετά από μακρά θητεία σε αυτήν. Είχαμε άλλωστε ζήσει ο ένας τον άλλον στα έδρανα της Βουλής, στην ατμόσφαιρα του Ημικυκλίου και νομίζω ότι έχουμε και οι δύο την ικανότητα να ζυγίζουμε πρόσωπα και καταστάσεις.
Μας συνδέει βεβαίως η μακρά κοινή μας πορεία ως Βουλευτών Θεσσαλονίκης, η συμμετοχή μας στην ίδια γενιά, είμαστε συνομήλικοι, η γενιά της Μεταπολίτευσης. Πρόκειται για την αμοιβαία, ειλικρινή εκτίμηση μεταξύ ανθρώπων που είχαν την τιμή να ηγηθούν των ιστορικών παρατάξεών τους, ο Κώστας Καραμανλής της Νέας Δημοκρατίας και αναδείχθηκε ως Πρωθυπουργός της χώρας και εγώ του ΠΑΣΟΚ. Άρα γνωρίζουμε και οι δύο βιωματικά ότι η αντιπαράθεση, η εναλλαγή και εντέλει η συνύπαρξη βρίσκονται στην καρδιά της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Αυτό είναι άλλωστε το μεγάλο κεκτημένο της Μεταπολίτευσης που θεμελίωσε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής και συνέχισε ο Ανδρέας Παπανδρέου.
Προσωπικά επιτρέψτε μου να πω ότι είμαι υπερήφανος που συμμετείχα στην τελευταία κυβέρνηση του 1993-1995 και στις κυβερνήσεις του Κώστα Σημίτη και εξίσου υπερήφανος γιατί διατέλεσα αντιπρόεδρος τριών κυβερνήσεων που σήκωσαν το βάρος της οικονομικής κρίσης και κράτησαν τη χώρα όρθια μέσα στην Ευρωζώνη και μέσα στη δημοκρατία, με κορύφωση την κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου. Τότε που η έξοδος από την κρίση είχε αρχίσει να φαίνεται στην αγορά, χωρίς να είναι αναγκαίο το τρίτο μνημόνιο ούτε η δραματική περιπέτεια του πρώτου εξαμήνου του 2015. Είχε επιτευχθεί η αναδιάρθρωση του δημοσίου χρέους και είχε συμφωνηθεί η ασφαλής διαδικασία εξόδου χωρίς το βάρος του υπερπλεονάσματος και της υπερφορολόγησης.
Κυρίες και κύριοι,
η δημοκρατία, η φιλελεύθερη Δημοκρατία, η Δυτική Δημοκρατία είναι ένα μειοψηφικό φαινόμενο στον σημερινό κόσμο. Μόλις 900 εκατομμύρια άνθρωποι ζουν υπό συνθήκες δημοκρατίας, περίπου το 1/10 του παγκόσμιου πληθυσμού, τα 9/10 ζουν σε αυταρχικά ή ολοκληρωτικά καθεστώτα. Σύμφωνα με τους πίνακες που έδωσε στη δημοσιότητα φέτος ένα έγκυρο διεθνές ινστιτούτο, το V-Dem, στον κόσμο υπάρχουν 88 δημοκρατίες, μόνον 29 φιλελεύθερες, δηλαδή πλήρεις, και 59 απλώς εκλογικές, χωρίς δηλαδή να διασφαλίζεται η προστασία του κράτους δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, άρα και των μειοψηφιών. Τοποθετούνται συνεπώς σε μία κατώτερη βαθμίδα. Από την άλλη πλευρά υπάρχουν 91 αυταρχικά καθεστώτα, μερικά εκλογικά, διεξάγονται δηλαδή εκλογές αλλά εντός ενός αυταρχικού πλαισίου, εκλογές μη εγγυημένες ως προς τη γνησιότητά τους, αυτή είναι η πιο ήπια μορφή, ενώ τα υπόλοιπα χαρακτηρίζονται κλειστά αυταρχικά καθεστώτα που είναι η ακραία μορφή.
