WSJ: Οι επιθέσεις του Ισραήλ αφήνουν τον Ανώτατο Ηγέτη του Ιράν εκτεθειμένο

Η καταστροφική επίθεση του Ισραήλ στο Ιράν έθεσε την Ισλαμική Δημοκρατία σε υπαρξιακό κίνδυνο και αποκάλυψε τα βαθιά τρωτά σημεία στις υπηρεσίες πληροφοριών που έχουν κρατήσει τον Ανώτατο Ηγέτη Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ στην εξουσία για σχεδόν τέσσερις δεκαετίες, αναφέρει η Wall Street Journal.

Η Τεχεράνη εκτόξευσε δεκάδες βαλλιστικούς πυραύλους στο Τελ Αβίβ την Παρασκευή, αφού ισραηλινά πολεμικά αεροσκάφη πραγματοποίησαν κύματα επιθέσεων σε όλο το Ιράν μια μέρα νωρίτερα, στοχεύοντας τις πυρηνικές εγκαταστάσεις της χώρας και σκοτώνοντας αρκετούς από τους υψηλόβαθμους στρατιωτικούς διοικητές και ανώτερους επιστήμονες του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος.

Οι επιθέσεις του Ισραήλ αποτέλεσαν το πιο σοβαρό πλήγμα σε μια αντιπαράθεση που ξέσπασε μεταξύ των δύο μακροχρόνιων εχθρών στις 7 Οκτωβρίου 2023, με την εισβολή των ενόπλων της Χαμάς στα εδάφη του Ισραήλ. Το Ιράν μέχρι στιγμής δεν μπόρεσε να απαντήσει με τον ίδιο τρόπο. Οι περισσότεροι από τους πυραύλους που εκτόξευσε στο Τελ Αβίβ αναχαιτίστηκαν ή προκάλεσαν μικρότερες ζημιές σε σχέση με αυτές που υφίσταται η ιρανική πλευρά.

Τώρα, ο Χαμενεΐ αντιμετωπίζει δύσκολες επιλογές – και καμία από αυτές δεν είναι καλή. Η σκληρή διαμάχη του Ιράν με το Ισραήλ έχει αποδυναμώσει τον στρατό του. Περαιτέρω αντίποινα κινδυνεύουν να μην επαρκούν για να αποτρέψουν μελλοντικές επιθέσεις, ενώ μπορεί να ωθήσουν το Ισραήλ να αντεπιτεθεί πιο σκληρά.

Επίσης, επιθέσεις σε πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα ή σε άλλα αμερικανικά συμφέροντα ή προσωπικό, πιθανότατα θα προκαλέσουν μια αμερικανική απάντηση, κάτι που ο Χαμενεΐ ιστορικά προσπαθούσε να αποφύγει. Η υποχώρηση στις πιέσεις και η σύναψη μιας πυρηνικής συμφωνίας με τις ΗΠΑ που περιορίζει σοβαρά τις δυνατότητες εμπλουτισμού του Ιράν θα θεωρηθεί από τους σκληροπυρηνικούς υποστηρικτές του Χαμενεΐ, στους οποίους βασίζεται ολοένα και περισσότερο, ως απαράδεκτη συνθηκολόγηση.

Για δεκαετίες, ο Χαμενεΐ ήταν ο αρχιτέκτονας πίσω από τη στρατιωτική και πολιτική επέκταση του Ιράν στη Μέση Ανατολή, χρησιμοποιώντας τους Φρουρούς της Επανάστασης και το δίκτυο των συμμαχικών σιιτικών πολιτοφυλακών του. Εξασφάλισε την κυριαρχία του στο εσωτερικό χτίζοντας έντονη πίστη μεταξύ εκείνων που τον υποστήριζαν, και ένα «οργουελικών» διαστάσεων κράτος επιτήρησης για να καταστείλει όσους δεν τον υποστήριζαν.

Τώρα, ο ογδοντάχρονος ηγεμόνας που ηγείται του Ιράν από το 1989 πιθανότατα θα περάσει το «φθινόπωρο της ζωής του» πολεμώντας – όχι για να επεκταθεί, αλλά για να σώσει την Ισλαμική Δημοκρατία που βοήθησε να μετασχηματιστεί σε μια περιφερειακή δύναμη.

«Αν είναι ειλικρινής με τον εαυτό του, θα παραδεχτεί ότι έχασε. Όλα όσα έχει εργαστεί καταρρέουν μπροστά στα μάτια του», δήλωσε ο Αφσοχόν Όστοβαρ, αναπληρωτής καθηγητής στη Ναυτική Μεταπτυχιακή Σχολή στο Μοντερέι της Καλιφόρνια. «Το πλοίο που διαχειριζόταν προσάραξε».

