Σε εκτενή επιστολή του ο Σύνδεσμος Τεχνικών Εταιρειών (ΣΑΤΕ) με τίτλο «Απαξίωση Ελληνικής Εργοληπτικής Επιχειρηματικότητας» προς τον υπουργό Υποδομών, Χρήστο Σταϊκούρα και τον υφυπουργό, Νίκο Ταχιάο, παραθέτουν στοιχεία για τις μεγάλες αυξήσεις στο κόστος των κατασκευών, επικρίνοντας το γεγονός ότι το υπουργείο Υποδομών καθυστερεί να θέσει σε λειτουργία το σύστημα προσαρμογής των τιμών καθώς και να αντιμετωπίσει την έλλειψη εργατοτεχνικού προσωπικού, με αποτέλεσμα οι εταιρείες να μην είναι σε θέση να εκτελέσουν πλέον τα έργα.

Στην επιστολή του ο ΣΑΤΕ χαρακτηρίζει ως «παράδοξα» όσα αντιμετωπίζουν από το υπουργείο οι τεχνικές εταιρείες, «εάν αναλογιστεί κανείς τα κεφάλαια που αναμένεται να επενδυθούν σε κατασκευαστικά έργα την επόμενη 5ετία. Ωστόσο, δεν είναι καθόλου απίθανη μια ενδεχόμενη αδυναμία των εταιριών να μην μπορούν να εκτελέσουν ομαλά τις συμβάσεις τους αφού καμία εταιρεία δεν έχει προϋπολογίσει στον επιχειρηματικό σχεδιασμό της ότι δεν θα πληρωθεί σύμφωνα με τα εγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα των έργων, δεν θα λάβει αναθεωρήσεις επί των συμβατικών τιμών, όταν διαπιστώνονται υπέρογκες αυξήσεις σε υλικά, εργατικά και καύσιμα και, τέλος, θα πρέπει να πληρώσει υπέρογκες αμοιβές σε ορισμένες ειδικότητες που απασχολούνται στον κλάδο λόγω σημαντικών ελλείψεων σε εργατοτεχνικό προσωπικό».

Πιο αναλυτικά η επιστολή αναφέρει:

Με ιδιαίτερη απογοήτευση διαπιστώνουµε ότι η ελληνική εργοληπτική επιχειρηµατικότητα εξακολουθεί να βιώνει µια συστηµατική απαξίωση από την Πολιτεία ιδιαίτερα κατά τα πιο πρόσφατα έτη και αυτό παρά την πανθοµολογούµενη σηµαντικότητά της στην επίτευξη των κυβερνητικών οικονοµικών στόχων της διατηρήσιµης και βιώσιµης ανάπτυξης της οικονοµίας.

Ειδικά δε σε σειρά ζητηµάτων που ο Σύνδεσµός µας έχει αναδείξει ως ζωτικής σηµασίας για τη βιωσιµότητα του κλάδου, και τα οποία σας αναπτύξαµε στην πρώτη ενηµερωτική µεταξύ µας συνάντηση στις 7.8.2023, διαπιστώνουµε ότι υπάρχει µία στασιµότητα στην λήψη αποφάσεων και ενεργειών, συνθήκη που δεν συνάδει µε τον επείγοντα και σηµαντικό χαρακτήρα των προβληµάτων.

Ειδικότερα:

Ι) Μεταβολές τιµών κατά την εκτέλεση των δηµοσίων συµβάσεων έργων

Ο Σύνδεσµός µας ήδη από το 2006 επισηµαίνει τον κίνδυνο του αδιεξόδου στον κλάδο µελέτης και κατασκευής δηµοσίων έργων στην Χώρα από την έλλειψη ενός συστηµατικού και αξιόπιστου µηχανισµού σύνταξης προϋπολογισµών και αναθεώρησης των συµβάσεων δηµοσίων έργων.

