Στο ΦΕΚ ο νέος νόμος για την ΕΡΤ και για τα λοιπά μέσα ενημέρωσης

Με τον νόμο 5253/2025, που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ η κυβέρνηση αλλάζει το νομικό πλαίσιο οργάνωσης και λειτουργίας της ΕΡΤ Α.Ε., με στόχο  όπως δηλώνει  τον «εκσυγχρονισμό» της, την ενίσχυση του δημόσιου χαρακτήρα της και την καλύτερη τοποθέτησή της στον ιδιαίτερα ανταγωνιστικό χώρο των ΜΜΕ. Το νομοσχέδιο ψηφίστηκε μόνο με τις ψήφους της ΝΔ, καθώς όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης το καταψήφισαν.

Το Μέρος Α’ του νόμου τροποποιεί τον βασικό νόμο 4173/2013 και επαναδιατυπώνει τον σκοπό και την αποστολή της ΕΡΤ ως δημόσια ραδιοτηλεοπτική υπηρεσία γενικού συμφέροντος, με έμφαση στην αξιόπιστη ενημέρωση, τον πολιτισμό, τα δικαιώματα, την πολυφωνία και την κάλυψη όλης της Επικράτειας.
Το Μέρος Β’ του νόμου φέρνει μέτρα εφαρμογής με οριζόντιες συνέπειες για όλα τα μέσα ενημέρωσης.

Διοικητικό Συμβούλιο και Γενική Συνέλευση
Αυξάνεται ο αριθμός των μελών του Δ.Σ. από 7 σε 9. Η σύνθεση και η επιλογή των μελών συνδέονται (στη θεωρία) με τους κανόνες εταιρικής διακυβέρνησης του ν. 4972/2022, που ισχύουν γενικά για τις ΔΕΚΟ, κάτι που για την κυβέρνηση σημαίνει περισσότερη διαφάνεια και θεσμικότητα στη διοίκηση. Η Γενική Συνέλευση της ΕΡΤ εκπροσωπείται αποκλειστικά από το Ελληνικό Δημόσιο, μέσω των αρμόδιων υπουργών, που εγκρίνουν τον προϋπολογισμό και έχουν τον τελικό λόγο για το στρατηγικό και επιχειρησιακό σχέδιο της εταιρείας.

Επιπλέον, καθορίζεται διαδικασία επιλογής των γενικών διευθυντών με δημόσια πρόσκληση ενδιαφέροντος, με στόχο σύμφωνα με το Υπουργείο να μπουν σαφέστερα κριτήρια αξιοκρατίας στην ανώτατη διοικητική πυραμίδα της ΕΡΤ.

Εσωτερικός έλεγχος και κανονισμοί
Η ΕΡΤ υποχρεούται να καταρτίζει Κανονισμό Λειτουργίας με βάση το πλαίσιο για το εσωτερικό σύστημα ελέγχου των δημοσίων φορέων (ν. 4972/2022): προβλέπονται Μονάδα Εσωτερικού Ελέγχου, διαχείριση κινδύνων, διαδικασίες αξιολόγησης στελεχών και αναλυτικοί κανονισμοί για προμήθειες, διαφημιστική πολιτική, μισθώσεις κ.λπ.

Χρηματοδότηση, ανταποδοτικό τέλος και bonus αποδοτικότητας

Πόροι της είναι: το ανταποδοτικό τέλος, τα διαφημιστικά έσοδα, και έσοδα από κάθε άλλη πηγή (π.χ. συμπαραγωγές, εκμετάλλευση αρχείου, διεθνείς συνεργασίες).

Ανταποδοτικό τέλος 3 ευρώ
Στο άρθρο 6Α ορίζεται ρητά το ανταποδοτικό τέλος στα 3 ευρώ τον μήνα ανά παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, ως αντάλλαγμα για την παροχή της δημόσιας ραδιοτηλεοπτικής υπηρεσίας. Το ύψος του τέλους μπορεί να αναπροσαρμόζεται με κοινή υπουργική απόφαση, αλλά δεν μπορεί να πέσει κάτω από τα 3 ευρώ, λαμβάνοντας υπόψη το κόστος παροχής της δημόσιας υπηρεσίας και τους ευρωπαϊκούς κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων.

