DW: Ποιος είναι ο ισχυρότερος Αμερικανός στον πλανήτη;

Στα μέσα Δεκεμβρίου, συνέβη ξανά. Ο Πάπας Λέων ΙΔ΄ (70) επέκρινε έντονα τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ (79), χωρίς να αναφέρει ονομαστικά τον ίδιο ή τη θέση του. “Οι δηλώσεις για την Ευρώπη, συμπεριλαμβανομένων εκείνων στις πρόσφατες συνεντεύξεις, κατά τη γνώμη μου επιχειρούν να καταστρέψουν αυτό που θεωρώ μια πολύ σημαντική συμμαχία σήμερα και στο μέλλον”, είπε ο Πάπας. Όλοι κατάλαβαν ποιον εννοούσε. Είναι μια χωρίς προηγούμενο κατάσταση. Από τις 8 Μαΐου 2025, ένας Αμερικανός ηγείται της Καθολικής Εκκλησίας ως Πάπας, για πρώτη φορά.

Έτσι, ο Ντόναλντ Τραμπ, του οποίου η δεύτερη θητεία ως Πρόεδρος των ΗΠΑ ξεκίνησε στις 20 Ιανουαρίου 2025, αντιμετωπίζει τώρα έναν άλλο Αμερικανό ως θρησκευτικό ηγέτη και αρχηγό κράτους, του Βατικανού. Οι ΗΠΑ έχουν περίπου 340 εκατομμύρια κατοίκους και υπάρχουν περίπου 1,4 δισεκατομμύρια Καθολικοί παγκοσμίως, αριθμός που σταθερά αυξάνεται. Στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ το 2024, το 55% των Καθολικών των ΗΠΑ ψήφισε τον Τραμπ. Οι ειδικοί απέκλειαν στο παρελθόν το ενδεχόμενο, δεδομένης της σημασίας των Ηνωμένων Πολιτειών ως παγκόσμιας δύναμης, ένας Αμερικανός κληρικός να μπορούσε να ανέλθει στην κορυφή της Καθολικής Εκκλησίας. Από την άλλη πλευρά, μετά τον θάνατο του Πάπα Φραγκίσκου στις 21 Απριλίου 2025 κυκλοφόρησαν φήμες ότι πλούσιοι, αντιδραστικοί Αμερικανοί Καθολικοί είχαν προσφέρει τεράστιες δωρεές στο διαρκώς οικονομικά κλονιζόμενο Βατικανό, σε περίπτωση που ο επόμενος Πάπας ήταν Αμερικανός.

“Τι χαρά!” για τον Τραμπ η εκλογή του Λέοντα

Πιθανότατα δεν είχαν στο μυαλό τους τον Αρχιεπίσκοπο Ρόμπερτ Πρέβοστ, γεννημένο στο Σικάγο, ο οποίος έζησε και εργάστηκε στο Περού για πολλά χρόνια. “Τι χαρά και τι μεγάλη τιμή για τη χώρα μας”, έγραψε ο Τραμπ στο κανάλι κοινωνικής δικτύωσης Truth Social λίγο μετά τις εκλογές. Ανυπομονούσε να συναντήσει τον Πάπα Λέοντα ΙΔ΄. Δεν έχουν συναντηθεί όμως από τότε. Ο Τραμπ, ο οποίος κάποτε ανήκε στην Πρεσβυτεριανή Εκκλησία, τώρα αυτοαποκαλείται μη θρησκευόμενος Χριστιανός.

