Γκάζι πάτησε η οικονομία των ΗΠΑ – Αυξημένη κατανάλωση από πλούσιους λόγω Χρηματιστηρίου

Η οικονομία των ΗΠΑ «έτρεξε» πιο γρήγορα από όσο περίμεναν οι αναλυτές στο τρίτο τρίμηνο του 2025, κυρίως επειδή οι καταναλωτές συνέχισαν να ξοδεύουν. Όμως υπάρχουν ενδείξεις ότι αυτή η ορμή μειώνεται, καθώς το κόστος ζωής αυξάνεται. Σύμφωνα με την πρώτη εκτίμηση του Γραφείου Οικονομικής Ανάλυσης του Υπουργείου Εμπορίου, το ΑΕΠ αυξήθηκε με ετήσιο ρυθμό 4,3% στο τρίτο τρίμηνο. Στο δεύτερο τρίμηνο είχε αυξηθεί 3,8%. Οι οικονομολόγοι που συμμετείχαν σε έρευνα του Reuters περίμεναν άνοδο 3,3%.

Τα στοιχεία αυτά άργησαν να ανακοινωθούν λόγω του 43ήμερου «lockdown» της κυβέρνησης και, έτσι, δεν αποτυπώνουν πλήρως τη σημερινή εικόνα. Οι καταναλωτικές δαπάνες αυξήθηκαν 3,5% στο τρίτο τρίμηνο, από 2,5% στο δεύτερο.

Ένα μεγάλο μέρος της αύξησης στις δαπάνες φαίνεται να οφείλεται στην έντονη ζήτηση για αγορά ηλεκτρικών οχημάτων πριν λήξουν οι φορολογικές εκπτώσεις στις 30 Σεπτεμβρίου. Ωστόσο, οι πωλήσεις οχημάτων έπεσαν τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο, ενώ η εικόνα σε άλλες κατηγορίες δαπανών ήταν μικτή.

Το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κογκρέσου (μη κομματικός φορέας) εκτιμά ότι το κλείσιμο της κυβέρνησης μπορεί να αφαιρέσει 1 έως 2 ποσοστιαίες μονάδες από την ανάπτυξη του ΑΕΠ στο τέταρτο τρίμηνο. Προβλέπει ότι το μεγαλύτερο μέρος της απώλειας θα ανακτηθεί αργότερα, αλλά ότι θα χαθούν μόνιμα περίπου 7-14 δισ. δολάρια.

Κατανάλωση «δύο ταχυτήτων»
Έρευνες δείχνουν ότι τις δαπάνες τις «τραβούν» κυρίως τα νοικοκυριά με υψηλότερα εισοδήματα, επειδή η άνοδος του χρηματιστηρίου έχει αυξήσει τον πλούτο τους. Αντίθετα, νοικοκυριά με μεσαία και χαμηλά εισοδήματα πιέζονται από το αυξημένο κόστος ζωής, που όπως λένε οικονομολόγοι επιβαρύνεται και από τους ευρείς δασμούς του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ. Αυτό δημιουργεί μια «οικονομία σε σχήμα Κ»: κάποιοι τα πάνε καλύτερα, ενώ άλλοι δυσκολεύονται.

Κάτι αντίστοιχο φαίνεται και στις επιχειρήσεις. Οι μεγάλες εταιρείες, σε γενικές γραμμές, αντέχουν καλύτερα το αυξημένο κόστος από τους δασμούς και συνεχίζουν να επενδύουν στην τεχνητή νοημοσύνη. Οι μικρότερες επιχειρήσεις όμως δυσκολεύονται περισσότερο να απορροφήσουν αυτές τις αυξήσεις.

Οι πολιτικές αυτές συνδέονται, σύμφωνα με οικονομολόγους, με μια «κρίση προσιτότητας» (δηλαδή ότι πολλά βασικά αγαθά/υπηρεσίες γίνονται πιο δύσκολα οικονομικά), κάτι που επηρεάζει και τη δημοτικότητα του προέδρου. Παράλληλα, αρκετά νοικοκυριά βλέπουν υψηλότερους λογαριασμούς κοινής ωφέλειας, επειδή η ανάπτυξη κέντρων δεδομένων για AI και cloud αυξάνει τη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας. Επίσης, ορισμένοι αναμένεται να αντιμετωπίσουν μεγάλες αυξήσεις στα ασφάλιστρα υγείας το 2026.

Τι κάνει η Fed

Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) μείωσε αυτόν τον μήνα το βασικό επιτόκιο κατά 0,25% (25 μονάδες βάσης) στο εύρος 3,50%–3,75%. Παρ’ όλα αυτά, έστειλε μήνυμα ότι δεν βλέπει άμεσες νέες μειώσεις, μέχρι να ξεκαθαρίσει καλύτερα η πορεία της αγοράς εργασίας και του πληθωρισμού.