Προκαταβολή αποζημίωσης σε αγρότες από πλημμύρες που εκδηλώθηκαν Σεπτέμβριο του 2023

Η υπουργική απόφαση με αριθ. 76424 (ΦΕΚ Β’ 6484/05.12.2025) για τη χορήγηση ενίσχυσης με τη μορφή προκαταβολής σε πληγείσες αγροτικές εκμεταλλεύσεις από τις πλημμύρες του Σεπτεμβρίου 2023 στις Περιφέρειες Θεσσαλίας, Στερεάς Ελλάδας και Πελοποννήσου (περιλαμβάνει Περιφερειακές Ενότητες Μαγνησίας, Σποράδων, Καρδίτσας, Λάρισας και Τρικάλων της Περιφέρειας Θεσσαλίας, Φθιώτιδας, Εύβοιας και Βοιωτίας της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας, Αργολίδας και Κορινθίας της Περιφέρειας Πελοποννήσου), αποτελεί μια προσπάθεια της Πολιτείας να στηρίξει τον πρωτογενή τομέα μετά από μια πρωτοφανή φυσική καταστροφή. Ωστόσο, η απόφαση αυτή έρχεται μετά από δύο και πλέον χρόνια. Οι πλημμύρες έλαβαν χώρα από 4 έως 30 Σεπτεμβρίου 2023, ενώ η απόφαση δημοσιεύεται τον Δεκέμβριο του 2025.

Δηλαδή, περισσότερο από δύο χρόνια μετά τη θεομηνία. Σε έναν κλάδο όπως η γεωργία, όπου το κεφάλαιο παραγωγής (δένδρα, φυτικό κεφάλαιο, εξοπλισμός) συνδέεται άμεσα με το ετήσιο εισόδημα, μια τόσο μεγάλη καθυστέρηση υπονομεύει τον ίδιο τον σκοπό της «πρώτης αρωγής».

Η καθυστερημένη προκαταβολή σημαίνει ότι πολλοί παραγωγοί πιθανώς είχαν ήδη αναγκαστεί να δανειστούν, να πουλήσουν περιουσιακά στοιχεία ή ακόμη και να εγκαταλείψουν την παραγωγή. Σε αυτό το πλαίσιο, η οικονομική ενίσχυση παύει να λειτουργεί ως εργαλείο άμεσης ανακούφισης και μετατρέπεται σε μερικό «μπάλωμα» μιας ήδη παγιωμένης ζημιάς. Η Πολιτεία εμφανίζεται να τρέχει πίσω από τα γεγονότα, αντί να προλαμβάνει την οικονομική κατάρρευση των εκμεταλλεύσεων.

Η απόφαση προβλέπει προκαταβολή ίση με το 60% της τελικής επιχορήγησης, η οποία με τη σειρά της είναι ποσοστό (70%, 50% ή 35%) της «τιμής βάσης» ανά δέντρο ή ανά στρέμμα, ανάλογα με τη σοβαρότητα της ζημιάς.

Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι ο παραγωγός λαμβάνει ένα ποσοστό ενός ήδη υπολογισμένου θεωρητικού ποσού. Το ζήτημα είναι κατά πόσο αυτές οι «τιμές βάσης» αντανακλούν την πραγματική αξία του χαμένου παραγωγικού κεφαλαίου και το διαφυγόν εισόδημα για τα επόμενα χρόνια.

Επιπλέον, οι μη κατ’ επάγγελμα αγρότες αποζημιώνονται με βάση το 50% της τελικής τιμής επιχορήγησης των επαγγελματιών, και μετά λαμβάνουν το 60% αυτής της τιμής ως προκαταβολή.

Έτσι, η διαφορά εις βάρος τους είναι σημαντική. Αν και μπορεί να υποστηριχθεί ότι ο κατά κύριο επάγγελμα αγρότης εξαρτάται αποκλειστικά ή κυρίως από τη γη του, η πλήρης «μισή» αποζημίωση για τους υπόλοιπους αγρότες δημιουργεί ερωτηματικά ως προς την κοινωνική δικαιοσύνη, δεδομένου ότι η καταστροφή της καλλιέργειας είναι ίδια, ανεξαρτήτως ΚΑΔ ή φορολογικής κατηγορίας.

Ακόμη, από το ποσό της ζημίας αφαιρούνται τυχόν ασφαλιστικές αποζημιώσεις, ενώ τίθεται ρητός περιορισμός να μην ξεπερνά η συνολική ενίσχυση το 100% της ζημίας.

Αν και αυτό είναι λογικό και συμβατό με το ευρωπαϊκό δίκαιο, στην πράξη μπορεί να οδηγήσει σε περιπτώσεις όπου ο αγρότης, έχοντας ήδη πληρώσει σημαντικές ασφαλιστικές εισφορές, να νιώθει ότι «τιμωρείται» επειδή ήταν ασφαλισμένος, ειδικά αν οι ασφαλιστικές αποζημιώσεις είναι και αυτές περιορισμένες.