Φον ντερ Λάιεν: Νέοι στόχοι κλίματος για την ΕΕ

Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν διαβεβαίωσε ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα έχει έτοιμους «νέους στόχους κλίματος ΕΕ» για το 2035 και το 2040 εγκαίρως για την παγκόσμια σύνοδο COP30 τον Νοέμβριο στο Μπελέμ. Η δήλωση, μέσω βιντεομηνύματος σε εκδήλωση της ΕΕ στις Βρυξέλλες, ήρθε μετά την αδυναμία των «27» να τηρήσουν την προθεσμία του ΟΗΕ για την έγκριση επικαιροποιημένων δεσμεύσεων (NDCs) μέσα στον Σεπτέμβριο.

Η πρόεδρος της Κομισιόν υπογράμμισε ότι ο στόχος παραμένει σταθερός, όμως η μεθοδολογία επίτευξης θα προσαρμοστεί στις τρέχουσες συνθήκες: έντονος διεθνής ανταγωνισμός, ανάγκη ευελιξίας για τη βιομηχανία και μείωση γραφειοκρατικών βαρών, με παράλληλες επενδύσεις σε δίκτυα ηλεκτρισμού, ώστε τα οφέλη της φθηνότερης καθαρής ενέργειας να περνούν στους καταναλωτές. Το μήνυμα αυτό ευθυγραμμίζεται με την ευρύτερη συζήτηση για έναν ρεαλιστικότερο βηματισμό στην πράσινη μετάβαση, χωρίς μετατόπιση από τους στρατηγικούς στόχους.

Ωστόσο, οι «νέοι στόχοι κλίματος ΕΕ» παραμένουν αντικείμενο δύσκολης διαπραγμάτευσης. Γαλλία, Γερμανία και Πολωνία έχουν ζητήσει να τεθεί το θέμα σε επίπεδο ηγετών στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στα τέλη Οκτωβρίου. Η μετακύλιση αυτή αφήνει στενό χρονικό περιθώριο λίγων εβδομάδων για την οριστικοποίηση και έγκριση των στόχων πριν από την COP30, τροφοδοτώντας επιφυλάξεις για το αν θα υπάρξει έγκαιρη συμφωνία. Παράλληλα, το εύρος της συζήτησης για τον οδικό χάρτη έως το 2040 (με αναφορά σε μείωση καθαρών εκπομπών γύρω στο 90% από τα επίπεδα του 1990) αναδεικνύει τις αποκλίσεις μεταξύ κρατών-μελών.

Σε διεθνές επίπεδο, άλλες μεγάλες οικονομίες κινήθηκαν ταχύτερα. Η Κίνα ανακοίνωσε νέο στόχο για μείωση των εκπομπών κατά 7%–10% έως το 2035 από τα επίπεδα αιχμής, ικανοποιώντας την προθεσμία του ΟΗΕ, αν και οι Βρυξέλλες έκριναν ότι η φιλοδοξία «υπολείπεται» των απαιτήσεων του 1,5°C. Η σύγκριση αυτή αυξάνει τις πιέσεις προς την Ευρώπη να καταλήξει σε συνεκτικό πλαίσιο, με σαφήνεια για επιχειρήσεις και επενδυτές.

Το πολιτικό πλαίσιο περιπλέκεται από τη μετατόπιση της αμερικανικής πολιτικής. Από τις αρχές του 2025 οι ΗΠΑ έχουν αποσυρθεί εκ νέου από τη Συμφωνία των Παρισίων, ενώ η κυβέρνηση Τραμπ έχει επιβραδύνει ή αναθεωρήσει σειρά ρυθμίσεων και κινήτρων για καθαρή ενέργεια. Οι πρόσφατες παρεμβάσεις υπέρ του άνθρακα και οι αυστηρότερες διαδικασίες αδειοδότησης για έργα ΑΠΕ εντείνουν την αβεβαιότητα στο διεθνές περιβάλλον.

Για τις αγορές και την ευρωπαϊκή βιομηχανία, η κατάληξη σε «νέους στόχους κλίματος ΕΕ» με σαφή ορίζοντα 2035-2040 θεωρείται κρίσιμη για τη σταθερότητα των επενδυτικών σχεδίων, τη χρηματοδότηση πράσινων υποδομών και την ανταγωνιστικότητα απέναντι σε ΗΠΑ και Κίνα. Εφόσον οι «27» επιτύχουν πολιτική συμφωνία τον Οκτώβριο, θα απομείνουν τεχνικές διευθετήσεις πριν από την COP30. Αν όχι, ο κίνδυνος υποβάθμισης της αξιοπιστίας της ΕΕ στο κλίμα θα αυξηθεί, με πιθανή επίπτωση στο κόστος κεφαλαίου για έργα καθαρής ενέργειας και δικτύων.