Politico: Το “παγερό” κλίμα στις διατλαντικές σχέσεις πλέον δεν κρύβεται

Τι έχει παγώσει περισσότερο τους Ευρωπαίους διπλωμάτες με έδρα την Ουάσιγκτον: Ο παγερός καιρός της αμερικανικής πρωτεύουσας αυτή την εποχή ή οι «παγωμένες» ριπές περιφρόνησης του Τραμπ προς τους υποτιθέμενους διατλαντικούς συμμάχους της Αμερικής;

Δύσκολο να πει κανείς, αναφέρει το Politico μεταφέροντας το βαρύ κλίμα που έχει δημιουργηθεί στις ευρωπαϊκές διπλωματικές αποστολές στην αμερικανική πρωτεύουσα κατά την εορταστική περίοδο.

Από τη νέα Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, την οποία ο πρώην κορυφαίος διπλωμάτης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Ζοζέπ Μπορέλ χαρακτήρισε «διακήρυξη πολιτικού πολέμου», έως την περιφρόνηση που εξέφρασε ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ σε αποκλειστική συνέντευξή του στο Politico, σίγουρα δεν ήταν περίοδος καλής διάθεσης για τους πρέσβεις της Ευρώπης.

«Η Δυτική συμμαχία έχει τελειώσει. Η σχέση δεν θα είναι ποτέ ξανά η ίδια», ανέφερε στο ειδησεογραφικό Μέσο ένας πρέσβης μιας μεσαίου μεγέθους ευρωπαϊκής χώρας, που δεν ήθελε να αποκαλυφθεί το όνομα του.

Το ίδιο ίσχυε και για άλλους Ευρωπαίους διπλωμάτες που αντάλλασσαν χειραψίες, τσιμπολογούσαν καναπεδάκια και έπνιγαν τη στενοχώρια τους σε δεξιώσεις κατά μήκος της περίφημης «πρεσβευτικής λεωφόρου» της Ουάσιγκτον. Γιατί να σχολιάσει κανείς επισήμως την αναταραχή που έχει προκαλέσει ο Τραμπ στις διατλαντικές σχέσεις; Γιατί να προκαλέσει περισσότερα προβλήματα;

Η επιφυλακτικότητα είναι κατανοητή, δεδομένου ότι η κυβέρνηση Τραμπ στοχοποιεί διπλωμάτες που μιλούν εκτός γραμμής. Τον περασμένο μήνα, ο αμυντικός ακόλουθος του Βελγίου – ένας ταξίαρχος μάλιστα – αναγκάστηκε να παραιτηθεί όταν ο επικεφαλής του Πενταγώνου, Πιτ Χέγκσεθ, προσβλήθηκε από τα σχόλιά του, στα οποία περιέγραφε την κυβέρνηση Τραμπ ως «χαρακτηριζόμενη από χάος και απρόβλεπτο χαρακτήρα».

Ωστόσο, παρά την απροθυμία να μιλήσουν ανοιχτά, υπήρχε ευρεία συναίνεση στα χριστουγεννιάτικα πάρτι των πρεσβειών, ότι ο Μπορέλ ίσως έχει δίκιο όταν προτρέπει τους Ευρωπαίους ηγέτες να αναγνωρίσουν πως ο Τραμπ βλέπει την ήπειρο ως αντίπαλο και να πάψουν να «κρύβονται πίσω από μια μοιραία και αυτάρεσκη σιωπή».

Ένας ψυχολόγος ίσως να μπορούσε να διαγνώσει αυτό που βιώνουν οι Ευρωπαίοι απεσταλμένοι στην Αμερική ως ψυχοκοινωνικό αποπροσανατολισμό – μια κατάσταση σύγχυσης σχετικά με την ίδια την ταυτότητα ή το μέλλον κάποιου, που πυροδοτείται από τη ρητή ρήξη της αμερικανικής κυβέρνησης με τη μεταπολεμική τάξη μετά το 1945, την οποία πρώτος διαμόρφωσε ο Χάρι Τρούμαν και καλλιέργησε κάθε διαδοχικός πρόεδρος των ΗΠΑ – μέχρι τον Ντόναλντ Τζ. Τραμπ.