Ιστορικά η σύγχρονη δημοκρατία είναι αντιπροσωπευτική και φιλελεύθερη αλλιώς πολύ απλά δεν υπάρχει. Φιλελεύθερη είναι η δημοκρατία όταν συνυφαίνεται με το κράτος δικαίου, όταν είναι συνταγματική δημοκρατία που σέβεται τον πολυκομματισμό, τη λειτουργία του Κοινοβουλίου, τα δικαιώματα της αντιπολίτευσης, τον πολιτικό πλουραλισμό, τις ελεύθερες περιοδικές εκλογές, τα ανθρώπινα δικαιώματα, την αρχή της νομιμότητας, τη διάκριση των εξουσιών και πρωτίστως την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης, τις ανεξάρτητες αρχές, την υποχρέωση λογοδοσίας, τη διαφάνεια, το κύρος των θεσμών. Η δημοκρατία είναι ιστορική κατάκτηση των τριών τελευταίων αιώνων, μία κατάκτηση της νεωτερικότητας, ένα επίτευγμα της Δύσης που τώρα δοκιμάζεται συνολικά ως ιστορική, αξιακή, θεσμική και γεωπολιτική οντότητα.
Ζούμε λοιπόν την κρίση της Δύσης, την κρίση των ευρωαμερικανικών σχέσεων και την κρίση της δυτικής δημοκρατίας καθώς η αμερικανική και η ευρωπαϊκή αντίληψη περί δημοκρατίας φαίνεται να αποκλίνουν σοβαρά. Το έγγραφο για τη National Security Strategy που έδωσε προχθές στη δημοσιότητα ο Λευκός Οίκος ασκεί σκληρή κριτική στις ευρωπαϊκές δημοκρατίες, θεωρεί μειονέκτημα την απουσία ισχυρών κυβερνήσεων, αντιτίθεται στη λήψη θεσμικών μέτρων κατά των ακροδεξιών κομμάτων ή υποψηφίων, συνδέει τον τρόπο λειτουργίας της δημοκρατίας στην Ευρώπη με τη μεταναστευτική πολιτική και τη δοκιμασία της εθνικής πολιτιστικής ταυτότητας αλλά και με την αντίληψη που κυριαρχεί για τις σχέσεις με τη Ρωσία και το δόγμα της ευρωπαϊκής ασφάλειας.
Τα ενιαία δυτικά αυτονόητα είναι προφανές ότι έχουν πάψει να ισχύουν. Η φιλελεύθερη δημοκρατία, ως αξιακή επικράτεια της Δύσης, δοκιμάζεται σκληρά και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού. Η θεσμική κατάσταση στις Ηνωμένες Πολιτείες, συμπεριλαμβανομένης της σχέσης ομοσπονδίας και πολιτειών και του ρόλου του Ανωτάτου Δικαστηρίου, δεν έχει μεγάλη σχέση με αυτό που περιέγραψε ο Τοκβίλ. Η Ευρώπη –ως Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και κάθε κράτος μέλος χωριστά– καλείται να συμβιβάσει το δημοσιονομικό κόστος των εύλογων κοινωνικών απαιτήσεων με την αύξηση του κόστους για την άμυνά της, γνωρίζοντας ότι σε αυτή τη δύσκολη ισορροπία κρίνεται σε μεγάλο βαθμό η ανθεκτικότητα της ευρωπαϊκής δημοκρατίας.
Έχει λοιπόν ζωτική σημασία για τη Δύση και τη δημοκρατία να αποκατασταθεί η σχέση εμπιστοσύνης και η συναντίληψη ανάμεσα στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, που έχει τεράστιο ιστορικό βάθος.