Από το φθινόπωρο του 2025, ο Λέων έχει επανειλημμένα και σαφώς επικρίνει την μεταχείριση των μεταναστών από τις ΗΠΑ. Μερικοί Αμερικανοί επίσκοποι τον ακολούθησαν. Άλλοι σταδιακά ακολούθησαν το παράδειγμά τους υπό το φως των βάναυσων εικόνων μασκοφόρων ανδρών που σέρνουν ανθρώπους από οχήματα ή τους απαγάγουν από διαδρόμους νοσοκομείων. Παρ’ όλα αυτά, κανείς δεν είχε προβλέψει την εξαιρετικά ισχυρή αντίθεση της Αμερικανικής Διάσκεψης Καθολικών Επισκόπων, η οποία αποτελείται από περίπου 270 επισκόπους και βοηθούς επισκόπους, στις μεταναστευτικές πολιτικές του Τραμπ στα μέσα Νοεμβρίου.

Οι επίσκοποι εξέφρασαν θλίψη για ένα “κλίμα φόβου” και για τη “δυσφήμιση των μεταναστών”. Τόνισαν την υποχρέωσή τους να υψώσουν τη φωνή τους “για την υπεράσπιση της θεόδοτης ανθρώπινης αξιοπρέπειας”. Η μορφή της δήλωσης, ένα “ειδικό ανακοινωθέν”, ήταν ασυνήθιστη. Για πρώτη φορά μετά από δώδεκα χρόνια, οι επίσκοποι έλαβαν μια τόσο συγκεκριμένη θέση σε ένα τρέχον πολιτικό ζήτημα. Επίσης, ασυνήθιστος ήταν ο βαθμός στον οποίο το συνέδριο προώθησε το ζήτημα μέσω μιας καμπάνιας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, στην οποία πολλοί επίσκοποι εξέφρασαν προσωπικά τις έντονες επικρίσεις τους.

Συντηρητικοί οι Επίσκοποι στις ΗΠΑ

Αυτό το επίπεδο σαφήνειας δεν ήταν αναμενόμενο, καθώς οι επίσκοποι των ΗΠΑ είναι, κατά μέσο όρο, πιο συντηρητικοί από τους Ευρωπαίους ομολόγους τους. Συχνά ήταν σε άμεση αντίθεση με τον Πάπα Φραγκίσκο (2013-2025). Πολιτικά, πολλοί δείχνουν μια συγγένεια με το ρεπουμπλικανικό στρατόπεδο. Αλλά όχι στο ζήτημα της μετανάστευσης. “Οι επίσκοποι το έκαναν πολύ σαφές”, δήλωσε ο θεολόγος Μπάντζαμιν Ντάλκε, στην DW. “Ανεξάρτητα από το ποια εκκλησιαστική-πολιτική κατεύθυνση ανήκουν οι ίδιοι οι επίσκοποι, υπήρχε μια πολύ ευρεία συναίνεση από αριστερά προς δεξιά”. Ήταν απλώς “απόλυτα σαφές” σε αυτούς ότι οι ενέργειες της σημερινής κυβέρνησης κατά των μεταναστών ήταν εν μέρει αντίθετες με το νόμο.

Ο θεολόγος Ντάλκε, ο οποίος ήταν επισκέπτης καθηγητής στις ΗΠΑ, διεξήγαγε έρευνα εκεί για ένα βιβλίο. Η μετανάστευση είναι το κύριο ζήτημα για το οποίο η κριτική της εκκλησίας προς τον Τραμπ είναι πιο έντονη. Πριν από την ψηφοφορία στη διάσκεψη των επισκόπων, υπήρχαν αισθητά σημάδια ότι ο Πάπας πίεζε για μια αντίστοιχη θέση. Ένας ή δύο ακόμη φιλελεύθεροι επίσκοποι είχαν φιλοξενηθεί από τον Λέοντα τις προηγούμενες εβδομάδες.

