Η αποτίμηση της συνάντησης Τραμπ με Ερντογάν: Οι συμφωνίες, το «παζάρι» για τα F-35 και η Θεολογική Σχολή της Χάλκης

Έξι χρόνια μετά την τελευταία συνάντησή τους, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ υποδέχθηκε την Πέμπτη τον Τούρκο ομόλογό του, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο Οβάλ γραφείο του Λευκού Οίκου. Ο Τούρκος πρόεδρος έθεσε το ενδεχόμενο επιστροφής της Τουρκίας στο πρόγραμμα των F-35. Στο τραπέζι έπεσε επίσης το θέμα της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης αλλά και ενεργειακά ζητήματα.

Οι συμφωνίες που υπεγράφησαν
Οι συμφωνίες που υπέγραψαν ΗΠΑ και Τουρκία, όπως έχουν γίνει μέχρι στιγμή γνωστές από τουρκικές πηγές:

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Τραμπ σε Ερντογάν: Μην αγοράζεις ρωσικό πετρέλαιο και θα πάρεις Patriot, F-35 και F-16

«Σήμερα θα δοθεί στην Τουρκία η δυνατότητα να αγοράσει αυτά που ζητά εδώ και καιρό» είπε ο αμερικανός πρόεδρος στον Τούκο ομόλογό του

• Η Τουρκία υπέγραψε με τις ΗΠΑ 20ετή συμφωνία ύψους 43 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την ετήσια εισαγωγή 4 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων υγροποιημένου φυσικού αερίου από τις ΗΠΑ έως το 2045.

• Η Τουρκία υπέγραψε συμφωνία με την Boeing αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων για την αγορά περισσότερων από 200 επιβατικών αεροσκαφών.

• Υπογράφηκε Μνημόνιο Στρατηγικής Συνεργασίας στον τομέα της Πολιτικής Πυρηνικής Ενέργειας.

Σχετικά με το «Μνημόνιο Στρατηγικής Συνεργασίας στον Τομέα της Πολιτικής Πυρηνικής Ενέργειας», τη συμφωνία υπέγραψε εκ μέρους της Τουρκίας ο υπουργός Ενέργειας και Φυσικών Πόρων Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ, και εκ μέρους των ΗΠΑ ο υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο.

Τα έργα που θα υλοποιηθούν στο πλαίσιο της συμφωνίας αναμένεται να ενισχύσουν τη στρατηγική συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών σε πολλούς τομείς, από τις ενεργειακές τεχνολογίες έως τις επενδύσεις σε υποδομές.

«Συμμετείχαμε στη συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στον Λευκό Οίκο μεταξύ του προέδρου της Τουρκίας κ. Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και του προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών κ. Ντόναλντ Τραμπ. Ξεκινήσαμε μια νέα διαδικασία που θα εμβαθύνει ακόμη περισσότερο τη μακροχρόνια και πολυδιάστατη συνεργασία μεταξύ της Τουρκίας και των Ηνωμένων Πολιτειών στον τομέα της πυρηνικής ενέργειας. Μετά τη συνάντηση, υπογράψαμε το Μνημόνιο Στρατηγικής Συνεργασίας στον τομέα της Πολιτικής Πυρηνικής Ενέργειας, παρουσία των ηγετών και του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ κ. Μάρκο Ρούμπιο. Εύχομαι οι εργασίες που θα πραγματοποιηθούν στο πλαίσιο της συμφωνίας να αποφέρουν αμοιβαία οφέλη και για τις δύο χώρες στο προσεχές μέλλον», δήλωσε ο Τούρκος υπουργός Αλπαρσλάν Μπαϊρακτάρ.

Το ρωσικό πετρέλαιο
Ο Τραμπ δήλωσε σε δημοσιογράφους, μετά από δύο ώρες συνομιλιών με τον Πρόεδρο της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν, ότι η συνάντησή τους ήταν «πολύ καθοριστική» σε διάφορα ζητήματα. Ο Τραμπ ασκεί πιέσεις στις ευρωπαϊκές χώρες να σταματήσουν τις αγορές ρωσικού πετρελαίου, με αντάλλαγμα τη δική του συμφωνία να επιβάλει σκληρές κυρώσεις στη Μόσχα, σε μια προσπάθεια να στεγνώσει η χρηματοδότηση για την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.

Απογοητευμένος από την άρνηση της Ρωσίας να σταματήσει τις εχθροπραξίες, ο Τραμπ δήλωσε αυτή την εβδομάδα, σε μια σημαντική μεταστροφή, ότι είναι πιθανό η Ουκρανία να ανακτήσει όλα τα εδάφη που έχει χάσει από τη Ρωσία. Όταν ρωτήθηκε αν η Τουρκία θα σταματήσει να αγοράζει ρωσικό πετρέλαιο, ο Τραμπ φάνηκε βέβαιος.

«Πιστεύω ότι θα το σταματήσει, ναι. Ξέρεις γιατί; Επειδή μπορεί να το αγοράσει από πολλούς άλλους,» είπε ο Τραμπ αναφερόμενος στον Ερντογάν.

Τι ισχύει για τα F-35
Η συνάντηση στο Οβάλ Γραφείο έληξε χωρίς δεσμευτική απόφαση για την άρση των αμερικανικών κυρώσεων κατά της Τουρκίας ή την πώληση προηγμένων μαχητικών αεροσκαφών F-35, αν και ο Τραμπ εξέφρασε αισιοδοξία και για τα δύο θέματα.

