Σφυροκόπημα Καρυστιανού στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για «κράτος δικαίου», Τέμπη, υποκλοπές

Την Τρίτη 9 Δεκεμβρίου στην κατάμεστη αίθουσα του Ευρωκοινοβουλίου, σε εκδήλωση που οργάνωσε ο ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Νίκος Φαραντούρης με θέμα «Η αρχή της υπεροχής του ευρωπαϊκού δικαίου και το Σύνταγμα στις υποθέσεις διαφθοράς», η πρόεδρος του Συλλόγου Πληγέντων Τεμπών 2023, Μαρία Καρυστιανού, βρέθηκε για τέταρτη φορά στις Βρυξέλλες για να μιλήσει για το έγκλημα των Τεμπών και την ατιμωρησία στην Ελλάδα.
Στο πάνελ συμμετείχαν, μεταξύ άλλων, ο πρώην πρόεδρος της ΑΔΑΕ και επίτιμος αντιπρόεδρος του ΣτΕ, Χρήστος Ράμμος (μέσω τηλεδιάσκεψης), καθώς και πανεπιστημιακοί και ειδικοί στο συνταγματικό και ποινικό δίκαιο. Στο ακροατήριο παρευρέθηκαν ευρωβουλευτές από σχεδόν όλες τις πολιτικές ομάδες με χαρακτηριστική απουσία εκείνων της Νέας Δημοκρατίας.

«Η Κομισιόν ήξερε και δεν έκανε τίποτα»
Η ομιλία της Καρυστιανού ήταν ανοιχτή καταγγελία προς τους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Όπως τόνισε, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η αρμόδια διεύθυνση DG Move, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Σιδηροδρόμων (ERA) και ο Επίτροπος Μεταφορών Απόστολος Τζιτζικώστας γνώριζαν εδώ και χρόνια ότι το ελληνικό σιδηροδρομικό δίκτυο δεν διέθετε βασικά συστήματα ασφαλείας, όπως ο τηλεματικός έλεγχος, και παρ’ όλα αυτά δεν παρενέβησαν ουσιαστικά.
Η κυρία Καρυστιανού υπογράμμισε ότι η Ε.Ε. είχε νομική υποχρέωση να επιβλέπει την εφαρμογή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας για την ασφάλεια των σιδηροδρόμων και, εφόσον διαπίστωνε τις ελλείψεις, να διακόψει τη λειτουργία του ελληνικού δικτύου μέχρι να συμμορφωθεί με τα ευρωπαϊκά στάνταρ. Αντί γι’ αυτό, όπως είπε, οι ευρωπαϊκοί θεσμοί περιορίστηκαν σε πρόστιμα, το κόστος των οποίων φορτώθηκε τελικά στους φορολογούμενους πολίτες.
Ιδιαίτερα αιχμηρή ήταν απέναντι στον Επίτροπο Μεταφορών, τον οποίο κατηγόρησε ότι αντιμετώπισε το ζήτημα με τη λογική «ό,τι έγινε, έγινε, θα δούμε τι θα γίνει στο μέλλον», στάση που η ίδια χαρακτήρισε μορφή θεσμικής συγκάλυψης.

