Επενδύσεις σε θερμοκήπια: Ασθμαίνει το νέο πρόγραμμα επιδοτήσεων σε χρηματοδότηση και διασπορά

Προβληματικό αποδεικνύεται σε αρκετά σημεία του το πρόσφατα ανακοινωθέν πρόγραμμα για την ανάπτυξη της θερμοκηπιακής καλλιέργειας στην Ελλάδα, με τα ”τρωτά” του να επικεντρώνονται κυρίως στη χρηματοδότηση και στην απουσία, επί της ουσίας, στήριξης για να αναπτυχθεί περαιτέρω ο κλάδος σε όλη την ελληνική επικράτεια.
Οι εξαγγελίες περί σημαντικού χρηματοδοτικού προγράμματος για την ανάπτυξη της θερμοκηπιακής καλλιέργειας από τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης τον Σεπτέμβριο του 2024 είχαν γεννήσει μεγάλες προσδοκίες στους ενδιαφερόμενους επιχειρηματίες, δεδομένου ότι ο κλάδος συγκεντρώνει μεγάλες προοπτικές λόγω της κλιματικής κρίσης. Παρ’ όλα αυτά ο κλάδος των θερμοκηπίων δεν έχει αναπτυχθεί ιδιαίτερα σε μία γεωργική χώρα όπως είναι η Ελλάδα, αλλά αντίθετα έχει προχωρήσει πολύ σε άλλες βορειοευρωπαϊκές χώρες όπως η Ολλανδία, η οποία βασίζει την παραγωγή αγροτικών προϊόντων κυρίως σε μεγάλης κλίμακας θερμοκήπια και η Τουρκία.

Η απόφαση για την πρόσκληση του προγράμματος ενίσχυσης (σχέδια βελτίωσης) των θερμοκηπιακών καλλιεργειών με υποβολή αιτήσεων από τις 23 Ιουνίου μέχρι και τις 26 Αυγούστου, με τίτλο «Επενδύσεις για τον εκσυγχρονισμό και την κατασκευή θερμοκηπίων και προσπελάσιμων στεγάστρων φυτικής παραγωγής», στοχεύει σε έναν βαθμό στον εκσυγχρονισμό των κηπευτικών καλλιεργειών και στην αύξηση της παραγωγικότητας. Ωστόσο, δεν είναι βέβαιο αν τελικά θα μπορεί να πετύχει και να προσελκύσει ενδιαφερόμενους επενδυτές, σύμφωνα με όσα αναφέρει στο Financial Report ο Κωνσταντίνος Φιλιππίδης, CEO της εταιρείας Intelligent Crops, που συνδέεται με τα θερμοκήπια ‘’Μαγικός Κήπος’’ στην περιοχή της Θήβας.

Σύμφωνα με τους όρους του προγράμματος, η ενίσχυση για τους επιχειρηματίες είναι από 50% έως 70% ανάλογα με το είδος δαπάνης, ενώ στόχος της παρέμβασης είναι η πραγματοποίηση επενδύσεων λειτουργίας και εκσυγχρονισμού θερμοκηπίων με στόχο τον εκσυγχρονισμό της καλλιέργειας των κηπευτικών με ταυτόχρονη μετατόπιση σε καλλιεργητικές πρακτικές υψηλότερης προστιθέμενης αξίας μέσω της αύξησης της παραγωγικότητας της μεθόδου καλλιέργειας και την μείωση των εισροών ανά μονάδα παραγόμενου προϊόντος. Κατά τον κύριο Φιλιππίδη «με βάση τα όσα είχε εξαγγείλει ο Πρωθυπουργός αναμέναμε μεγαλύτερη χρηματοδότηση, καθώς επί της ουσίας, αυτά που θα δώσει το πρόγραμμα ως χρηματοδότηση θα είναι γύρω στο 15-20% του ποσού που τελικά επενδύεται συνολικά. Για το λόγο αυτό, είναι αμφίβολο το αν θα τολμήσει κάποιος νέος επιχειρηματίας να επενδύσει, σύμφωνα με όσα έχω πληροφορηθεί από φορείς του κλάδου».

Άλλος όρος αναφέρει ότι επιλέξιμες είναι οι αιτήσεις που υποβάλλονται από φυσικά πρόσωπα εγγεγραμμένα στο Μητρώο Αγροτών και Αγροτικών Εκμεταλλεύσεων, καθώς και από νομικά πρόσωπα και συλλογικά σχήματα του αγροτικού συνεταιριστικού δικαίου, ενώ ο προϋπολογισμός της πρόσκλησης (δημόσια δαπάνη) ανέρχεται στα 150.000.000 ευρώ, που με την υπερδέσμευση και την ιδιωτική συμμετοχή αναμένεται να ανέλθει σε 600 εκατ. ευρώ, συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης και την Ελλάδα. Σε αυτό το πλαίσιο, ο κ. Φιλιππίδης αναφέρει ότι μέσω από αυτό τον όρο τελικά «αποτρέπει την είσοδο νέων επενδυτών στον κλάδο, καθώς αυτό που θα κάνει το πρόγραμμα είναι απλά να βοηθήσει σε μεγάλο βαθμό κάποιες πολύ απλές θερμοκηπιακές εγκαταστάσεις και να βελτιώσει κάποιες υφιστάμενες».

