Νομοσχέδιο για υδρογόνο-βιομεθάνιο: Ποιες ανάγκες καλύπτει, ποιες επενδύσεις ξεκλειδώνει

Ρυθμιστικό πλαίσιο για την παραγωγή βιομεθανίου και υδρογόνου φιλοδοξεί να βάλει το νομοσχέδιο με τίτλο: «Πλαίσιο για την προώθηση της παραγωγής βιομεθανίου, κανόνες για την οργάνωση της αγοράς παραγωγής υδρογόνου και τα γεωγραφικά περιορισμένα δίκτυα υδρογόνου», το οποίο θα βρίσκεται σε διαβούλευση μέχρι τις 16 Ιουνίου.

Είχε προηγηθεί, σύμφωνα με πληροφορίες του Financial Report, σχετική διαβούλευση με φορείς της αγοράς των ΑΠΕ, εκπροσώπους γνωστών εταιρειών και μέλη ΔΣ σχετικά με τις προτάσεις τους για την διαμόρφωση των άρθρων του νομοσχεδίου.
Πρόκειται για ένα νομοσχέδιο το οποίο αναμένεται εδώ και αρκετό καιρό, συγκεκριμένα είχε ανακοινωθεί από το 2023, από φορείς της αγοράς και όχι μόνο, καθώς πέρα από το να ρυθμίσει και να βάλει κανόνες για ένα μέχρι τώρα άγνωστο πεδίο, το νέο πλαίσι ο είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με το Ταμείο Ανάκαμψης.

Σε μια γενική εικόνα, οι ρυθμίσεις προβλέπουν κατ’ αρχάς τη διαδικασία αδειοδότησης των αντίστοιχων μονάδων παραγωγής, ενώ προβλέπουν τη δυνατότητα στήριξης των σχετικών επενδύσεων, μέσω καθεστώτων λειτουργικής ενίσχυσης, τους βασικούς πυλώνες τους οποίους, δηλαδή, έχει ζητήσει η αγορά και η Ευρωπαϊκή Ένωση.

Υπενθυμίζεται, εξάλλου, ότι τον περασμένο Φεβρουάριο είχαν ανακοινωθεί από τον τότε ΥΠΕΝ, Θ. Σκυλακάκη επενδύσεις ύψους 390 εκατ. ευρώ έως τον Ιούνιο του 2026 και 2 δις έως το 2030, οι οποίες, βέβαια, σχετίζονται με την απορρόφηση σημαντικών ευρωπαϊκών κονδυλίων.
Το υδρογόνο προς το παρόν αντιπροσωπεύει ακόμα μονοψήφιο ποσοστό του ενεργειακού μείγματος της ΕΕ, και το 95% αυτού παράγεται από ορυκτά καύσιμα τα οποία απελευθερώνουν 70-100 εκατομμύρια τόνους C02 ετησίως. Σύμφωνα με έρευνες, ένα σημαντικό μέρος του ενεργειακού μείγματος της ΕΕ θα μπορούσε να προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας το 2050, εκ των οποίων το υδρογόνο θα μπορούσε να καλύπτει το 20%, ειδικότερα το 20-50% της ενεργειακής ζήτησης στον τομέα των μεταφορών και το 5-20% στον βιομηχανικό τομέα. Σε αυτό το πλαίσιο, η οικονομία του ανανεώσιμου υδρογόνου θα μπορούσε να συμβάλει σημαντικά στην αντιμετώπιση της υπερθέρμανσης του πλανήτη, σε αντίθεση με την οικονομία που βασίζεται στα ορυκτά καύσιμα.