Υπάρχουν διάφορα στάδια μετάβασης αν θέλει κανείς να αντιμετωπίσει τον αποπροσανατολισμό, ξεκινώντας από την αποδοχή της απώλειας του οικείου. Όσοι υφίστανται ανατροπές θα πρέπει να επικεντρώνονται σε ό,τι είναι μικρό και διαχειρίσιμο για να αποκτήσουν μια αίσθηση ασφάλειας – όπως, λόγου χάρη, η οργάνωση ενός χριστουγεννιάτικου πάρτι – και στη συνέχεια να μεταβούν από την αντίσταση στην αλλαγή στη σταδιακή προσαρμογή. Η ανάρρωση σε περιόδους έντονου μετασχηματισμού απαιτεί ετοιμότητα να αγκαλιάσει κανείς την αβεβαιότητα.

Τα έχει πει ο Ντράγκι

Καθώς ο Τραμπ αναποδογυρίζει τον κόσμο, δεν είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς ότι οι κατά τα άλλα ατάραχοι διπλωμάτες και ακόλουθοι βρίσκονται ακόμη στα πρώιμα στάδια της μετάβασης. «Όλα θα επιστρέψουν στο φυσιολογικό σε δύο χρόνια, όταν θα υπάρχει νέος πρόεδρος», εκμυστηρεύτηκε με αυτοπεποίθηση στο Politico ένας αναπληρωτής επικεφαλής αποστολής από χώρα της νοτιοανατολικής Ευρώπης.

Ένας άλλος, χαμηλόφωνα, είπε ότι ο Τραμπ έχει ένα δίκιο όταν περιγράφει την Ευρώπη ως παρακμάζουσα, σημειώνοντας ότι κατά κάποιον τρόπο απηχεί την κριτική που έχει ασκήσει στην Ένωση ο Μάριο Ντράγκι, ο πρώην πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, ο οποίος επίσης έχει προειδοποιήσει ότι η ΕΕ κινδυνεύει με ασημαντότητα και παρακμή αν δεν συνέλθει και δεν προχωρήσει σε ριζικές μεταρρυθμίσεις. «Κάντε κάτι» ήταν το μότο του Ντράγκι. Όμως ο Ντράγκι έχει κατά νου το συμφέρον της Ευρώπης. Ο Τραμπ;

«Ίσως όχι», παραδέχθηκε ο διπλωμάτης, «αλλά μπορεί να μας κάνει ένα καλό, ωθώντας μας να γίνουμε ισχυρότεροι και πιο ικανοί σύμμαχοι». Αλλά θέλει πραγματικά ο Τραμπ μια ισχυρότερη Ευρώπη; Άλλωστε λέει ότι η ΕΕ δημιουργήθηκε για να εκμεταλλευτεί την Αμερική. «Χμ, μάλλον όχι», συμπλήρωσε.

Η συζήτηση αυτή έλαβε χώρα λίγα μόλις λεπτά αφότου ένας εβδομηντάρης, παλαιάς κοπής πρώην Ρεπουμπλικανός βουλευτής, ο Ρόμπερτ Πίτενγκερ από τη Βόρεια Καρολίνα, εκφώνησε μια σύντομη ομιλία που δεν θα ήταν παράταιρη στην εποχή Ρίγκαν, εξυμνώντας την ελευθερία. Φαινόταν σαν να μην είχε διαβάσει τη νέα Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας του Τραμπ, η οποία δηλώνει ξεκάθαρα ότι η αμερικανική εξωτερική πολιτική στο εξής δεν θα πρέπει να βασίζεται σε αξίες και να είναι «εδρασμένη σε παραδοσιακή πολιτική ιδεολογία», αλλά να καθοδηγείται από «ό,τι λειτουργεί για την Αμερική».