Ο Χαμενεΐ είχε επιδείξει πολλές φορές στο παρελθόν τη στρατιωτική ισχύ του Ιράν, αλλά μέχρι πρόσφατα, αυτή παρέμενε αδοκίμαστη. Αυτό άλλαξε με την επίθεση της Χαμάς – ενός συμμάχου του Ιράν – στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου 2023.

Έκτοτε, ενώ διεξάγει πόλεμο στη Γάζα, το Ισραήλ έχει σκοτώσει σχεδόν δώδεκα ανώτερους Ιρανούς στρατιωτικούς διοικητές, συμπεριλαμβανομένων, την Παρασκευή, του επικεφαλής των Φρουρών της Επανάστασης, του αρχηγού του επιτελείου των ενόπλων δυνάμεων και του διοικητή που επέβλεπε το πρόγραμμα βαλλιστικών πυραύλων. Το Ισραήλ επίσης έθεσε εκτός μάχης τους κύριους περιφερειακούς συμμάχους του Ιράν, τη Χαμάς και τη Χεζμπολάχ, ενώ ένας τρίτος, ο Σύρος πρόεδρος Μπασάρ αλ Άσαντ, ανατράπηκε τον Δεκέμβριο.

Αφού δημιούργησαν στρατιωτική παρουσία στην περιοχή, συμπεριλαμβανομένων βαριά οπλισμένων μαχητών πολιτοφυλακής στα σύνορα με το Ισραήλ, ο Χαμενεΐ και οι ανώτεροι σύμβουλοί του υποτίμησαν σοβαρά την προθυμία του Ισραήλ να το αντιμετωπίσει με βία, δήλωσε ο Χαμιντρεζά Αζίζι, επισκέπτης ερευνητής στο Γερμανικό Ινστιτούτο Διεθνών και Ασφαλών Υποθέσεων, ή SWP.

Ακόμα και όταν οι εντάσεις αυξήθηκαν τόσο πολύ που οι ΗΠΑ απέσυραν νωρίτερα αυτή την εβδομάδα το διπλωματικό προσωπικό από το Ιράκ, η κορυφαία βαθμίδα του ιρανικού κατεστημένου ασφαλείας προφανώς δεν τοποθετήθηκε σε ασφαλείς εγκαταστάσεις.

«Οι περισσότεροι από αυτούς έγιναν στόχος στα σπίτια τους. Αυτό δείχνει ένα επίπεδο υπερβολικής αυτοπεποίθησης που δεν είναι κατανοητό, στην πραγματικότητα, σε μια τέτοια κατάσταση», είπε ο Αζίζι.

Ο τρόπος με τον οποίο το Ισραήλ μπόρεσε να διεισδύσει στις ιρανικές μυστικές υπηρεσίες και να στοχεύσει τους κορυφαίους αξιωματούχους του κατά βούληση αποτελεί πρόβλημα για τον ανώτατο ηγέτη. Πρώτον, καθιστά τον ίδιο τον Χαμενεΐ ευάλωτο σε στοχοποίηση.

Αν ο στόχος του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου «είναι στην πραγματικότητα η εξάλειψη μέρους του πυρηνικού προγράμματος που μπορεί να δημιουργήσει πυρηνικά όπλα και η ανατροπή του καθεστώτος, αυτό θα απαιτήσει πολύ περισσότερα», δήλωσε ο Ράσμους Κρίστιαν Έλινγκ, αναπληρωτής καθηγητής Ιρανικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης. «Και ίσως αυτό θα δούμε τις επόμενες εβδομάδες», είπε.

Δεύτερον, η διακυβέρνηση του Χαμενεΐ εξαρτάται εν μέρει από το γεγονός ότι αποτελεί εγγυητή της εθνικής ασφάλειας. Παρά την αντιδημοτικότητά της στο εσωτερικό, η Ισλαμική Δημοκρατία παρέχει εδώ και δεκαετίες σχετική ασφάλεια στους πολίτες της από τους πολέμους και τις τρομοκρατικές επιθέσεις που έπληξαν τις γειτονικές χώρες.

Από τότε που ο Χαμενεΐ ανέλαβε την εξουσία λίγο μετά από έναν οκταετή πόλεμο με το Ιράκ, έναν από τους χειρότερους περιφερειακούς πολέμους του περασμένου αιώνα, το Ιράν έχει κρατήσει τις εχθρικές δυνάμεις μακριά από το έδαφός του. Την τελευταία δεκαετία, ενώ το Ισλαμικό Κράτος σκότωσε δεκάδες χιλιάδες στο γειτονικό Ιράκ και το Αφγανιστάν, η εξτρεμιστική ομάδα πραγματοποίησε τέσσερις μεγάλες επιθέσεις στο Ιράν που σκότωσαν περίπου 150 ανθρώπους – λιγότερους από ό,τι σκότωσε την ίδια περίοδο στη Γαλλία.

