Χωρίς αντίκρισμα τα μέτρα Θεοδωρικάκου για τις τιμές «δεν έγραψαν» στον πληθωρισμό

Το Νοέμβριο, το υπουργείο Ανάπτυξης και ο Τάκης Θεοδωρικάκος επιχείρησε ένα νέο, «επιθετικό» γύρο παρεμβάσεων για την αντιμετώπιση της ακρίβειας, κλιμακώνοντας τη νομοθετική και ελεγκτική πίεση προς τις επιχειρήσεις και τα σούπερ μάρκετ. Όμως τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το μήνα αυτό, δείχνουν ότι ο πληθωρισμός όχι μόνο δεν αποκλιμακώθηκε, αλλά επιτάχυνε σε ετήσια βάση, ενώ σε μηνιαία βάση κινήθηκε πρακτικά στάσιμος, με οριακές μεταβολές.

Θυμίζουμε πως στο επίκεντρο των κινήσεων του υπουργείου Ανάπτυξης βρέθηκε η πρωτοβουλία «μόνιμης μείωσης τιμών», στην οποία – όπως είχε αναφέρει ο υπουργός έχουν ενταχθεί πάνω από 2.200 κωδικοί προϊόντων, εκ των οποίων οι μισοί τροφίμων (ζυμαρικά, γαλακτοκομικά κ.ά.). Σύμφωνα με τους υπολογισμούς που παρουσίασε, ένα νοικοκυριό που ξοδεύει γύρω στα 400 ευρώ τον μήνα στο σούπερ μάρκετ μπορεί να εξοικονομεί 20-25 ευρώ. Ο ίδιος υποστήριζε ότι πρόκειται για «ουσιαστική στήριξη» των νοικοκυριών που δυσκολεύονται, επιμένοντας πως τα μέτρα δεν είναι μόνο επικοινωνιακά αλλά στοχευμένα στην τσέπη του καταναλωτή.

Το Νοέμβριο ψηφίστηκε η νέα Ανεξάρτητη Αρχή Ελέγχου της Αγοράς και Προστασίας του Καταναλωτή και με ρυθμίσεις που κατατέθηκαν στη Βουλή στα τέλη Οκτωβρίου και έτρεξαν μέσα στον Νοέμβριο, παρατείνονται έως 30 Ιουνίου 2026 τρία βασικά μέτρα κατά της ακρίβειας:
Τρίμηνη απαγόρευση προσφορών. Αν μια εταιρεία αυξήσει την τιμή σε προϊόν, δεν μπορεί να το εμφανίσει σε προσφορά για τρεις μήνες.
Υποχρέωση δήλωσης ανατιμήσεων. Τα μεγάλα σούπερ μάρκετ (με τζίρο άνω των 90 εκατ. ευρώ) πρέπει να δηλώνουν στο υπουργείο κάθε αύξηση τιμής σε βασικά καταναλωτικά αγαθά.
Υποχρέωση δήλωσης τιμών οπωροκηπευτικών.  Οι ίδιες αλυσίδες υποχρεούνται να αποστέλλουν σε τακτά διαστήματα τις λιανικές τιμές σε φρούτα και λαχανικά.

Παρά το σφιχτό πλαίσιο που επιχειρεί να διαμορφώσει το υπουργείο Ανάπτυξης, τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για τον Νοέμβριο δείχνουν ότι η μεγάλη εικόνα της ακρίβειας παραμένει «σκληρή».

Η ψυχρή γλώσσα των αριθμών
Ο εθνικός Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (ΔΤΚ) ανέβηκε στο 2,4% σε ετήσια βάση, από 2% τον Οκτώβριο. Δηλαδή ο συνολικός ρυθμός αύξησης των τιμών επιταχύνθηκε.

Σε μηνιαία βάση, ο γενικός δείκτης αυξήθηκε κατά 0,1% σε σχέση με τον Οκτώβριο, μια μεταβολή οριακή, πρακτικά σταθεροποίηση με μικρή ανοδική τάση.

Στον εναρμονισμένο δείκτη πληθωρισμού (HICP), που παρακολουθεί η Eurostat, ο ετήσιος ρυθμός διαμορφώθηκε στο 2,8%, ενώ σε σχέση με τον Οκτώβριο ο δείκτης υποχώρησε μόλις κατά 0,1%. Δηλαδή, η μηνιαία μείωση είναι τόσο μικρή που για τον καταναλωτή δεν γίνεται ουσιαστικά αισθητή.

Ακόμη πιο χαρακτηριστική είναι η εικόνα ανά κατηγορία προϊόντων, όπως προκύπτει από τα αναλυτικά στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ:

Στα τρόφιμα, καταγράφονται ανατιμήσεις 22,9% στις σοκολάτες, 20,7% στον καφέ, 13% στα κρέατα και περίπου 9% στα φρούτα σε σύγκριση με τον περσινό Νοέμβριο.

Τα ενοίκια κατοικιών έχουν αυξηθεί κατά 8,6% σε ετήσια βάση.

