Τζον Κατσιματίδης εναντίον Μαμντάνι για το project με τα φθηνά τρόφιμα στη Νέα Υόρκη

Ο νεοεκλεγμένος δήμαρχος της Νέας Υόρκης, Ζόχραν Μαμντάνι, έχει βάλει στο κέντρο της ατζέντας του κάτι που για αμερικανικά δεδομένα, ακούγεται ριζοσπαστικό. Ενα δίκτυο δημοτικών σούπερ μάρκετ, όπου ο βασικός στόχος δεν θα είναι το κέρδος αλλά οι χαμηλές τιμές για τους κατοίκους. Σε μια πόλη όπου περίπου 1,4 εκατομμύριο άνθρωποι θεωρούνται «επισιτιστικά ανασφαλείς» και ένας στους τρεις καταφεύγει σε τράπεζες τροφίμων, το σχέδιο παρουσιάζεται ως ένα μεγάλο κοινωνικό πείραμα για την ακρίβεια στα τρόφιμα.

Ο Μαμντάνι κέρδισε τις εκλογές εν μέρει χάρη σε αυτή την υπόσχεσή του η οποία τυγχάνει αποδοχής από τα 2/3 της πόλης, σύμφωνα με έρευνες αγοράς.

Τα καταστήματα θα εξαιρούνται από ενοίκια και φόρους, με τις εξοικονομήσεις να περνούν στους αγοραστές, ενώ η κεντρική αποθήκευση και διανομή θα στοχεύει στη μείωση των γενικών εξόδων. Συνοπτικά το πρόγραμμα περιγράφεται ως εξής:

•  δήμος δημιουργεί και χρηματοδοτεί τα καταστήματα, χωρίς να πληρώνουν ενοίκιο ή φόρους ακίνητης περιουσίας
• τα κτίρια θα είναι ιδιοκτησία του δήμου ή με εξαιρετικά ευνοϊκό ενοίκιο που καλύπτεται από τον ίδιο,
• δεν απαιτείται από αυτά να παράγουν κέρδη,
• οι τιμές διαμορφώνονται με βάση το κόστος και όχι το κέρδος,
• λειτουργούν ως «public option» μια δημόσια εναλλακτική δίπλα στις ιδιωτικές αλυσίδες, ανοιχτή σε όλους, χωρίς εισοδηματικά κριτήρια.
• το πιλοτικό πείραμα περιλαμβάνει πέντε καταστήματα (Μανχάταν, Μπρούκλιν, Κουίνς, Μπρονξ, Στάτεν Άιλαντ)
• εκτιμώμενο κόστος του πιλοτικού προγράμματος περίπου 60 εκατομμύρια δολάρια για την έναρξη και την πρώτη φάση λειτουργίας.

Δεν πρόκειται για κουπόνια ή για ένα «σούπερ μάρκετ των φτωχών», αλλά για μια καθολική υπηρεσία, όποιος θέλει μπορεί να ψωνίσει εκεί, απλώς με χαμηλότερες τιμές στα βασικά είδη.

Οι αντιδράσεις
Ωστόσο, το πειραματικό σχέδιο του Μαμντάνι καθώς και η δωρεάν πρόσβαση με λεωφορεία και επιδοτούμενη φροντίδα παιδιών, συναντά αντιδράσεις. Ιδιοκτήτες σούπερ μάρκετ και bodegas π.χ. η ένωση United Bodegas of America και ο μεγιστάνας John Catsimatidis, υποστηρικτής του Τραμπ έχουν χαρακτηρίσει την πρόταση «σοβιετικού τύπου» και φοβούνται ότι ο δήμος θα γίνει άδικος ανταγωνιστής, αφού τα δημοτικά μαγαζιά δεν θα χρειάζεται να είναι κερδοφόρα. Ο Κατσιματίδης είναι ο Ελληνο-αμερικανός δισεκατομμυριούχος που κατέχει δύο γνωστές αλυσίδες σούπερ μάρκετ στη Νέα Υόρκη την Gristedes Supermarkets και την D’Agostino Supermarkets. Και οι δύο ανήκουν στον όμιλο Red Apple Group, του οποίου είναι ιδιοκτήτης, πρόεδρος και CEO.

Φιλελεύθερα και συντηρητικά think tanks προειδοποιούν ότι η πόλη έχει ιστορικά χαμηλές επιδόσεις ως επιχειρηματίας και ότι τα δημοτικά σούπερ μάρκετ κινδυνεύουν να γεμίσουν με άδεια ράφια ή να γίνουν μαύρη τρύπα για δημόσιο χρήμα.
Ορισμένοι οικονομολόγοι επισημαίνουν ότι, ακόμη κι αν πετύχει, ένα δίκτυο πέντε καταστημάτων δεν αρκεί από μόνο του για να λύσει τα δομικά προβλήματα της αγοράς τροφίμων και χρειάζονται βαθύτερες αλλαγές στην ανταγωνιστική πολιτική, στη γη, στα ενοίκια κ.λπ.

Επίσης, η Νέα Υόρκη διαθέτει δημοτικό πρόγραμμα που ονομάζεται FRESH για να προσελκύσει ιδιωτικά σούπερ μάρκετ σε υποεξυπηρετούμενες περιοχές. Χρησιμοποιεί φορολογικά και πολεοδομικά κίνητρα για να προσελκύσει κατασκευαστές και ιδιώτες ιδιοκτήτες καταστημάτων.

Ο Μαμντάνι σχετικά με το έργο FRESH, αναφέρει στον ιστότοπό του πως αντί να «δαπανάμε εκατομμύρια δολάρια για την επιδότηση ιδιωτικών επιχειρήσεων παντοπωλείων, θα πρέπει να ανακατευθύνουμε το δημόσιο χρήμα σε μια πραγματική «δημόσια επιλογή».

Υπάρχει, όμως, μεγάλη διαμάχη για το πραγματικό μέγεθος αυτών των επιδοτήσεων. Ο Μαμντάνι έχει επικαλεστεί νούμερα της τάξης των 140 εκατ. δολαρίων συνολικά, ενώ οι αντιπαλοί του μιλούν για φοροαπαλλαγές συνολικά 30 εκατ. δολάρια για όλο το χρονικό διάστημα της εφαρμγοής του (δηλαδή για 3,3 εκατ. δολ. κατά μέσο όρο το χρόνο).