Η δομή ασφαλείας που τώρα καταρρέει γύρω από τον Χαμενεΐ υπάρχει από τις πρώτες ημέρες της Ισλαμικής Δημοκρατίας. Οι επαναστάτες πίσω από την εκδίωξη του υποστηριζόμενου από τις ΗΠΑ Σάχη το 1979 ορκίστηκαν να προστατεύσουν το νέο θεοκρατικό τους κράτος από το είδος της εξέγερσης που μόλις είχαν εξαπολύσει. Για τον σκοπό αυτό, ίδρυσαν το Σώμα των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης και μια διαδεδομένη υπηρεσία πληροφοριών. Το Ισραήλ έχει αποκαλύψει και τα δύο ως ολοένα και πιο εύθραυστα.

Μεταξύ 2010 και 2012, η ​​Τεχεράνη κατηγόρησε το Ισραήλ ότι σκότωσε τέσσερις πυρηνικούς επιστήμονες εντός του Ιράν. Το 2020, ο Μοχσέν Φαχριζαντέχ, που θεωρείται ο πατέρας του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν στις δεκαετίες του 1990 και του 2000, σκοτώθηκε από τηλεκατευθυνόμενο πολυβόλο σε μια τολμηρή, ύποπτη ως ισραηλινή επίθεση.

Από τις 7 Οκτωβρίου 2023, το Ισραήλ έχει σκοτώσει αρκετούς κορυφαίους Ιρανούς διοικητές στη Συρία. Ανατίναξε τον πολιτικό ηγέτη της Χαμάς, Ισμαήλ Χανίγιε, σε έναν ξενώνα στην Τεχεράνη, τοποθετώντας μια βόμβα στο δωμάτιό του. Και την Παρασκευή, στόχευσε ταυτόχρονα αρκετούς από τους πιο εξέχοντες διοικητές του Ιράν.

Μέρος της επίθεσης σε συστήματα αεράμυνας και εκτοξευτές πυραύλων πραγματοποιήθηκε με εκρηκτικά drones και άλλα κατευθυνόμενα όπλα, που εισήχθησαν λαθραία στο Ιράν από πράκτορες της ισραηλινής υπηρεσίας πληροφοριών Mossad, σύμφωνα με έναν ισραηλινό αξιωματούχο ασφαλείας.

Ωστόσο, οι Ιρανοί είναι απίθανο να εκμεταλλευτούν την ευκαιρία για να υποκινήσουν μια εξέγερση, κυρίως επειδή οι ηγέτες τους θα κάνουν ό,τι χρειάζεται για να προστατεύσουν την κυριαρχία τους, δήλωσε ο Όστοβαρ.

«Παρόλο που το Ιράν έχει χάσει την ικανότητά του να διεξάγει έναν σοβαρό πόλεμο εναντίον των αντιπάλων του, μπορεί ακόμα να διεξάγει έναν σοβαρό πόλεμο εναντίον των πολιτών του», είπε. «Νομίζω ότι είναι στην πραγματικότητα μια πολύ επικίνδυνη εποχή για τους ανθρώπους στο Ιράν».

Το Ιράν βρίσκεται σε πολύ πιο αδύναμη θέση πέρα ​​από τα σύνορά του. Το μακροχρόνιο εργαλείο αποτροπής του – οι περιφερειακές πολιτοφυλακές του – έχουν αποδεκατιστεί. Οι δύο πυραυλικές επιθέσεις του εναντίον του Ισραήλ τον τελευταίο χρόνο ήταν σε μεγάλο βαθμό ανεπιτυχείς.

Ωστόσο, οι σκληροπυρηνικοί υποστηρικτές του Χαμενεΐ, στους οποίους βασίζεται, θα απαιτήσουν μια προκλητική απάντηση σε αυτό που θεωρούν ως συνεχιζόμενη ισραηλινή εκστρατεία, δήλωσε ο Αζίζι του SWP. Είναι απίθανο να ευνοήσουν μια άμεση συνέχιση των πυρηνικών διαπραγματεύσεων με τις ΗΠΑ, οι οποίες είχαν προγραμματιστεί να επαναληφθούν για έναν έκτο γύρο την Κυριακή, αλλά ακυρώθηκαν.

«Είναι μια επιλογή μεταξύ της συνέχισης αυτού του πολέμου, της εμπλοκής με πλήρη ισχύ ή της παράδοσης», είπε. «Είναι ήδη σαφές στους ανθρώπους εντός του συστήματος ότι ανεξάρτητα από το αν και πώς θα αντιδράσουν, το Ισραήλ θα συνεχίσει».