Ανοδικά κινούνται επίσης οι τιμές σε ένδυση-υπόδηση, ηλεκτρικό ρεύμα, καύσιμα, εστίαση, ξενοδοχεία, υπηρεσίες υγείας και κομμωτήρια.

Συνολικά, ο μέσος ΔΤΚ του δωδεκαμήνου Δεκεμβρίου 2024 – Νοεμβρίου 2025 εμφανίζει αύξηση 2,5% σε σχέση με το προηγούμενο δωδεκάμηνο, ένδειξη ότι, παρά τη μερική επιβράδυνση, το επίπεδο των τιμών έχει «χτίσει» ήδη ένα υψηλό σκαλοπάτι.

Γιατί τα μέτρα φαίνεται να μην «γράφουν» στην τσέπη
Η αντίφαση ανάμεσα στα συνεχή μέτρα και στην επιμονή της ακρίβειας τροφοδοτεί έντονη συζήτηση.
Η κυβέρνηση προβάλλει ως βασικό επιχείρημα ότι, παρά τον πόλεμο στην Ουκρανία και τις διεθνείς αναταράξεις, η Ελλάδα έχει από τους χαμηλότερους ρυθμούς πληθωρισμού τροφίμων στην ΕΕ, επικαλούμενη στοιχεία ΟΟΣΑ και Eurostat, σύμφωνα με τα οποία ο ελληνικός πληθωρισμός στα τρόφιμα κινείται χαμηλότερα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο τους περισσότερους μήνες της τελευταίας διετίας.
Ωστόσο, για τα ελληνικά νοικοκυριά που έχουν ήδη περάσει μια τριετία συνεχών ανατιμήσεων, αυτό που μετράει δεν είναι τόσο ο ρυθμός αύξησης, όσο το τελικό επίπεδο των τιμών. Κάθε νέα μικρή αύξηση χτίζεται πάνω σε ήδη ακριβό ράφι, καθώς σε πολλές κατηγορίες τροφίμων οι σωρευτικές αυξήσεις από το 2021 ξεπερνούν το 30–40%.topontiki.gr+1
Την ίδια ώρα, καταναλωτικές οργανώσεις και φορείς ασκούν σκληρή κριτική:

Η Ένωση Καταναλωτών ΕΚΠΟΙΖΩ προειδοποιεί ότι στο νέο σχήμα της Ανεξάρτητης Αρχής η ουσιαστική προστασία του καταναλωτή «περνά σε δεύτερη μοίρα», κάνοντας λόγο για ασάφειες και σύγχυση αρμοδιοτήτων.

Το ΙΝΚΑ και άλλοι φορείς έχουν κατηγορήσει δημοσίως την κυβέρνηση ότι «έχασε το παιχνίδι της ακρίβειας», υποστηρίζοντας ότι τα θεσμικά εργαλεία πολλαπλασιάζονται αλλά οι τελικές τιμές δεν υποχωρούν.

Από την άλλη πλευρά, η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Ανάπτυξης υποστηρίζει ότι η μάχη είναι μαραθώνιος και όχι σπριντ, ότι οι παρεμβάσεις στοχεύουν κυρίως στην αποτροπή της αισχροκέρδειας και στη διαφάνεια, και ότι η σταδιακή αύξηση των μισθών λειτουργεί ως αντίβαρο στην ακρίβεια.

Ένα δύσκολο στοίχημα για τους επόμενους μήνες
Ο Νοέμβριος, λοιπόν, βρίσκει την κυβέρνηση με νέα θεσμικά «όπλα» στον πόλεμο κατά της ακρίβειας – μια ενισχυμένη ανεξάρτητη Αρχή, αυστηρότερες υποχρεώσεις για τα σούπερ μάρκετ, «κλείδωμα» ανατιμήσεων και ένα διευρυμένο πρόγραμμα μόνιμων μειώσεων τιμών.
Την ίδια στιγμή, όμως, ο πληθωρισμός επιταχύνεται σε ετήσια βάση και οι ανατιμήσεις σε βασικά αγαθά, όπως κρέας, καφές, σοκολάτες και ενοίκια, συνεχίζουν να πιέζουν τους οικογενειακούς προϋπολογισμούς. Η μικρή υποχώρηση ή οριακή μεταβολή των δεικτών σε μηνιαίο επίπεδο δεν αρκεί για να αντιστρέψει το αίσθημα ακρίβειας στην καθημερινότητα.
Το αν τα μέτρα του Νοεμβρίου θα αρχίσουν να αποδίδουν στους επόμενους μήνες θα κριθεί τόσο από το πόσο αποτελεσματικά θα λειτουργήσει η νέα Ανεξάρτητη Αρχή και οι έλεγχοι στην αγορά, όσο και από τις διεθνείς εξελίξεις στις τιμές ενέργειας και τροφίμων. Μέχρι τότε, το χάσμα ανάμεσα στα κυβερνητικά εργαλεία και στο «καλάθι» του νοικοκυριού παραμένει αισθητό.