Bloomberg: Πρόταση αποδέσμευσης από τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου θα παρουσιάσει η Κομισιόν

Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα παρουσιάσει αύριο, Τρίτη, 6 Μαΐου έναν οδικό χάρτη για την αποδέσμευσή της από τους ρωσικούς ενεργειακούς πόρους και κυρίως από τις εισαγωγές φυσικού αερίου από την Ρωσία έως το τέλος του 2027. Αυτό ανακοίνωσε σήμερα, Δευτέρα, ο εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Στέφαν ντε Κιρσμάκερ, όπως μεταδίδει το Bloomberg.

Ωστόσο, εκτιμάται ότι είναι περιορισμένες οι νομικές επιλογές που διαθέτει η ΕΕ ώστε να εφαρμόσει ένα τέτοιο σχέδιο. «Αύριο, το Κολλέγιο των Επιτρόπων θα συζητήσει έναν οδικό χάρτη για τον τερματισμό των ρωσικών ενεργειακών εισαγωγών», όπως δήλωσε ο εκπρόσωπος της Κομισιόν. Οι λεπτομέρειες του σχεδίου θα παρουσιαστούν την Τρίτη στο Στρασβούργο από τον Νταν Γιόργκενσεν, Επίτροπο της ΕΕ για την Ενέργεια και τη Στέγαση

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει δεσμευτεί ότι η ΕΕ θα εγκαταλείψει τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα έως το 2027, σε απάντηση στην εισβολή της Μόσχας στην Ουκρανία το 2022. Παράλληλα, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ έχει, από την πλευρά του, δηλώσει ότι θέλει η ΕΕ να αγοράσει περισσότερο αμερικανικό φυσικό αέριο και αξιωματούχοι της ΕΕ το βλέπουν αυτό ως πιθανό διαπραγματευτικό χαρτί στις διαπραγματεύσεις για τους δασμούς.

Το Bloomberg επικαλείται, από την πλευρά του, πηγές που αναφέρουν ότι η ΕΕ σχεδιάζει να προτείνει τον Ιούνιο την απαγόρευση όλων των αγορών φυσικού αερίου στο πλαίσιο νέων συμφωνιών με τη Ρωσία και υφιστάμενων συμβολαίων spot, τα οποία αντιπροσωπεύουν περίπου το ένα τρίτο των εισαγωγών, και η οποία θα τεθεί σε ισχύ πριν από το τέλος του έτους. Η Κομισιόν θα υιοθετήσει επίσης τον επόμενο μήνα μέτρα για τον τερματισμό των υπόλοιπων εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου μέσω αγωγών και υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) που είναι δεσμευμένες σε μακροπρόθεσμες συμβάσεις, αλλά θα απαιτήσουν μεγαλύτερη μεταβατική περίοδο έως το τέλος του 2027, ανέφεραν οι ίδιες πηγές.

Ο οδικός χάρτης έρχεται σε μία περίοδο κατά την οποία οι ΗΠΑ πιέζουν τη Ρωσία για μια ειρηνευτική συμφωνία με την Ουκρανία. Εκτιμάται ότι εάν επιτευχθεί συμφωνία, αυτή μπορεί να ανοίξει ξανά την πόρτα για τη ρωσική ενέργεια και να χαλαρώσει τις κυρώσεις.

Πάντως, όπως επισημαίνει το Bloomberg, τα σχέδια της Κομισιόν για τον οδικό χάρτη — που θα αποκαλυφθούν αύριο στο Στρασβούργο — ενδέχεται να αλλάξουν πριν από την ανακοίνωση, ανέφεραν οι ίδιες πηγές. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα επιδιώξει επίσης να ενισχύσει τη διαφάνεια σχετικά με την προέλευση του φυσικού αερίου της ΕΕ, σύμφωνα με τις παραπάνω πηγές του ειδησεογραφικού πρακτορείου. Μια επιλογή θα ήταν να αναγκαστούν οι εταιρείες να κοινοποιούν βασικές λεπτομέρειες σχετικά με τους όγκους και τη διάρκεια των συμβάσεων στις εθνικές αρχές και την Επιτροπή.