Κυριαρχεί όμως –οφείλουμε να το παραδεχθούμε– το φαινόμενο της δημοκρατικής κόπωσης. Η δημοκρατία ενώ πρέπει να είναι μαχόμενη για να προστατευθεί, μετατρέπεται σε μία δημοκρατία φοβική, σε μία δημοκρατία που φοβάται τους πολίτες της, τα αποτελέσματα των εκλογών. Κάθε φορά που διεξάγεται μία εκλογική αναμέτρηση στη Δύση τρέμουν όλοι για τα αποτελέσματα, εάν θα μείνει μία χώρα σταθερή στην πίστη της στη φιλελεύθερη δημοκρατία, εάν θα αμφισβητηθεί η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης και το κράτος δικαίου, εάν θα αμφισβητηθεί η συμμετοχή της στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Μία δημοκρατία που φοβάται τις εκλογές είναι μία δημοκρατία αδρανοποιημένη, δεν μπορεί να πάρει σημαντικές πρωτοβουλίες.
Υπάρχουν αναμφίβολα τα γενετικά προβλήματα της δημοκρατίας από τα οποία τρία είναι τα κορυφαία:
Πρώτον, η δημοκρατία έχει αντιφατική σχέση με τον χρόνο, κινείται πάντα μεταξύ συγκυρίας και ιστορίας, βασίζεται στις περιοδικές εκλογές. Εάν δεν έχεις περιοδικές εκλογές κάθε τρία, τέσσερα, πέντε χρόνια, δεν έχεις δημοκρατία. Αλλά όταν έχεις περιοδικές εκλογές τα πάντα κρίνονται μέσα στον εκλογικό ορίζοντα, στο λεγόμενο εκλογικό κύκλο. Η προσέγγιση είναι συγκυριακή, γιατί θέλεις να κερδίσεις τις εκλογές. Θέλεις να σε γράψει και η Ιστορία, αλλά πρώτος στόχος είναι η νίκη στις επόμενες εκλογές. Φανταστείτε δε ότι στην Ευρωπαϊκή Ένωση είμαστε συνεχώς σε προεκλογική περίοδο. Πάντα υπάρχει κάτι εκκρεμές. Σε κάποια χώρα, σε κάποια ομόσπονδη πολιτεία επίκεινται εκλογές , υπάρχει μια εκκρεμότητα που μπορεί να επηρεάσει την Ευρώπη, συνολικά. Το ίδιο και στις ΗΠΑ σε ομοσπονδιακό και πολιτειακό επίπεδο.
Δεύτερον, η Δημοκρατία βασίζεται στην πλειοψηφική αρχή. Για να πείσει την πλειοψηφία ο πολιτικός λόγος γίνεται πολύ συχνά συνθηματικός, απλουστευτικός, δημαγωγικός, λαϊκιστικός. Ο πολύπλοκος και υπεύθυνος λόγος ενοχλεί. Υπάρχουν επίσης κρίσιμα ζητήματα για την αντιμετώπιση των οποίων η περιοδική και παροδική πλειοψηφία δεν αρκεί, δεν μπορεί να βρει λύσεις. Απαιτούνται επιλογές ευρύτερης αποδοχής και μακροχρόνιας απόδοσης. Υπάρχουν επίσης αποφάσεις που συνδέονται με εγγυητικούς θεσμούς, όπως η επιλογή της ηγεσίας της Δικαιοσύνης και των ανεξάρτητων αρχών ή η μεταβολή του εκλογικού συστήματος και κυρίως η αναθεώρηση του Συντάγματος που πρέπει να λαμβάνονται με αυξημένες πλειοψηφίες.
Τρίτον, η Δημοκρατία καλείται να ανεχθεί και να συμπεριλάβει στις διαδικασίες και τους θεσμούς της τους εχθρούς της, πλην οριακών περιπτώσεων για τις οποίες προβλέπονται δικαστικά μέτρα απαγόρευσης κομμάτων ή αποκλεισμού συνδυασμών.
Τώρα έχουν προστεθεί τα προβλήματα μιας κοινωνίας μετανεωτερικής, μεταβιομηχανικής και πολυδιασπασμένης και μιας τεχνολογικής εξέλιξης που μέσα από το διαδίκτυο, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τις εφαρμογές της Τεχνητής Νοημοσύνης δίνει την ψευδαίσθηση της άμεσης συμμετοχής, υπονομεύει τον ρόλο των αντιπροσωπευτικών θεσμών και τη σημασία της πολιτικής συμμετοχής, πολλαπλασιάζει τις αθέμιτες πρακτικές για την άσκηση επιρροής στις εκλογικές συμπεριφορές.