Yδρογόνο: Θεσμικό πλαίσιο δίνει ώθηση για επενδύσεις

Το νομοσχέδιο προβλέπει καταρχάς την αδειοδότηση μονάδων πλήρως ανανεώσιμου αερίου («πράσινου» υδρογόνου), ενώ μέσα από αυτό υπάρχουν όροι μέσα από τους οποίους θα μπορεί να θεσμοθετείται και η δυνατότητα παραγωγής χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών. Για την έκδοση και των αδειών εγκατάστασης και λειτουργίας υπεύθυνο θα είναι το Υπουργείο Ανάπτυξης

Υπάρχει ειδική πρόβλεψη για τα Γεωγραφικά Περιορισμένα Δίκτυα Υδρογόνου, τα οποία συνιστούν δίκτυα περιορισμένης έκτασης που συνδέουν μονάδες παραγωγής με καταναλωτές εντός καθορισμένης περιοχής.

Σύμφωνα με όσα καταγράφονται στο νομοσχέδιο, τα ΓεΠεΔΥ θα αναπτύσσονται μέσω διαγωνιστικών διαδικασιών, με υποχρεώσεις αδειοδότησης και τήρησης ειδικού Κώδικα Διαχείρισης, με τον ορισμό Διαχειριστή κάθε δικτύου, την ώρα που η εποπτεία και η έγκριση του Κώδικα παραμένουν στην αρμοδιότητα του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Βιομεθάνιο: Τέσσερα στάδια

Το νέο θεσμικό πλαίσιο που προωθείται από το νομοσχέδιο φιλοδοξεί να καλύψει όλο τον κύκλο ζωής της παραγωγής από την αδειοδότηση, την έγχυση στο Ε.Σ.Φ.Α. ή σε δίκτυο διανομής και την οικονομική στήριξη των παραγωγών, έως την έκδοση εγγυήσεων προέλευσης και τον καθορισμό επιλέξιμων πρώτων υλών.

Σύμφωνα με όσα αναφέρονται, η διαδικασία αδειοδότησης ορίζεται σε τέσσερα στάδια (περιβαλλοντική αδειοδότηση, προσφορά σύνδεσης, άδεια εγκατάστασης, άδεια λειτουργίας).

Παράλληλα, υπάρχει η πρόβλεψη για δημιουργία Μονάδων Ελέγχου και Μέτρησης (Μ.Ε.Μ.) για τον ποιοτικό έλεγχο του παραγόμενου αερίου, ενώ υπάρχουν αναφορές και για την αναβάθμιση των ήδη υφιστάμενων μονάδων βιοαερίου που λειτουργούν κυρίως για ηλεκτροπαραγωγή.

Επιπρόσθετα, το νέο νομοσχέδιο κάνει σαφές για το ποιες θα είναι οι πρώτες ύλες που θα μπορούν να χρησιμοποιούνται για την παραγωγή του ανανεώσιμου καυσίμου. Σύμφωνα με όσα αναφέρονται σε αυτό, πρόκειται για υπολείμματα γεωργικής και κτηνοτροφικής δραστηριότητας, απόβλητα από αγροτοβιομηχανικές μονάδες και μικρές βιοτεχνίες, συγκεκριμένα κλάσματα βιομάζας, μη επεξεργασμένη γλυκερίνη, καθώς και οργανικά απορρίμματα που προέρχονται από τα αστικά στερεά απόβλητα.

Εξάλλου, υπάρχει και επικέντρωση στο πως το αναβαθμισμένο βιοαέριο θα μπορεί να διοχετεύεται στα υφιστάμενα δίκτυα φυσικού αερίου, μέσω τεχνολογίας που εντάσσεται στην κυκλική οικονομία, μέσω της αξιοποίησης ενεργειακών αποβλήτων και αγροτοβιομηχανικών υπολειμμάτων. Ιδιαίτερη σημασία δίνεται στην αναβάθμιση των υφιστάμενων μονάδων βιοαερίου, οι οποίες λειτουργούν κυρίως για ηλεκτροπαραγωγή, ώστε να καταστούν παραγωγοί εγχύσιμου βιομεθανίου.

Τα σχόλια

Στην παρούσα φάση τα σχόλια που έχουν γίνει για το νομοσχέδιο δεν ξεπερνούν τα 15 συνολικά, παρότι αναμένονταν πάνω από ένα χρόνο από τους φορείς και τους εκπροσώπους εταιρειών.