Από τα Τέμπη στο άρθρο 86
Η συζήτηση μετατοπίστηκε γρήγορα στο πυρήνα του κράτους δικαίου και το άρθρο 86 του ελληνικού Συντάγματος για την ποινική ευθύνη υπουργών και το πώς αυτό οδηγεί σε πρακτική ατιμωρησία. Όπως τόνισαν οι ομιλητές και ανέδειξε η Καρυστιανού, η ειδική αυτή συνταγματική πρόβλεψη έχει καταστεί «ασπίδα» για κυβερνητικά στελέχη, εμποδίζοντας την ουσιαστική διερεύνηση υποθέσεων διαφθοράς και εγκληματικής αμέλειας.
Στο περιθώριο της εκδήλωσης μοιράστηκε φυλλάδιο, με την υπογραφή του Νίκου Φαραντούρη και του νομικού Μανώλη Σπαθή, με τίτλο «Ευρωπαϊκό Δίκαιο και Σύνταγμα σε υποθέσεις διαφθοράς: θεσμικές και οικονομικές πτυχές». Το κείμενο υποστηρίζει ότι η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO) έχει τη δυνατότητα να συνεχίσει έρευνες, να ασκήσει διώξεις ή να επιβάλει κυρώσεις, παρακάμπτοντας στην πράξη τα εμπόδια του άρθρου 86, όταν διακυβεύονται τα οικονομικά συμφέροντα και το δίκαιο της Ε.Ε.
Σε αυτό το πλαίσιο, η Καρυστιανού κάλεσε ανοιχτά την Ευρωπαία Εισαγγελέα να αναλάβει δράση για την υπόθεση των Τεμπών, επικαλούμενη την αρχή της υπεροχής του ενωσιακού δικαίου και ζητώντας να σταματήσει η Ελλάδα να αντιμετωπίζεται ως «ειδική περίπτωση» όπου η ευθύνη υπουργών μένει εκτός ποινικού ελέγχου.
Πάντως, νομικοί κύκλοι σχολίαζαν ότι η ΕΕ έχει περιορισμενη ποινική αρμοδιότητα και μόνο σε ο,τι αφορά την προστασία των οικονομικών της συμφερόντων. Στον κανονισμό της EPPO αναφέρεται ότι ο ρόλος της είναι να ερευνά τα εγκλήματα PIF, να αναθέτει στον Ευρωπαίο Εντεταλμένο Εισαγγελέα του εμπλεκόμενου κράτους-μέλους την έρευνα και δίωξη των κατηγορουμένων οι οποίοι θα δικαστούν σύμφωνα με τους εθνικούς νόμους.

«Δεν ήρθα να παρακαλέσω, ήρθα να απαιτήσω Δικαιοσύνη»
Η φράση που σημάδεψε την ομιλία της και έγινε τίτλος ήταν ότι η Μαρία Καρυστιανού δεν βρέθηκε στο Στρασβούργο και τις Βρυξέλλες για να ζητιανέψει συμπάθεια, αλλά για να απαιτήσει δικαιοσύνη ως Ευρωπαία πολίτης και φορολογούμενη.
Ζητώντας από την Επιτροπή Αναφορών του Ευρωκοινοβουλίου να εξετάσει όλες τις εκκρεμείς αναφορές για τα Τέμπη, κάλεσε τους ευρωβουλευτές να πιέσουν την Κομισιόν, τον ERA και τον Επίτροπο Μεταφορών «να κάνουν επιτέλους τη δουλειά τους».
Στη δευτερολογία της, στο κλείσιμο της εκδήλωσης, επέμεινε ότι ο στόχος των συγγενών δεν είναι η «εκδίκηση», αλλά η αποκατάσταση του Κράτους Δικαίου, ώστε κανένα κράτος-μέλος να μην μπορεί να κρύβει πίσω από συνταγματικές εξαιρέσεις τα εγκλήματά του σε βάρος της ανθρώπινης ζωής.

Τέμπη, υποκλοπές, Πύλος: ένα ενιαίο αφήγημα ατιμωρησίας
Η εκδήλωση δεν περιορίστηκε στο Τέμπη. Στο προσκήνιο τέθηκαν επίσης οι υποκλοπές και το ναυάγιο της Πύλου, ως τρεις υποθέσεις που, όπως σημειώθηκε, συνδέονται από έναν κοινό παρονομαστή δηλαδή την αίσθηση ότι οι θεσμοί δεν λειτουργούν, ότι η δικαιοσύνη καθυστερεί ή παρεμποδίζεται και ότι η πολιτική ευθύνη μένει χωρίς συνέπειες.
Ο Χρήστος Ράμμος αναφέρθηκε εκτενώς στις πιέσεις και τις έμμεσες απειλές που δέχθηκαν ανεξάρτητες αρχές, τόσο στην υπόθεση των υποκλοπών όσο και στην υπόθεση του ναυαγίου της Πύλου, ενώ επικαλέστηκε δημοσκοπήσεις που δείχνουν ότι περίπου 7 στους 10 Έλληνες δεν εμπιστεύονται τη Δικαιοσύνη.

Το μήνυμα προς τους Ευρωπαίους αξιωματούχους ήταν ότι το Τέμπη δεν είναι μόνο ζήτημα ελληνικής διαχείρισης, αλλά τεστ για το αν η Ευρωπαϊκή Ένωση εννοεί όσα διακηρύσσει για το κράτος δικαίου και την προστασία της ανθρώπινης ζωής.