Κατά άλλον όρο του προγράμματος, ο αιτούμενος προϋπολογισμός επένδυσης για κάποια εταιρεία πρέπει να είναι τουλάχιστον 30.000 ευρώ, ενώ το ανώτατο ποσό ανά επενδυτικό σχέδιο και δικαιούχο δεν θα υπερβαίνει το 1.000.000 ευρώ. Πάνω σε αυτό ο ίδιος τονίζει ότι «είναι ελάχιστες οι νέες εταιρείες αυτή τη στιγμή που μπορούν να διαθέσουν ίδια κεφάλαια πάνω από 30.000 ευρώ ή είναι δύσκολο να λάβουν το σχετικό δάνειο, παίρνοντας ρίσκο, καθώς μιλάμε για μια επένδυση που θέλει χρόνια να αναπτυχθεί και μπορεί τελικά και να αποτύχει».

Ο Κωνσταντίνος Φιλιππίδης

Σύμφωνα με τον κ. Φιλιππίδη, επίσης, δεν προβλέπεται μέσα στο πρόγραμμα να ενισχυθεί πανελλαδικά η διασπορά του κλάδου. Στην παρούσα φάση, όπως ισχυρίζεται ο ίδιος, υπάρχουν κάποιες ελάχιστες μεγάλες συγκεντρωμένες θερμοκηπιακές εταιρείες, την ώρα που ο σχεδιασμός, κατά όσα γίνονται σε άλλες χώρες όπως πχ Τουρκία και Ολλανδία, θα μπορούσε να είναι πολλά μικρά θερμοκήπια σε όλη την επικράτεια, για να μπορεί να αναπτυχθεί ισόνομα σε όλη τη χώρα ο κλάδος.

Πέρα από το πρόγραμμα, εξάλλου, μόνιμο, ζήτημα για τα θερμοκήπια είναι αυτό το προσωπικού, ανειδίκευτου και εξειδικευμένου: «Έχουμε ηλιοφάνεια, έχουμε νερό, έχουμε όλα τα εφόδια για να μπορέσουμε να εξελιχθούμε στον συγκεκριμένο κλάδο σε σχέση με τις πιο βόρειες χώρες, ωστόσο, τα τελευταία χρόνια υπάρχει στασιμότητα, καθώς δεν υπάρχει το απαραίτητο προσωπικό που να μπορεί να βοηθήσει στις καθημερινές εργασίες, αλλά και γεωπόνοι για να εργαστούν στα θερμοκήπια» τονίζει ο CEO της Intelligent Crops.

Ούτε 50.000 στρέμματα

Σημειώνεται ότι η Ελλάδα σήμερα, σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, σε σύνολο 28,2 εκατ. στρεμμάτων καλλιεργούμενης γης, διαθέτει 48.720 στρέμματα με θερμοκήπια με 8.319 εκμεταλλεύσεις.

Την ίδια στιγμή, η Ολλανδία, μια χώρα με το μέγεθος της χώρας μας διαθέτει 120.000 στρέμματα, ενώ η Τουρκία, η οποία αποτελεί τον κύριο ανταγωνιστή, έχει ξεπεράσει, εν έτει 2025, τα 800.000 στρέμματα θερμοκηπιακής καλλιέργειας.

Αν μπορούσαμε να χαρτογραφήσουμε θερμοκηπιακά την Ελλάδα, στην παρούσα φάση, η Κρήτη διαθέτει 2.932 εκμεταλλεύσεις με 15.509 στρέμματα, η Κεντρική Μακεδονία 1.470 εκμεταλλεύσεις με 5.333,6 στρέμματα, στη Δυτική Ελλάδα (Αχαΐα, Ηλεία και Αιτωλοακαρνανία) 774 εκμεταλλεύσεις με 15.627 στρέμμα, στην υπόλοιπη Πελοπόννησο 644 εκμεταλλεύσεις με 3.400 στρέμματα και στην Ήπειρο 534 εκμεταλλεύσεις με 1.633 στρέμματα.

Την δεκαετία 2010 – 2020, αν και παρατηρείται μείωση κατά 6,% (8.319 από 8.894) των εκμεταλλεύσεων, υπήρξε αύξηση κατά 13,7% των στρεμμάτων (48.720 από 42.864), ενώ στην πενταετία 2020-2025, μεσολαβούντος και του κορονοιού, αυτό το νούμερο δεν έχει αυξηθεί σημαντικά.