Και αυτό που «λειτουργεί» δεν είναι η ελευθερία και η προώθηση της δημοκρατίας, αλλά η σύσφιγξη σχέσεων με αυταρχικούς ηγέτες και η αποφυγή κριτικής στον αυταρχισμό των μελών της ομάδας που κάποτε αποκαλούνταν συχνά «άξονας της απολυταρχίας» – Κίνα, Ρωσία, Ιράν ή Βόρεια Κορέα. Και η απόρριψη κάθε παλιομοδίτικης, «ανόητης» παρεμβατικής ιδέας περί παρότρυνσης χωρών να υιοθετήσουν «δημοκρατική ή άλλη κοινωνική αλλαγή που διαφέρει σημαντικά από τις παραδόσεις και την ιστορία τους».

Κάποιοι συνεχίζουν να ελπίζουν

Άλλοι στο ευρωπαϊκό διπλωματικό σώμα, καθώς μασούσαν εκλεκτά, μικροσκοπικά ορεκτικά σε εορταστικές συγκεντρώσεις, φαίνεται ότι εξακολουθούν να ελπίζουν πως ο Τραμπ και οι συνεργάτες του δεν εννοούν πραγματικά όσα λένε με συνέπεια από τότε που ανέλαβαν καθήκοντα.

Με λίγα λόγια, ότι μπορούν ακόμη να τιθασευτούν, να μετριαστούν.

Ήταν η ίδια ελπίδα που είχαν κάποιοι και μετά την εκρηκτική ομιλία που εκφώνησε νωρίτερα φέτος ο αντιπρόεδρος Τζέι Ντι Βανς στη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου, η οποία προκάλεσε ακουστές ανάσες έκπληξης στην αίθουσα. Στην ομιλία του, ο Βανς υποστήριξε τον MAGA αυταρχικό φιλελευθερισμό και προειδοποίησε τους Ευρωπαίους να υιοθετήσουν την εθνικολαϊκιστική ιδεολογία του Τραμπ, αλλιώς θα θεωρηθούν ανάξιοι εγγυήσεων ασφάλειας και φιλίας.

Όμως δεν είναι όλοι οι διπλωμάτες στην Ουάσιγκτον αποπροσανατολισμένοι. Ή έχουν ήδη προσαρμοστεί επιδέξια. Για παράδειγμα οι εύρωστοι και ατρόμητοι Γερμανοί: όχι μόνο αντέχουν τους παγωμένους ανέμους, αλλά τους αγκαλιάζουν. Το χριστουγεννιάτικο πάρτι της πρεσβείας τους, με θέμα τη Χριστουγεννιάτικη Αγορά, πραγματοποιήθηκε μάλιστα σε εξωτερικό χώρο, ενώ ενίσχυαν τους καλεσμένους με ζεστό κρασί και αχνιστά λουκάνικα Bratwurst. «Θα ήταν σαν να κλέβαμε αν το κάναμε μέσα», είπε στους τρεμάμενους από το κρύο παρευρισκόμενους ο Γερμανός πρέσβης Γενς Χάνσφελντ.

Ο στρατιωτικός ακόλουθος της πρεσβείας ήταν εξίσου στιβαρός όσον αφορά τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία. «Θα κάνουμε τα πάντα για να κρατήσουμε την Ουκρανία στη μάχη», ανέφερε ο στρατηγός Γκούνναρ Μπρύγκνερ.

Το… χαλαρό Κατάρ

Ο Τραμπ έχει επίσης δείξει εύνοια προς το πλούσιο σε φυσικό αέριο Κατάρ, και οι Καταριανοί διοργάνωσαν αυτή την εβδομάδα ένα μεγάλο γκαλά στο επιβλητικό National Building Museum για να γιορτάσουν την Εθνική τους Ημέρα. Κατάφεραν να γεμίσουν την τεράστια αίθουσα με νομοθέτες, υψηλόβαθμα στελέχη της κυβέρνησης Τραμπ και την αφρόκρεμα της πόλης.

Και εδώ δεν υπήρχαν μικρά καναπεδάκια.

Υπήρχε άφθονο αυθεντικό καταριανό φαγητό… και αλκοόλ. Και καλή διάθεση, χωρίς κατήφεια. «Είμαστε χαρούμενοι», είπε χαμογελώντας ένας Καταριανός διπλωμάτης.