Περιορισμένες οι νομικές επιλογές

Σημειώνεται ότι περίπου το 19% του φυσικού αερίου της Ευρώπης εξακολουθεί να προέρχεται από τη Ρωσία, μέσω του αγωγού TurkStream και των αποστολών LNG, και η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει έναν μη δεσμευτικό στόχο να τερματίσει τις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων από τη Ρωσία έως το 2027. Η Επιτροπή διερευνά νομικές επιλογές που θα επιτρέπουν στις ευρωπαϊκές εταιρείες να επικαλούνται ανωτέρα βία και να καταγγέλλουν τις συμβάσεις τους για ρωσικό φυσικό αέριο χωρίς να αντιμετωπίζουν κυρώσεις, καθώς και μέτρα που θα απαγορεύουν στις εταιρείες να συνάπτουν νέες συμβάσεις για ρωσικό φυσικό αέριο, όπως δήλωσε ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ τον περασμένο μήνα.

Όπως αναφέρει το Reuters, δικηγόροι και αναλυτές δήλωσαν ότι ήταν αμφίβολο ότι η ανωτέρα βία θα γίνει δεκτή ως αιτιολογία του τερματισμού των ρωσικών εισαγωγών, δεδομένων των ετών που έχουν περάσει από τότε που η ΕΕ δεσμεύτηκε να τερματίσει τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου το 2022, μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Η Agnieszka Ason, ανεξάρτητη δικηγόρος στον τομέα της ενέργειας που ειδικεύεται σε συμβάσεις LNG, δήλωσε ότι για να κηρυχθεί ανωτέρα βία, ένας προμηθευτής πρέπει να παραβιάσει τη σύμβαση, για παράδειγμα, μέσω μη παράδοσης. Αλλά οι ρωσικές προμήθειες έχουν αποδειχθεί ότι λειτουργούν καλά κατά τη διάρκεια τριών ετών πολέμου.

«Οποιαδήποτε σκόπιμη ενέργεια που θα αναλάμβανε η ΕΕ ήδη αποδυναμώνει την περίπτωση της ανωτέρας βίας. Είναι το αντίθετο από αυτό που αφορά η ανωτέρα βία ως έννοια», δήλωσε η Ason, η οποία είναι επίσης ανώτερη ερευνήτρια στο Oxford Institute for Energy Studies.

Νομικοί εμπειρογνώμονες δήλωσαν ότι η επιβολή κυρώσεων στις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου είναι το πιο αποτελεσματικό μέτρο για τη σταδιακή κατάργηση του ρωσικού φυσικού αερίου. Αυτό θα απαιτούσε ομόφωνη έγκριση και από τις 27 χώρες της ΕΕ, ωστόσο η Σλοβακία και η Ουγγαρία έχουν επιδιώξει να διατηρήσουν στενούς πολιτικούς και επιχειρηματικούς δεσμούς με τη Ρωσία, και η τελευταία έχει δεσμευτεί να εμποδίσει τις ενεργειακές κυρώσεις.

Αντιθέτως, τα μέτρα που σχετίζονται με το εμπόριο και εξετάζονται από την Κομισιόν, όπως οι δασμοί και οι ποσοστώσεις, μπορούν να εγκριθούν με ειδική πλειοψηφία. Ωστόσο, υπάρχει ανησυχία ότι μπορεί να μην είναι αρκετό για τις εταιρείες να τερματίσουν τις συμβάσεις, ενώ θα υπάρξουν επίσης πιθανές επιπτώσεις στις τιμές.

Ο περιορισμός των βραχυπρόθεσμων συμφωνιών για την αγορά ρωσικού φυσικού αερίου μπορεί επίσης να είναι δύσκολος, καθώς δεν υπάρχει σταθερός ορισμός του τι είναι ένα συμβόλαιο spot στις αγορές LNG, όπως παρατηρεί το Bloomberg. Συχνά ως συμβόλαιο spot θεωρείται οποιαδήποτε σύμβαση διάρκειας έως και τριών μηνών. Επιπλέον, δεν είναι προφανές όταν ένα δεξαμενόπλοιο ελλιμενίζεται εάν το φορτίο LNG έχει αγοραστεί με μακροπρόθεσμο συμβόλαιο ή σε άμεση βάση. Αυτό θα δυσκολέψει την ΕΕ να επιτηρεί τους κανόνες και να αξιολογεί τον αντίκτυπό τους.