Είχαμε μια πολύ καλή συζήτηση με τον Ερντογάν σχετικά με την αγορά στρατιωτικών συστημάτων, ανέφερε ο Τραμπ. Σε ερώτηση αν τελικά θα δώσουν τα F-35 στην Τουρκία, ανέφερε ότι «θα μπορούσα να το κάνω εύκολα αν ήθελα». «Ίσως το κάνουμε, εξαρτάται, θα κάνει κάτι για εμάς», πρόσθεσε.

Η Τουρκία εδώ και χρόνια δεν μπορεί να αγοράσει αμερικανικά F-35.

Το 2019 αποβλήθηκε από ένα πρόγραμμα στο πλαίσιο του οποίου παρήγαγε εξαρτήματα για τα μαχητικά αεροσκάφη, μετά την απόκτηση συστημάτων αεροπορικής άμυνας από τη Ρωσία.

Κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του Τραμπ, οι ΗΠΑ απέκλεισαν την Τουρκία από το πρόγραμμα F-35, μετά την αγορά συστημάτων πυραύλων εδάφους-αέρος S-400 από τη Ρωσία.

Ένα αμερικανικό νομοσχέδιο για την άμυνα που ψηφίστηκε το 2020 περιλάμβανε μια τροπολογία που εμπόδιζε την Τουρκία να αποκτήσει F-35, εκτός και μόνο αν η αμερικανική κυβέρνηση μπορούσε να πιστοποιήσει ότι η Τουρκία είχε εγκαταλείψει το ρωσικό S-400.

Ορισμένοι αμερικανοί νομοθέτες έχουν εκφράσει ανησυχίες σχετικά με την πιθανή πώληση, λόγω των τουρκικών στρατιωτικών εισβολών στη Συρία και των προηγούμενων παραβιάσεων του ελληνικού εναερίου χώρου.

Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, η δικομματική Ελληνική Ομάδα του Κογκρέσου των ΗΠΑ προειδοποίησε να μην επιτραπεί στην Τουρκία να αγοράσει F-35, επικαλούμενη τη στρατιωτική συνεργασία της με τη Ρωσία και την «αδιαφορία της για τους διεθνείς κανόνες και τις δημοκρατικές αρχές».

«Εξαιρετική» χαρακτήρισε τη συνάντηση ο Τραμπ
Ο Τραμπ περιγράφει την πρώτη επίσκεψη του Ερντογάν στο Λευκό Οίκο μετά από έξι χρόνια ως «εξαιρετική». Η ατμόσφαιρα ήταν σαφώς λιγότερο τεταμένη σε σύγκριση με την προηγούμενη επίσκεψη του Ερντογάν το 2019, η οποία ακολούθησε σημαντικές πολιτικές διαμάχες μεταξύ των δύο χωρών σχετικά με την κατάσταση στη Συρία – ένα θέμα στο οποίο οι δύο ηγέτες έχουν πλέον πιο ομοιόμορφη άποψη.

Μετά από μια σύντομη συνάντηση με τους δημοσιογράφους, ο Τραμπ και ο Ερντογάν αναχώρησαν για την ιδιωτική τους συνάντηση. Σε ενημέρωση στους δημοσιογράφους προχώρησε ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Τουρκία, Τομ Μπάρακ, έξω από το οβάλ Γραφείο, αμέσως μετά τη συνάντηση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν με τον Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο.

Όπως είπε, επρόκειτο για μια εξαιρετική συνάντηση κατά την οποία συζητήθηκαν «τα ζητήματα των S-400, των F-35, των F-16, η συμφωνία για την Boeing, το Μνημόνιο για τα πυρηνικά και η υπόθεση της Halkbank», ενώ υπήρξε πρόοδος.

«Πιστεύω ότι πολλοί θα εκπλαγούν σχετικά με το πόσο συνεργάσιμες ήταν οι πλευρές μεταξύ τους», τόνισε χαρακτηριστικά.

Σε ερώτηση για το πόσο γρήγορα θα δούμε αποτελέσματα για όλα αυτά τα θέματα, απάντησε: «Εδώ είναι Ουάσινγκτον, και η λέξη γρήγορα δεν υπάρχει. Παρόλο που πιστεύω ότι θα υπάρξει κάποια πρόοδος, οι νόμοι που έχουν θεσπιστεί από το Κογκρέσο – τόσο ο CAATSA όσο και η τροπολογία στον αμυντικό προϋπολογισμό NDAA – απαιτούν τη συνεργασία τόσο του Κογκρέσου, όσο και του Προέδρου. Οι πλευρές βρίσκονται σε τροχιά για να το πετύχουν, και εμείς πιέζουμε για να ολοκληρωθεί αυτό».

Ελλάδα 

Ερωτηθείς για το αν θα δοθούν τα F-35 από τις ΗΠΑ, ανέφερε: «Είναι μια διαδικασία και ο Λευκός Οίκος θα σας πει περισσότερα».

Σχετικά με τα προβλήματα που δημιουργεί η Τουρκία στην Ελλάδα και την Κύπρο, σημείωσε: «Έρχεται μια πολύ καλή πρέσβης στην Αθήνα, έως τώρα δεν είχαμε με ποιον να τα συζητήσουμε, έχουμε κοινή κατανόηση να βάλουμε τέλος σε όλα αυτά».

«Δηλαδή ζητάτε από την Τουρκία να τα σταματήσει όλα αυτά;» ξαναρωτήθηκε ο κ. Μπαράκ. «Ζητάμε από όλους να τα σταματήσουν όλα αυτά», κατέληξε.

Προηγουμένως ο Ντόναλντ Τραμπ είχε ερωτηθεί για την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, λέγοντας ότι «θα κάνουμε ότι μας αναλογεί», προσθέτοντας ότι θα συζητήσει το θέμα με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο.