Νόμος του κράτους ο «ΦΑΡΟΣ AI FACTORY»: Το ελληνικό εργοστάσιο Τεχνητής Νοημοσύνης γίνεται εταιρεία και τα θολά σημεία

Νόμος του κράτους έγιναν οι διατάξεις που προβλέπουν την ίδρυση ανώνυμης εταιρείας ειδικού σκοπού με διακριτικό τίτλο «ΦΑΡΟΣ AI FACTORY», με αποστολή την ανάπτυξη οικοσυστήματος τεχνητής νοημοσύνης στη χώρα, μετά την ψήφιση και δημοσίευση του νόμου 5263 στο ΦΕΚ Α’ 238/19.12.2025). Στον ίδιο νόμο περιλαμβάνονται διατάξεις για το πλαίσιο εποπτείας και ρόλου της μέχρι πρότινος ΗΔΙΚΑ, η οποία μετονομάζεται σε Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση Υγείας και Κοινωνικής Ασφάλισης Μ.Α.Ε. (Η.Δ.Υ.Κ.Α. Μ.Α.Ε.), δηλαδή γίνεται ανώνυμη εταιρεία και τίθεται πλέον υπό συνεποπτεία των Υπουργείων Ψηφιακής Διακυβέρνησης και Υγείας.

Το νέο «Εργοστάσιο ΤΝ»: εταιρεία, όχι δημόσιος φορέας με εποπτεία Ψηφιακής Διακυβέρνησης
Το Κεφάλαιο Α’ συστήνει ανώνυμη εταιρεία με την επωνυμία «Ελληνικό Εργοστάσιο Τεχνητής Νοημοσύνης Α.Ε.» και διακριτικό τίτλο «ΦΑΡΟΣ AI FACTORY», η οποία εποπτεύεται από τον Υπουργό Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Παράλληλα, εντάσσεται οργανωτικά ως θυγατρική της Ε.Ε.Σ.Υ.Π. (Υπερταμείο), στις άμεσες θυγατρικές του. Σκοπός, όπως περιγράφεται, είναι η δημιουργία και αξιοποίηση καινοτόμων τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης, με στόχο ενίσχυση έρευνας, επιχειρηματικότητας και ψηφιακής ανάπτυξης.

Χρηματοδότηση: “τελικός δικαιούχος” προγραμμάτων με πλαφόν στους εθνικούς πόρους
Η εταιρεία ορίζεται τελικός δικαιούχος προγραμμάτων και δράσεων που χρηματοδοτούνται από ενωσιακά και εθνικά κονδύλια και μπορεί να συμπράττει με δημόσιους φορείς για κοινή υλοποίηση έργων. Ωστόσο, μπαίνει σαφές δημοσιονομικό “φρένο” με την ετήσια χρηματοδότηση από εθνικούς πόρους να μην μπορεί να υπερβαίνει το 50%.

Στο μετοχικό κεφάλαιο προβλέπεται συμμετοχή 30% του Ελληνικού Δημοσίου (εκπροσωπούμενο ως μέτοχος από τον Υπουργό Ψηφιακής Διακυβέρνησης) και 70% της Ε.Ε.Σ.Υ.Π..

Φορολογικές ατέλειες και “ειδικό” καθεστώς συμβάσεων
Το πλαίσιο προβλέπει εκτεταμένες διοικητικές, οικονομικές, δικαστικές ατέλειες (σαν του Δημοσίου), όσο διατηρείται η αρχική μετοχική σύνθεση. Επιπλέον, οι προμήθειες γίνονται βάσει Κανονισμού έργων, προμηθειών, υπηρεσιών που εκδίδεται κατά παρέκκλιση του ν. 4412/2016, με ρητή επιφύλαξη του ενωσιακού δικαίου.

Για συμβάσεις αξιοποίησης περιουσιακών στοιχείων/διανοητικής ιδιοκτησίας προβλέπεται προσυμβατικός έλεγχος από το Ελεγκτικό Συνέδριο όταν ξεπερνάται όριο 500.000 ευρώ.

Διάρκεια, διανοητική ιδιοκτησία και εσωτερικές πολιτικές
Το καταστατικό δίνει στη νέα εταιρεία ορίζοντα 10ετίας, με δυνατότητα παράτασης από τη Γενική Συνέλευση. Επιπλέον, αναφέρεται ρητά η διαχείριση δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας που παράγονται τόσο πριν όσο και κατά τη λειτουργία της. Κρίσιμο στοιχείοο Εσωτερικός Κανονισμός οφείλει να περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, και πολιτικές “κατά τα προβλεπόμενα” στον Κανονισμό για την Τεχνητή Νοημοσύνη και συναφή νομοθεσία.

ΗΔΥΚΑ: μετονομασία, νέο πλαίσιο ρόλου και συνεποπτεία Υπουργείων Ψηφιακής Διακυβέρνησης και Υγείας

Το Κεφάλαιο Β’ τροποποιεί τον ν. 3607/2007 και αλλάζει την ταυτότητα της ΗΔΙΚΑ η οποία μετονομάζεται σε σε «Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση Υγείας και Κοινωνικής Ασφάλισης Μονοπρόσωπη Α.Ε.».