Ωστόσο, το ζήτημα της μετανάστευσης δεν αντανακλά απαραίτητα μια προθυμία για σύγκρουση σε άλλα ζητήματα. Σε αντίθεση με τον προκάτοχό του, ο Λέων παραμένει επιφυλακτικός όσον αφορά την κατάσταση της δημοκρατίας στις ΗΠΑ και σε άλλες περιοχές. “Κάποια στιγμή, αυτό είναι ένα ζήτημα που θα πρέπει να αντιμετωπίσει”. Το θέμα απασχολεί ιδιαίτερα τον θεολόγο Μάσιμο Φατζιόλι. Ο Ιταλοαμερικανός θεολόγος δίδαξε σε πανεπιστήμιο των ΗΠΑ για πολλά χρόνια. Αυτό το καλοκαίρι, αυτός και η οικογένειά του μετακόμισαν στην Ιρλανδία. Τώρα διδάσκει στο Trinity College στο Δουβλίνο. Σύμφωνα με τον θεολόγο, υπάρχουν ήδη “Καθολικοί MAGA”, που σημαίνει υποστηρικτές της ατζέντας του Τραμπ “Να κάνουμε την Αμερική μεγάλη ξανά”, οι οποίοι βλέπουν τον Λέοντα κριτικά. Αλλά αυτό δεν είναι τίποτα σε σύγκριση με την τεράστια κριτική του κινήματος MAGA προς τον Πάπα Φραγκίσκο.

“Καλές δονήσεις” μεταξύ Πάπα και Αμερικανών

Σύμφωνα με τον Φατζιόλι, εξακολουθούν να υπάρχουν “πολλές θετικές αλληλεπιδράσεις” μεταξύ αυτού του Πάπα και όλων των Αμερικανών, “καλές δονήσεις”. Αυτό θα συνεχιστεί μέχρι ο Λέων να πει κάτι που είναι πιο πολιτικά διχαστικό από πριν. Σε μια σειρά από ζητήματα, οι διαφορές μεταξύ του Καθολικισμού MAGA και του Βατικανού είναι τεράστιες. Ο Φατζιόλι αναφέρει τον αντιπρόεδρο Βανς, ο οποίος είναι Καθολικός. “Ο Βανς είναι πάντα στρατηγικός, όχι αφελής”, λέει. Μέχρι στιγμής, προφανώς έχει επιλέξει να μην επικρίνει ανοιχτά τον Λέοντα. Μαζί με τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάρκο Ρούμπιο, επίσης Καθολικό, ο αντιπρόεδρος, ο οποίος έχει φιλοδοξίες να διαδεχθεί τον Πρόεδρο, έχουν ήδη επισκεφθεί τον Πάπα.

Η κοινή μητρική γλώσσα

Το γεγονός ότι τόσο ο Πάπας όσο και ο Πρόεδρος είναι Αμερικανοί είναι “μια σύνδεση που δεν πρέπει να υποτιμάται”, τονίζει ο Ντάλκε. Κάποιος μπορεί να αλληλεπιδράσει με έναν συμπατριώτη του με διαφορετικό τρόπο από ό,τι με ανθρώπους από άλλες χώρες: ο Πάπας και ο Πρόεδρος μοιράζονται μια μητρική γλώσσα. Θα συναντηθούν ο Τραμπ και ο Λέων ΙΔ΄ το 2026;

Στην πτήση επιστροφής του από τη Βηρυτό στη Ρώμη στις αρχές Δεκεμβρίου, ο Πάπας υπέδειξε ότι σύντομα θα ταξιδέψει στην Αφρική, όπου σκοπεύει να επισκεφθεί την Αλγερία, μεταξύ άλλων τόπων. Ανέφερε επίσης τη Λατινική Αμερική ως έναν άλλο προορισμό, αναφέροντας συγκεκριμένα την Αργεντινή και την Ουρουγουάη. Δεν ανέφερε τις ΗΠΑ. Τουλάχιστον ένα ταξίδι στην Ευρώπη φαίνεται να είναι στο πρόγραμμα του Τραμπ το 2026. Ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς αποκάλυψε ότι ο Πρόεδρος των ΗΠΑ σκοπεύει να επισκεφθεί το προγονικό του σπίτι στο Κάλστατ της Ρηνανίας-Παλατινάτου, τον επόμενο χρόνο. Από εκεί, δεν θα είναι μακριά μέχρι τη Ρώμη.