Κρίσιμη είναι και η σχέση Δημοκρατίας και Κυριαρχίας. Όταν το κράτος όχι μόνο χάνει πολλούς βαθμούς κυριαρχίας αλλά γίνεται και αναποτελεσματικό, η δημοκρατική διακυβέρνησή του καθίσταται αδιάφορη για μεγάλο μέρος της κοινωνίας.
Επιπλέον η κλιματική κρίση μεγεθύνει όλα τα προβλήματα ενός κράτους που δεν αρκεί να είναι δημοκρατικό και φιλελεύθερο, πρέπει να είναι και σοβαρό κράτος πολιτικής προστασίας. Η λειτουργία του αυτή είναι πλέον τμήμα της εσωτερικής και εξωτερικής ασφάλειας, έχει σημασία εφάμιλλη της άμυνας.
Η Δημοκρατία υπονομεύεται όταν καλλιεργείται η αίσθηση ότι δεν υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις, αλλά είναι μοιραία ή υποχρεωτική η αναπαραγωγή των ίδιων προσεγγίσεων, φυσικά και των ίδιων προσώπων.
Επιβάλλεται επίσης μία δημοκρατική παθητικότητα. Η κοινωνία δηλητηριάζεται σταδιακά από μια διάχυτη αντιθεσμική τοξικότητα, από ποικίλες εκδηλώσεις συμβολικής και υλικής βίας απέναντι στην οποία οι πολίτες αποκτούν ανοσία.
Δεν κυριαρχεί ένας λόγος συναινετικός και συμπεριληπτικός, αλλά ένας λόγος τεχνητά συγκρουσιακός πίσω από τον οποίο κρύβονται οι ανεπάρκειες των κρατούντων, συχνά και της αντιπολίτευσης.
Το θεμελιώδες πρόβλημα της ευρωπαϊκής δημοκρατίας είναι ότι έχει διαρραγεί το κοινωνικό συμβόλαιο πάνω στο οποίο οικοδομήθηκε ιστορικά από τον Β ´ Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά, επί ογδόντα χρόνια. Η ευρωπαϊκή δημοκρατία έφτασε στην κορύφωση των επιτευγμάτων και της θεσμικής ποιότητάς της μέσα σε συνθήκες που διασφάλιζαν συνεχή ανάπτυξη και βελτίωση των εισοδημάτων και του επιπέδου ζωής. Αυτό εξελίχθηκε μέσα στο προστατευτικό κέλυφος του ευρωπαϊκού κοινωνικού κράτους που δεν είναι συνεισφορά μόνο της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας αλλά όλων των κομμάτων του ευρωπαϊκού συνταγματικού τόξου που εναλλάσσονταν στα κυβερνητικά σχήματα.
Η ευρωπαϊκή δημοκρατία οδηγήθηκε στην καταλυτική κρίση του μεσοπολέμου μέσα από το κραχ του 1929 και την πληθωριστική κρίση. Προφανώς δεν συγκρίνεται το τότε και το τώρα. Όμως η ακρίβεια, η διόγκωση των ανισοτήτων, η πρόκληση του μεγάλου πλούτου που είναι αντιπαραγωγικός και συνδέεται με τη χρηματοοικονομική σφαίρα η οποία εύκολα γίνεται φούσκα, τροφοδοτεί αντισυστημικές συμπεριφορές και θέτει υπό αμφισβήτηση την αντιπροσωπευτικότητα και την αξιοπιστία των θεσμών. Όχι μόνο των πολιτικών θεσμών, της κυβέρνησης, των κομμάτων, της Βουλής, αλλά και των δικαιοκρατικών θεσμών, της Δικαιοσύνης, των ανεξάρτητων αρχών.
Η κρίση του ευρωπαϊκού κοινωνικού συμβολαίου, μετατρέπεται από κρίση κοινωνική, οικονομική και πολιτική σε κρίση αξιακή και ταυτοτική. Το δημοκρατικό πρόβλημα καθίσταται πρόβλημα κοινωνικής και εθνικής συνοχής και συμπερίληψης.