Α) Κατά τα πιο πρόσφατα έτη και συγκεκριµένα από το 2020 και µετά τονίζουµε σε κάθε ευκαιρία την αναγκαιότητα παραγωγικής λειτουργίας του Ενιαίου Συστήµατος Τιµολόγησης και Τεχνικών Προδιαγραφών Έργων και Μελετών, το οποίο, παρότι θεσπίστηκε (µετά από αιτήµατα του εργοληπτικού κλάδου από το 2010) τον Μάρτιο του 2021, µε τον Ν.4782/2021, δεν έχει ακόµη λειτουργήσει αφού χρειάστηκαν αφενός να περάσουν 13 µήνες για να εκδοθεί η προβλεπόµενη από το νόµο ΚΥΑ τον Απρίλιο του 2022, και µέχρι και σήµερα, δηλαδή δεκαοκτώ µήνες µετά, δεν έχει συγκροτηθεί το ∆Σ της Εταιρείας! Όπως σας έχουµε γνωστοποιήσει εκκρεµεί ο ορισµός µε Υπουργική απόφαση των τριών εναποµενόντων µελών που συγκροτούν το ∆Σ, δηλαδή του Προέδρου και ∆/ντος Συµβούλου και του εκπροσώπου του Υπουργείου Υποδοµών και Μεταφορών, αφού όλοι οι υπόλοιποι φορείς που προβλέπεται να στελεχώνουν το ∆Σ της εταιρείας (ΤΕΕ, µελετητικές οργανώσεις, εργοληπτικές οργανώσεις, πανεπιστήµια, ΣΕΒ) έχουν στείλει, όπως προβλέπεται στην ΚΥΑ, εδώ και αρκετό καιρό, τα ονόµατα των εκπροσώπων τους.

Είναι σηµαντικό να τονίσουµε ότι εάν δεν είχε παρατηρηθεί η τεράστια αυτή καθυστέρηση, θα είχε ήδη αντιµετωπιστεί, αντικειµενικά και τεκµηριωµένα, το ζήτηµα της πανθοµολογούµενης ανόδου των τιµών και ανάλογης διαµόρφωσης των συντελεστών αναθεώρησης των συµβάσεων δηµοσίων έργων – µε τρόπο αδιαµφισβήτητο – και δεν θα χρειαζόταν η προβλεπόµενη κατ’ εξαίρεση διαδικασία έκδοσης Υπουργικών Αποφάσεων.

Β) Ακόµη και η σχετικά πρόσφατα νοµοθετηµένη επαναλειτουργία της Επιτροπής
∆ιαπίστωσης Τιµών ∆ηµοσίων Έργων (Ε∆Τ∆Ε), βάσει του άρθρου 153, παρ. 2 του Ν. 4938/6-6-2022, έχει παραµείνει ανενεργή, παρά την ιλιγγιώδη αύξηση όλων των συντελεστών που διαµορφώνουν το κόστος κατασκευής και ιδιαίτερα το κόστος των καυσίµων, του εργατικού κόστους καθώς και της συντριπτικής πλειοψηφίας των υλικών που ενσωµατώνονται στα τεχνικά έργα.

Συγκεκριµένα, η Ε∆Τ∆Ε δεν έχει προχωρήσει ακόµη σε έκδοση / πρόταση για προσωρινούς συντελεστές αναθεώρησης από το 1ο τρίµηνο του 2022, παρά τα επαναλαµβανόµενα αιτήµατα και προτάσεις των εκπροσώπων των Ε.Ο. που συµµετέχουν σε αυτήν, καθώς και τις αντικειµενικές συνθήκες της αγοράς που όλοι οι εµπλεκόµενοι στον κλάδο αναγνωρίζουν.

Ταυτόχρονα, και µε βάση το συγκεκριµένο νοµοθετικό πλαίσιο µε το οποίο επαναλειτούργησε η Ε∆Τ∆Ε, έως την πλήρη λειτουργία της εταιρείας Προδιαγραφών και Τιµολόγησης έργων, απαγορεύεται να εξετάσει τις µεταβολές του εργατικού κόστους και του κόστους µηχανηµάτων έργων, καθιστώντας την όλη λειτουργία της ιδιόµορφη και ελλιπή.