Πως εισπράττεται
Εντός δύο (2) μηνών από τη λήξη του μήνα εντός του οποίου εκδίδεται ο λογαριασμός ηλεκτρικής ενέργειας στον οποίο ενσωματώνεται το ανταποδοτικό τέλος («μήνας αναφοράς»), οι προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας αποστέλλουν στην Ε.Ρ.Τ. Α.Ε. μηνιαία εκκαθάριση, η οποία περιλαμβάνει τα εξής στοιχεία:
α) τα ποσά ανταποδοτικού τέλους τα οποία ενσωματώνονται στους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας που εκδίδονται κατά τον μήνα αναφοράς,
β) το συνολικό ποσό ανταποδοτικού τέλους, το οποίο εισπράττει ο προμηθευτής ηλεκτρικής ενέργειας από τα υπόχρεα πρόσωπα εντός του μήνα αναφοράς, ανεξαρτήτως του χρόνου κατά τον οποίο αυτό ενσωματώθηκε
στους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας των υπόχρεων προσώπων και
γ) το συνολικό ποσό προμήθειας, το οποίο ο προμηθευτής ηλεκτρικής ενέργειας παρακρατεί και τον αριθμό παροχών και λογαριασμών ηλεκτρικής ενέργειας στις οποίες αντιστοιχεί το ποσό αυτό

Εντός δέκα (10) ημερών από την ημερομηνία έκδοσης της μηνιαίας εκκαθάρισης, οι προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας αποδίδουν στην Ε.Ρ.Τ. Α.Ε. το ποσό ανταποδοτικού τέλους, το οποίο εισπράττουν εντός του μήνα
αναφοράς, αφού αφαιρέσουν από αυτό και παρακρατήσουν προμήθεια 1%
Μέχρι το τέλος Απριλίου κάθε έτους οι προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας υποβάλλουν στην Ε.Ρ.Τ. Α.Ε. ετήσια εκκαθαριστική κατάσταση που αφορά στην είσπραξη ανταποδοτικού τέλους του προηγούμενου έτους («ετήσια εκκαθαριστική κατάσταση»).

Κίνητρο απόδοσης για το προσωπικό
Θεσπίζεται πρόσθετη αμοιβή αποδοτικότητας («κίνητρο απόδοσης») για το τακτικό προσωπικό της ΕΡΤ, ύψους έως 6,5 εκατ. ευρώ ετησίως, εφόσον ο ισολογισμός παραμένει πλεονασματικός, και επιτυγχάνονται οι στόχοι του στρατηγικού και επιχειρησιακού σχεδίου. Πρώτη περίοδος εφαρμογής για το κίνητρο απόδοσης ορίζεται το έτος 2025, με έτος αναφοράς το έτος 2024, υπό την προϋπόθεση της αναμόρφωσης του εγκεκριμένου  προϋπολογισμού και μετά από την απόδοση του μερίσματος υπέρ του Ελληνικού Δημοσίου για το έτος αναφοράς.

Παράλληλα, επιχειρείται εξομάλυνση μισθολογικών ανισοτήτων, ειδικά για τα μουσικά σύνολα της ΕΡΤ, σε σύγκλιση με τις κρατικές ορχήστρες και την ΕΛΣ. Το νέο άρθρο 15 για το προσωπικό προβλέπει ότι οι προσλήψεις γίνονται με συμβάσεις ιδιωτικού δικαίου αορίστου ή ορισμένου χρόνου, μέσω διαδικασιών που υπάγονται στο γενικό σύστημα προσλήψεων του Δημοσίου (ν. 4765/2021), με προκήρυξη και κριτήρια διαφάνειας και αξιοκρατίας.

Οι όροι εργασίας ρυθμίζονται με συλλογική σύμβαση εργασίας μεταξύ Δ.Σ. της ΕΡΤ και των συνδικαλιστικών οργανώσεων, ενώ ειδικά ρυθμίζονται θέματα για τα μουσικά σύνολα και άλλες κατηγορίες προσωπικού.

Με το άρθρο 15Α θεσμοθετείται δυνατότητα πρακτικής άσκησης-μαθητείας έως 100 ασκούμενων τον χρόνο, χωρίς θεμελίωση σχέσης εξαρτημένης εργασίας πέρα από όσα προβλέπει η γενική νομοθεσία.

Με το άρθρο 15Β, η ΕΡΤ αναλαμβάνει συγκεκριμένες δράσεις εταιρικής κοινωνικής ευθύνης (προβολή θεμάτων κλιματικής αλλαγής, δικαιωμάτων, κοινωνικής δικαιοσύνης, υιοθέτηση βιώσιμων πρακτικών, συνεργασίες με ΜΚΟ κ.ά.).

EMFA και ρυθμίσεις για τα ΜΜΕ
Το Μέρος Β’ του νόμου φέρνει μέτρα εφαρμογής του Ευρωπαϊκού Κανονισμού για την Ελευθερία των Μέσων (EMFA), με οριζόντιες συνέπειες για όλα τα ΜΜΕ:

• Υποχρέωση διαφάνειας ως προς την ιδιοκτησία, τη διοικητική δομή και τις πηγές χρηματοδότησης των μέσων.
• Διατάξεις για την προστασία της συντακτικής ανεξαρτησίας και την αποτροπή πολιτικών παρεμβάσεων.
• Ειδικές προβλέψεις για τη διαφάνεια στη χρηματοδότηση από το Δημόσιο και τα κρατικά διαφημιστικά κονδύλια.
• Επίσης, προβλέπεται η χρηματοδότηση και θεσμική στήριξη του Παρατηρητηρίου SLAPPs της ΠΟΕΣΥ, για την αντιμετώπιση καταχρηστικών αγωγών κατά δημοσιογράφων και ΜΜΕ.