Οι ρήτρες «take-or-pay»

Από την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία, η Gazprom και ευρωπαϊκές εταιρείες έχουν κινήσει νομικές διαδικασίες και ανταγωγές για παραβιάσεις συμβάσεων φυσικού αερίου και μη καταβολή πληρωμών. Με βάση δικαστικά έγγραφα, οι υπολογισμοί του Reuters εκτιμούν ότι αυτές οι διαφορές ανέρχονται σε περίπου 18,5 δισεκατομμύρια ευρώ (21 δισεκατομμύρια δολάρια).

Εξάλλου, οι συμβάσεις με τη ρωσική Gazprom περιλαμβάνουν ρήτρες «take-or-pay» που απαιτούν από τους αγοραστές που αρνούνται παραδόσεις φυσικού αερίου να εξακολουθούν να πληρώνουν έως και το 95% των συμβατικών όγκων. Ο David Haverbeke, εταίρος στη δικηγορική εταιρεία Fieldfisher, δήλωσε ότι η ΕΕ θα πρέπει να επικεντρωθεί στο να βοηθήσει τις εταιρείες να υποστηρίξουν ότι μια αλλαγή στις συνθήκες από το 2022, όπως το ρίσκο της αγοράς ρωσικού φυσικού αερίου έναντι άλλων προμηθειών, τους δίνει επαρκείς λόγους να επαναδιαπραγματευτούν και ενδεχομένως να εγκαταλείψουν τις συμβάσεις τους με τη Ρωσία. «Θα προσπαθούσα να βασιστώ σε κανονισμούς της ΕΕ που έχουν θεσπιστεί από το 2023 και να επικαλεστώ δυσκολίες με βάση τις αλλαγές στο κανονιστικό πλαίσιο», όπως είπε. Πάντως, δεν είναι ακόμη σαφές ποια μέτρα θα προτείνει η επιτροπή για να επιτρέψει στις εταιρείες να αποχωρήσουν από συμβάσεις «take-or-pay».

Μια άλλη επιλογή θα μπορούσε να είναι η υποχρέωση των εταιρειών να πραγματοποιούν μελλοντικές αγορές ρωσικού LNG μέσω ενός κοινού συστήματος αγορών της ΕΕ – και ο καθορισμός μέγιστης ποσόστωσης στις ποσότητες που θα μπορούσαν να αγοραστούν, πρόσθεσε ο Haverbeke.

Επίσης, το Bloomberg αναφέρει ότι οδικός χάρτης θα περιλαμβάνει επίσης βήματα για τη σταδιακή κατάργηση των εισαγωγών πυρηνικών υλικών που προέρχονται από τη Ρωσία, συμπεριλαμβανομένου του ουρανίου που χρησιμοποιείται στους ρωσικού σχεδιασμού αντιδραστήρες VVER. Τον επόμενο μήνα, η επιτροπή θα παρουσιάσει εμπορικά μέτρα που έχουν σχεδιαστεί για να καταστήσουν τις προμήθειες από τη Μόσχα λιγότερο οικονομικά βιώσιμες, καθώς και περιορισμούς στις νέες συμβάσεις. Οι χώρες θα αντιμετωπίσουν στόχους για να τερματίσουν την εξάρτησή τους, βάσει των σχεδίων.

Και για το πετρέλαιο, οι δύο χώρες που εξακολουθούν να εξαρτώνται περισσότερο από τις ρωσικές προμήθειες – η Σλοβακία και η Ουγγαρία – θα υποχρεωθούν να καταρτίσουν σχέδια για να δείξουν πώς κινούνται για να τερματίσουν τις παραλαβές ποσοτήτων μέχρι το τέλος του 2027, σύμφωνα με άτομα που γνωρίζουν το θέμα και τα οποία επικαλείται το Bloomberg.