Τονίζουµε, ότι οι τιµές που έχουν διαµορφωθεί σε αυτές τις κατηγορίες κόστους βαίνουν αυξανόµενες σχεδόν συστηµατικά τα τελευταία δυόµιση έτη, µε αποτέλεσµα η µη συµπερίληψή τους σε ενδεχόµενη απόφαση έκδοσης συντελεστών αναθεώρησης να οδηγεί σε συστηµατική υποεκτίµηση των τιµών τους και µάλιστα σηµαντικού ύψους. Η ίδια συστηµατική υποεκτίµηση θα εµφανιστεί και κατά το ενδεχόµενο έκδοσης συντελεστών αναθεώρησης χωρίς να έχουν περιληφθεί οι τιµές των καυσίµων στη διαµόρφωσή τους, προοπτική που πληροφορούµαστε ότι έχει ήδη αποφασισθεί στο πλαίσιο λειτουργίας της Ε∆Τ∆Ε.

Γ) Αναφορικά µε τους προσωρινούς συντελεστές αναθεώρησης που εκδίδονται κατόπιν υπουργικών αποφάσεων σηµειώνουµε ότι:

• σε πολλά άρθρα που περιλαµβάνουν υλικά µε µεγάλη αύξηση τιµών δεν έχουν υπολογιστεί καθόλου συντελεστές αναθεώρησης (ενδεικτικές αναφορές στο παράρτηµα)

• ενώ έχουν εκδοθεί προσωρινοί συντελεστές αναθεώρησης για έργα οδοποιίας, διαπιστώνεται σηµαντική στρέβλωση εις βάρος των οικοδοµικών έργων, αφού σε παρεµφερή άρθρα οικοδοµικών εργασιών διαπιστώνεται µεγάλη αρνητική απόκλιση. Προφανώς στα άρθρα των οικοδοµικών εργασιών ο συντελεστής συµµετοχής του εργατικού κόστους είναι πολύ πιο σηµαντικός από τα αντίστοιχα άρθρα των έργων οδοποιίας. Επειδή όµως, δεν διαπιστώνεται η διαχρονική εξέλιξη αυτού του κόστους, οι τιµές των συντελεστών αναθεώρησης στα άρθρα αυτής της κατηγορίας εργασιών εµφανίζονται να είναι σηµαντικότατα υποεκτιµηµένοι (ενδεικτικές αναφορές στο παράρτηµα)

• παραµένουν – χωρίς καν την έκδοση έστω προσωρινών συντελεστών – πολλές εργασίες για τις οποίες δεν υπάρχουν οµοειδείς εργασίες, και κατά συνέπεια δεν µπορεί να γίνει χρήση της σχετικής πρόβλεψης – αφού δεν υπάρχουν τέτοιες – µε αποτέλεσµα να µην έχουν τύχει καθόλου αναθεώρησης όλη αυτή την περίοδο των εκρηκτικών αυξήσεων των τιµών (ενδεικτικές αναφορές στο παράρτηµα).

ΙΙ) Έλλειψη εργατοτεχνικού προσωπικού

Κατ’ επανάληψη και έγκαιρα έχουµε επισηµάνει ότι δεν θα καταστεί δυνατό να υλοποιηθούν όλα τα έργα υποδοµών, ιδιωτικά και δηµόσια, εξαιτίας της έλλειψης εξειδικευµένου προσωπικού, κυρίως εργατοτεχνιτών.

Προ ενός έτους ενηµερώσαµε µε αντικειµενικά στοιχεία τις υπηρεσίες του Υπουργείου Εργασίας για τις πανελλαδικές ελλείψεις σε αναβαθµισµένο προσωπικό ενώ πολλαπλάσιες είναι οι ανάγκες σε απλό ανειδίκευτο προσωπικό.

Έχουµε τονίσει ότι:

• Για την επιτυχή υλοποίηση των κατασκευαστικών έργων στην Ελλάδα ο ορθός προγραµµατισµός µετάκλησης πολιτών τρίτων χωρών, η διαδικασία αναγνώρισης των σχετικών διπλωµάτων εξειδίκευσής τους (π.χ. χειριστές κλπ), για εργασία σε τεχνικά έργα σε όλη την επικράτεια της χώρας, αποκτά βαρύνουσα σηµαντικότητα εάν λάβουµε υπόψη τις σηµαντικές ελλείψεις που ήδη παρατηρούνται σε ηµεδαπό προσωπικό και τον µεγάλο όγκο των κατασκευαστικών έργων που έχει σχεδιαστεί να υλοποιηθεί τα αµέσως επόµενα έτη, κυρίως, µε χρηµατοδότηση του Ταµείου Ανάκαµψης.