Η Ελλάδα, μέσα σε αυτά τα συμφραζόμενα της Ευρωπαϊκής Δημοκρατίας, έχει τα δικά της ιδιαίτερα προβλήματα που εκκινούν από τον τρόπο με τον οποίο διακηρύχθηκε το τέλος της οικονομικής κρίσης και η επιστροφή στην περιβόητη κανονικότητα.
Αυτή μπορεί να επιτευχθεί πραγματικά μόνο αν συναφθεί ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο που θα λειτουργεί ως οικονομικό και αξιακό υπόβαθρο μιας σοβαρής σύγχρονης δημοκρατίας που σέβεται τόσο τους θεσμούς της όσο και τους πολίτες της. Αυτό το κοινωνικό συμβόλαιο μπορεί να συναφθεί μόνο αν προβλέπει την άρση των ασυμμετριών που κυριαρχούν.
Η χώρα δεν μπορεί να πορευθεί προς το μέλλον με βαθιές κοινωνικές ασυμμετρίες που καταγράφονται από την Eurostat σύμφωνα με την οποία το 67 % των ελλήνων απαντά ότι ζει σε συνθήκες υποκειμενικής φτώχιας, δηλαδή θεωρεί ότι το εισόδημά του είναι ανεπαρκές παρότι μπορεί να εργάζεται, ακόμη και αν αντικειμενικά και με βάση τη διαστρωμάτωση των δηλωμένων εισοδημάτων ανήκει στη μεσαία τάξη που ψάχνει τον εαυτό της.
Η χώρα δεν μπορεί να πορευθεί προς το μέλλον με ασύμμετρο πολιτικό σύστημα που αντιμετωπίζει με αμηχανία την ανάγκη για εθνικές και θεσμικές συναινέσεις αλλά και την ανάγκη για συνεργασίες που μπορεί να καταστούν αναπόφευκτες. Η διαφορά μεταξύ συναίνεσης και συνεργασίας είναι μεγάλη αλλά ακόμη πιο μεγάλη είναι η διαφορά από τη μονοκομματική εκδοχή της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας που φαίνεται να έχει εξαντλήσει τα όρια της. Ιδίως υπό τη μορφή μιας αυτοδύναμης μονοκομματικής κυβερνητικής πλειοψηφίας που έχει μετατραπεί σε μονοπρόσωπη εξουσία χωρίς θεσμούς αντιρρόπησης και ουσιαστικές, σύγχρονες εγγυήσεις διαφάνειας. Δεν νοείται να κυριαρχεί στις έρευνες της κοινής γνώμης η αίσθηση της διαφθοράς και η κραυγαλέα έλλειψη εμπιστοσύνης προς όλους τους θεσμούς. Συμπεριλαμβανομένης δυστυχώς της Δικαιοσύνης.
Η χώρα δεν μπορεί να πορευθεί προς το μέλλον με την κοινωνία να προσλαμβάνει μια ασύμμετρη εικόνα της Δικαιοσύνης. Αναμφίβολα η συντριπτική πλειονότητα των δικαστικών λειτουργών υπηρετεί την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης ενώ γίνονται βήματα ως προς την επιτάχυνση των δικών. Όλες όμως οι εμβληματικές υποθέσεις εξελίσσονται εκ των πραγμάτων με τρόπο που καλλιεργεί την κοινωνική πεποίθηση ότι κυριαρχεί η αδιαφάνεια και η συγκάλυψη.
Ο πολίτης παρακολουθεί τις ημέρες αυτές να διεξάγεται στο ακροατήριο του Πλημμελειοδικείου, δηλαδή με πολύ ελαφρές κατηγορίες, η δίκη για την υπόθεση των υποκλοπών στην οποία γίνονται εντυπωσιακές αποκαλύψεις που δεν μπορούν να εκκαθαριστούν από το συγκεκριμένο δικαστήριο.