Οι σχετικές αρμοδιότητες εποπτείας “ασκούνται από κοινού” από τους Υπουργούς Ψηφιακής Διακυβέρνησης και Υγείας “κατά λόγο αρμοδιότητάς τους”, με στόχο “ενιαία διακυβέρνηση” των ψηφιακών υποδομών στον τομέα της υγείας.

Το Διοικητικό Συμβούλιο αποτελείται από 9 μέλη με εκπροσώπους και των δύο υπουργείων (2+2), καθώς και εκπρόσωπο εργαζομένων και άλλων εμπλεκόμενων.

Επιπλέον, ο νόμος προβλέπει ότι από τη δημοσίευσή του η εταιρεία αναλαμβάνει νέα έργα Πληροφορικής και Επικοινωνιών των φορέων υγείας και δίνεται δυνατότητα να υπάγονται με απόφαση αρμόδιου υπουργού υπό εποπτεία/έλεγχο της εταιρείας και λειτουργούντα ή υπό υλοποίηση έργα.

Στο οικονομικό σκέλος, οι πόροι της ΗΔΥΚΑ ορίζονται ως έσοδα από υπηρεσίες/επιχορηγήσεις προς υπουργεία και φορείς, μεταξύ άλλων.

Η ισχύς του νόμου ξεκινά από τη δημοσίευσή του.

Πιθανά κενά και σημεία που “σηκώνουν” έλεγχο
Με βάση το ίδιο το κείμενο, αναδεικνύονται ορισμένα σημεία που είτε μένουν ανοιχτά είτε μετατίθενται σε κανονιστικές πράξεις:

Διαφάνεια και ανταγωνισμός στις συμβάσεις
Το «ΦΑΡΟΣ AI FACTORY» θα λειτουργεί με κανονισμό προμηθειών κατά παρέκκλιση του ν. 4412/2016. Το πλαίσιο παραπέμπει στον εσωτερικό κανονισμό, χωρίς να “γράφει” στο νόμο βασικές ασφαλιστικές δικλείδες (π.χ. ελάχιστες απαιτήσεις δημοσιότητας, ανταγωνισμού, μηχανισμούς προσφυγών, πέρα από τη γενική επιφύλαξη του ενωσιακού δικαίου.

Λογοδοσία σε δύο “κέντρα”: Υπουργείο vs Ε.Ε.Σ.Υ.Π.
Η εταιρεία εποπτεύεται από Υπουργό, αλλά είναι θυγατρική της Ε.Ε.Σ.Υ.Π. και μετοχικά ελέγχεται κατά 70% από αυτήν. Το πώς επιλύεται στην πράξη πιθανή σύγκρουση στρατηγικής (δημόσιο συμφέρον, ψηφιακή πολιτική vs στόχοι ομίλου Ε.Ε.Σ.Υ.Π.) δεν αποσαφηνίζεται στο κείμενο.

Το πλαφόν 50% εθνικής χρηματοδότησης χωρίς “οδικό χάρτη” βιωσιμότητας
Η οροφή στους εθνικούς πόρους είναι σαφής, αλλά δεν συνοδεύεται από συγκεκριμένο μηχανισμό διασφάλισης συμπληρωματικών πόρων (π.χ. ελάχιστο επίπεδο ευρωπαϊκής χρηματοδότησης, έσοδα-στόχοι, δείκτες απόδοσης). Άρα, ο κίνδυνος είναι να κριθεί η βιωσιμότητα εκ των υστέρων από τη ροή προγραμμάτων.

Διακυβέρνηση δεδομένων και συμμόρφωση “κατ’ αρχήν”, όχι “κατ’ εφαρμογήν”
Ο νόμος προβλέπει ότι ο Εσωτερικός Κανονισμός θα περιλαμβάνει πολιτικές για τον Κανονισμό ΤΝ, όμως δεν εξειδικεύει στο επίπεδο νόμου κρίσιμες δικλίδες (π.χ. ανεξάρτητη επιτροπή δεοντολογίας, υποχρεωτικές αξιολογήσεις αντικτύπου, δημοσιοποίηση βασικών πληροφοριών για συστήματα υψηλού κινδύνου). Το αποτέλεσμα είναι ότι μεγάλο μέρος της πραγματικής συμμόρφωσης “φεύγει” σε εσωτερική κανονιστική ύλη.

Συνεποπτεία ΗΔΥΚΑ: κατεύθυνση σωστή, αλλά ασαφής σε περίπτωση διαφωνίας
Η εποπτεία ασκείται “από κοινού” από δύο υπουργεία “κατά λόγο αρμοδιότητας”. Το πώς επιλύονται πρακτικά οι γκρίζες ζώνες (έργα που ακουμπούν ταυτόχρονα ψηφιακή διακυβέρνηση και υγεία, προτεραιοποίηση πόρων, χρονοδιαγράμματα) δεν περιγράφεται.

Υποχρεωτική ένταξη Περιφερειών σε πλατφόρμα χωρίς ρητή πρόβλεψη πόρων, ικανότητας υλοποίησης
Η ένταξη των ΟΤΑ β’ βαθμού είναι υποχρεωτική, αλλά στο άρθρο δεν “κλειδώνει” χρηματοδοτικό ή επιχειρησιακό πλαίσιο μετάβασης (στελέχωση, τεχνική υποστήριξη, SLA, κυβερνοασφάλεια), κάτι που συνήθως κρίνει την επιτυχία τέτοιων υποχρεώσεων.