• Συνέπεια της έλλειψης εργατοτεχνιτών είναι και η αλµατώδης αύξηση του κόστους της µισθοδοσίας τους, κάτι που επηρεάζει πολύ περισσότερο τις µικρότερες εταιρείες του κλάδου, αφού οι µεγαλύτερες συνήθως µπορούν να πληρώσουν καλύτερα και να εξασφαλίσουν ευκολότερα το διαθέσιµο εργατικό προσωπικό.

Το αποτέλεσµα της µη επίλυσης του ανωτέρω προβλήµατος θα είναι ότι οι καθυστερήσεις στην υλοποίηση των έργων είναι δεδοµένες αν δεν λυθεί άµεσα το σοβαρό αυτό θέµα.

ΙΙΙ) Παύση πληρωµών εγκεκριµένων λογαριασµών

Κατ’ επανάληψη τους πρόσφατους µήνες έχουµε διαπιστώσει και διαµαρτυρηθεί για τη στάση πληρωµών εγκεκριµένων λογαριασµών από εκτέλεση δηµοσίων έργων, χρηµατοδοτούµενων τόσο από το Π∆Ε όσο και από ευρωπαϊκά κοινοτικά ταµεία. Ειδικά δε, στην περίπτωση των έργων των χρηµατοδοτούµενων από το Π∆Ε η πληρωµή καθυστερεί ακόµη και οκτώ µήνες!

IV – Συµπέρασµα
Με τα παραπάνω Ι – ΙΙΙ δεδοµένα οι περισσότερες Τεχνικές Εταιρείες βρίσκονται (χωρίς δική τους ευθύνη) µπροστά στο ενδεχόµενο να µην µπορούν να εκπληρώσουν τις οικονοµικές υποχρεώσεις που έχουν αναλάβει και να εκτελέσουν οµαλά τις συµβάσεις τους. Λαµβανοµένης δε και της λειψής τραπεζικής χρηµατοδότησης των εταιρειών υπάρχει µεγάλος κίνδυνος τα έργα να διακοπούν προσωρινά ή οριστικά.

Η πιο πάνω εξέλιξη µοιάζει παράδοξη, εάν αναλογιστεί κάποιος το σύνολο των κεφαλαίων που αναµένεται να επενδυθούν / αξιοποιηθούν σε κατασκευαστικά έργα την επόµενη 5ετία. Ωστόσο, δεν είναι καθόλου απίθανη, αφού καµία εταιρεία δεν έχει προϋπολογίσει στον επιχειρηµατικό σχεδιασµό της ότι δεν θα πληρωθεί σύµφωνα µε τα εγκεκριµένα χρονοδιαγράµµατα των έργων, δεν θα λάβει αναθεωρήσεις επί των συµβατικών τιµών, όταν διαπιστώνονται υπέρογκες αυξήσεις σε υλικά, εργατικά και καύσιµα και, τέλος, θα πρέπει να πληρώσει υπέρογκες αµοιβές σε ορισµένες ειδικότητες που απασχολούνται στον κλάδο λόγω σηµαντικών ελλείψεων σε εργατοτεχνικό προσωπικό.

Παρακαλούµε για την άµεση αντιµετώπιση µε µορφή κατεπείγοντος των ανωτέρω θεµάτων και ειδικά δε το ζήτηµα των συντελεστών αναθεώρησης, σε πρώτο χρόνο, ώστε τάχιστα να εκδοθεί νέα Υπουργική Απόφαση, βάσει των προβλέψεων της παρ. 23 του άρθρου 153 του Ν.4412/2016, µε προσωρινούς συντελεστές για όλα τα τρίµηνα που έπονται του Α΄ τριµήνου του 2022.

Τα στοιχεία που παραθέτει

Ο ΣΑΤΕ συνοδεύει την επιστολή του με παραδείγματα σε σχέση με την αύξηση του κόστους των κατασκευών.

Όπως αναφέρει, μεταξύ άλλων, το κόστος των κατασκευών αλουμινίου έχει αυξηθεί κατά περίπου 60%, η αναθεώρηση, όμως, που έχει προσωρινά δοθεί είναι της τάξης του 7%, ενώ στο μεταφορικό έργο, δεν έχει ληφθεί καθόλου υπόψη η μεταβολή του κόστους του καυσίμου τουλάχιστον 20% το Β’ εξάμηνο 2022.

Όλα τα προϊόντα μορφοσιδήρου έχουν αυξηθεί τουλάχιστον κατά 50%. Στις περισσότερες σιδηροκατασκευές υπάρχει αναθεώρηση της τάξης του 20%. Οι παραπάνω όμως εργασίες (αν και μικροκατασκευές) έχουν αναθεώρηση από 2% έως 9%.

Το κόστος των εργασιών των χρωματισμών αυξήθηκε κατά τουλάχιστον 50% από το 2020. Όμως, δεν έχει δοθεί καμία αναθεώρηση ενώ δεν υπάρχουν και παρόμοια άρθρα ομοειδών εργασιών  για αντίστοιχη κατάταξη και το ίδιο συμβαίνει με το κόστος των μονώσεων και των μαρμαροστρώσεων.

Ακόμη, στις χωματουργικές εργασίες η υπουργική απόφαση έχει δώσει αναθεωρήσεις σε εκσκαφή χανδάκων ύδρευσης – αποχέτευσης από 0,8% έως 3,4% το μεγαλύτερο και στις εκσκαφές διωρύγων 8,65% έως 9,79%, παρά τις αυξήσεις των καυσίμων, της αξίας των μηχανημάτων έργων και ανταλλακτικών αυτών και την αδυναμία εξεύρεσης χειριστών μηχανημάτων έργων, οι οποίοι έχουν σημαντικότατη αύξηση στους μισθούς σε σχέση με τις αρχές του 2021.

Αναφορικά με τα έργα οδοποιίας δεν έχει περιληφθεί στην αναθεώρηση, ολόκληρη η ομάδα άρθρων οδοστρωσίας για να αντιμετωπιστούν οι αυξήσεις στα αδρανή ενώ δεν υπάρχει ομοειδές άρθρο, την στιγμή που οι τιμές των αδρανών υλικών λατομείου έχουν σημαντικές  αυξήσεις λόγω της αύξησης των εκρηκτικών, των σιδηρών κατασκευών, των καυσίμων και της ενέργειας.

Ο ΣΑΤΕ σημειώνει ότι οι τιμές που έχουν διαμορφωθεί σε αυτές τις κατηγορίες κόστους βαίνουν αυξανόμενες σχεδόν συστηματικά τα τελευταία δυόμιση έτη, με αποτέλεσμα η μη συμπερίληψή τους σε ενδεχόμενη απόφαση έκδοσης συντελεστών αναθεώρησης να οδηγεί σε συστηματική υποεκτίμηση των τιμών τους και μάλιστα σημαντικού ύψους. Η ίδια συστηματική υποεκτίμηση θα εμφανιστεί και κατά το ενδεχόμενο έκδοσης συντελεστών αναθεώρησης χωρίς να έχουν περιληφθεί οι τιμές των καυσίμων στη διαμόρφωσή τους.

Επίσης, ο ΣΑΤΕ, στην ίδια επιστολή αναφέρει ότι κατ’ επανάληψη και έγκαιρα έχει επισημάνει ότι δεν θα καταστεί δυνατό να υλοποιηθούν όλα τα έργα υποδομών, ιδιωτικά και δημόσια, εξαιτίας της έλλειψης εξειδικευμένου προσωπικού, κυρίως εργατοτεχνιτών.

Συνέπεια της έλλειψης εργατοτεχνιτών είναι και η αλματώδης αύξηση του κόστους της μισθοδοσίας τους, κάτι που επηρεάζει πολύ περισσότερο τις μικρότερες εταιρείες του κλάδου, αφού οι μεγαλύτερες συνήθως μπορούν να πληρώσουν καλύτερα και να εξασφαλίσουν ευκολότερα το διαθέσιμο εργατικό προσωπικό.

Το αποτέλεσμα της μη επίλυσης του ανωτέρω προβλήματος, σύμφωνα πάντα με τον ΣΑΤΕ, θα είναι ότι οι καθυστερήσεις στην υλοποίηση των έργων είναι δεδομένες αν δεν λυθεί άμεσα και το σοβαρό αυτό θέμα.

Εδώ η επιστολή του ΣΑΤΕ:

https://www.sate.gr/nea/2023SATE-39858P.pdf