Σε διπλανή αίθουσα του Πλημμελειοδικείου διεξάγεται σε δεύτερο βαθμό η δίκη των γνωστών ως «κουκουλοφόρων» μαρτύρων της σκευωρίας Novartis με έξι χρόνια καθυστέρηση ενώ η Αρχή κατά του ξεπλύματος έχει λάβει μέτρα εναντίον τους και ελέγχει ποσά πολλών εκατομμυρίων.
Στη Βουλή η λειτουργία της εξεταστικής επιτροπής για τον ΟΠΕΚΕΠΕ – στη συγκρότηση της οποίας φτάσαμε όπως φτάσαμε – προσφέρει καθημερινό υλικό για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, και αποκαλύπτει το μέγεθος του σκανδάλου χωρίς η κοινή γνώμη να βλέπει με ποιο τρόπο, σε ποιους και πότε θα αποδοθούν οι ευθύνες. Το δε μεγάλο ζήτημα είναι η συνολική υστέρηση του πρωτογενούς τομέα που οδηγεί σε απόγνωση τους αγρότες και τους κτηνοτρόφους.
Τον Μάρτιο, πλην απροόπτου, αναμένεται η έναρξη της δίκης για τα Τέμπη και με τη δίκη αυτή σε εξέλιξη θα εισέλθει η χώρα στην τελευταία φάση της βουλευτικής περιόδου πλησιάζοντας προς τις εκλογές.
Δημοκρατία σημαίνει κάτι πολύ περισσότερο από δημοκρατική διακυβέρνηση. Η Δημοκρατία μαζί με το κράτος δικαίου είναι ένας ολόκληρος πολιτικός και θεσμικός πολιτισμός. Ένας τρόπος συνύπαρξης και συμπεριφοράς. Μια δέσμη εγγυήσεων. Ένα πολύτιμο ιστορικό κεκτημένο. Η Δημοκρατίας είναι όμως πρωτίστως ένα σύστημα διακυβέρνησης. Κρίση της Δημοκρατίας υπάρχει όταν η χώρα έχει καταστεί ουσιαστικά μη διακυβερνήσιμη.
Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχει κυβέρνηση που διαθέτει κοινοβουλευτική πλειοψηφία και ασκεί τις συνταγματικές της αρμοδιότητες ή ότι δεν μπορεί να αποκτήσει και μετά τις επόμενες εκλογές κυβέρνηση. Σημαίνει κάτι πολύ πιο βαθύ και ουσιαστικό που αφορά το πολιτικό σύστημα αλλά και την κοινωνία των πολιτών και όλες τις δημιουργικές δυνάμεις του τόπου. Σημαίνει ότι υπάρχει ανάγκη για υπερβάσεις, ρήξεις αλλά και συναινέσεις, που αντιμετωπίζουν παθογένειες και αδυναμίες οι οποίες καθηλώνουν την χώρα στις τελευταίες θέσεις των ευρωπαϊκών κατατάξεων.
Πρώτη και θεμελιώδης προϋπόθεση είναι η αναστύλωση των δημοκρατικών και δικαιοκρατικών θεσμών. Αλλιώς φοβούμαι ότι αδικούμε την ίδια την εθνική μας προοπτική μέσα σε ένα αβέβαιο και ρευστό παγκόσμιο και περιφερειακό σκηνικό.
Τίποτα δεν είναι πιο κρίσιμο, πιο προοδευτικό και πιο σημαντικό από τη Δημοκρατία και το κράτος δικαίου.
Η ποιότητα και η ουσιαστική λειτουργία της φιλελεύθερης Δημοκρατίας, ο σεβασμός και η αξιόπιστη λειτουργία των θεσμών είναι το θεμέλιο ολόκληρης της εθνικής στρατηγικής.
Αυτή είναι η πρώτη προϋπόθεση της ανάπτυξης, της ανταγωνιστικότητας, της μείωσης των ανισοτήτων, της κοινωνικής συμπερίληψης και συνοχής, της εθνικής ισχύος, της ικανότητας μας να απαντήσουμε στις καταιγιστικές προκλήσεις του παρόντος που βρίσκεται ήδη βαθιά μέσα στο μέλλον αλλά ανακόπτεται από το παρελθόν.