Η κυβέρνηση παρουσιάζει τον νόμο ως διπλή τομή
Κατά την ακρόαση των φορέων στη Βουλή, αρκετές ενώσεις ΜΜΕ και εκπρόσωποι της αγοράς χαιρέτισαν την προσπάθεια εκσυγχρονισμού, ιδίως την εξυγίανση της είσπραξης του ανταποδοτικού τέλους και τη σύνδεση της ΕΡΤ με την καινοτομία και τις διεθνείς συνεργασίες.

Η κριτική: «περισσότερος κυβερνητικός έλεγχος, όχι περισσότερη ανεξαρτησία»
Ωστόσο, η αντιπολίτευση από τον ΣΥΡΙΖΑ και τη Νέα Αριστερά μέχρι το ΠΑΣΟΚ, το ΚΚΕ, την Πλεύση Ελευθερίας και άλλα κόμματα καταγγέλλουν ότι πίσω από τον εκσυγχρονισμό κρύβεται η περαιτέρω κομματικοποίηση της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης.

Διοίκηση και EMFA
Η Θεανώ Φωτίου (Νέα Αριστερά) μίλησε για «υπονόμευση του θεσμικού ρόλου της ΕΡΤ ώστε να συνεχίσει να λειτουργεί ως φερέφωνο της κυβέρνησης», επισημαίνοντας ότι η πλειοψηφία των μελών του Δ.Σ. και το σύνολο της Γενικής Συνέλευσης ουσιαστικά ορίζονται από την εκτελεστική εξουσία.
Κατηγορεί ακόμη την κυβέρνηση ότι εφαρμόζει «μερικώς» τον EMFA, αφήνοντας εκτός κρίσιμους μηχανισμούς ελέγχου και διαφάνειας στις σχέσεις κράτους–ΜΜΕ και στις διαδικασίες επιλογής προσώπων.
Αντίστοιχα, το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ επισημαίνει ότι η ΕΡΤ «πρέπει να είναι πυλώνας δημοκρατίας, όχι εργαλείο στα χέρια της εκάστοτε κυβέρνησης», υποστηρίζοντας ότι ο νέος νόμος δεν εξασφαλίζει επαρκείς εγγυήσεις λειτουργικής και συντακτικής ανεξαρτησίας.

Εργασιακά και “εργαζόμενοι πολλών ταχυτήτων”
Η Νέα Αριστερά, αλλά και άλλα κόμματα, στέκονται στο γεγονός ότι διατηρείται η λογική «πολλών ταχυτήτων» εργαζομένων στην ΕΡΤ (μόνιμοι, ορισμένου χρόνου, συμβασιούχοι έργου), χωρίς – όπως υποστηρίζουν – ουσιαστική επίλυση χρόνιων αδικιών.
Η βουλευτής της ΝΙΚΗΣ Ασπασία Κουρουπάκη, με κοινοβουλευτική ερώτηση, κατηγορεί την κυβέρνηση ότι αφήνει εκτός ρύθμισης το ζήτημα της αναγνώρισης της πραγματικής δημοσιογραφικής προϋπηρεσίας και ζητά άμεσες διαπραγματεύσεις για νέα ΣΣΕ στην ΕΡΤ, με κατοχύρωση της αρχής «ίση αμοιβή για ίση εργασία».
Το κίνητρο απόδοσης ύψους έως 6,5 εκατ. ευρώ αντιμετωπίζεται από το ΚΚΕ και άλλες δυνάμεις ως βήμα προς την περαιτέρω εμπορευματοποίηση της ΕΡΤ, αφού συνδέει τις αποδοχές με τους οικονομικούς στόχους και την κερδοφορία, αντί – όπως λένε – με την ποιότητα της ενημέρωσης.

Το ανταποδοτικό τέλος και ο ρόλος στην αγορά
Τέλος, υπάρχουν ενστάσεις και για το ανταποδοτικό τέλος. Κόμματα της αντιπολίτευσης επισημαίνουν ότι η θέσπιση ελάχιστου ορίου στα 3 ευρώ «κλειδώνει» μια επιβάρυνση για τα νοικοκυριά χωρίς σαφή αξιολόγηση κόστους-οφέλους, την ώρα που ενισχύονται και τα εμπορικά έσοδα της ΕΡΤ.
Από την πλευρά τους, ορισμένα ιδιωτικά ΜΜΕ εκφράζουν τον φόβο ότι μια ισχυρότερη, καλά χρηματοδοτούμενη ΕΡΤ μπορεί να αλλοιώσει τους όρους ανταγωνισμού στην αγορά, αν δεν υπάρξει αυστηρός διαχωρισμός ανάμεσα στη δημόσια αποστολή και την εμπορική δραστηριότητα.

Εδώ το ΦΕΚ 25/112025, Τέχυος Α’, Αρ φύλλου 212