Όσα έχουν γίνει συνιστούν προτάσεις για βελτιώσεις επί συγκεκριμένων άρθρων, ενώ κάποια άλλα θεωρούν ότι πρέπει να γίνουν περαιτέρω διευκρινίσεις σε άλλα άρθρα.

Πιο συγκεκριμένα:

(Στο άρθρο για την παραγωγή βιομεθανίου)
–Το εν λόγω άρθρο παρουσιάζει ένα σοβαρό ενεργειακό και στρατηγικό παράδοξο. Ενώ η εθνική ενεργειακή στρατηγική στοχεύει αφενός στη δραστική μείωση των εισαγωγών φυσικού αερίου (ΦΑ) και αφετέρου στην αύξηση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας ιδίως κατά τις ώρες υψηλής παραγωγής από ΑΠΕ, εντούτοις προτείνεται η κατανάλωση του πολύτιμου βιοαερίου για ίδιες θερμικές ανάγκες των μονάδων βιομεθανίου, ακόμη και μέσω ΣΗΘ. Αυτό είναι αντιπαραγωγικό για τους εξής λόγους: Αντίφαση με τον στόχο του εξηλεκτρισμού: Η χρήση του βιοαερίου για παραγωγή θερμότητας ή ηλεκτρισμού προς ιδιοκατανάλωση υπονομεύει τον βασικό στόχο της πλήρους μετάβασης των μονάδων σε καθαρό βιομεθάνιο για διοχέτευση στο δίκτυο, που θα μπορούσε να αντικαταστήσει άμεσα εισαγόμενο ΦΑ. Σπατάλη ηλεκτρικού χώρου: Η διατήρηση ή εγκατάσταση μονάδων ΣΗΘ εντός των μονάδων βιομεθανίου δεσμεύει πολύτιμο ηλεκτρικό χώρο στο δίκτυο, που διαφορετικά θα μπορούσε να αξιοποιηθεί από φωτοβολταϊκά αυτοκατανάλωσης ή άλλες ΑΠΕ με εξυπνότερη διαχείριση φορτίων. Η πλήρης ηλεκτροπαραγωγή από ΑΠΕ και αποθήκευση αποτελεί προτεραιότητα. Διπλή επιβάρυνση για το σύστημα: Αντί να ενισχύεται η καθαρή διοχέτευση βιομεθανίου στο δίκτυο, η κατανάλωσή του επιτόπου όχι μόνο δεν υποκαθιστά εισαγόμενο ΦΑ, αλλά επιπλέον δημιουργεί νέες ανάγκες σε ηλεκτρική ενέργεια, που θα μπορούσαν να καλυφθούν από το δίκτυο ειδικά σε ώρες υπερπαραγωγής από ΑΠΕ — και όχι από ΣΗΘ με βιοαέριο.Κίνδυνος νομιμοποίησης τεχνητής αυτοκατανάλωσης: Το να θεωρούνται αυτές οι μονάδες εγγενές μέρος της παραγωγής βιομεθανίου, ενδέχεται να οδηγήσει σε διασταλτική χρήση του όρου, επιτρέποντας στο μέλλον την υποβάθμιση της αξίας του βιομεθανίου ως προϊόντος δικτύου και υποκατάστατου ΦΑ. Πρόταση: Αντί να καίγεται το βιοαέριο τοπικά, πρέπει να ενθαρρύνεται η πλήρης αναβάθμισή του σε βιομεθάνιο και διοχέτευση στο δίκτυο, με κάλυψη των θερμικών και ηλεκτρικών αναγκών της μονάδας από ΑΠΕ και δίκτυο. Επιπλέον, η εξοικονόμηση ηλεκτρικού χώρου από την απομάκρυνση των ΣΗΘ θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για φωτοβολταϊκά συστήματα αυτοκατανάλωσης σε συνδυασμό με αποθήκευση, ενισχύοντας περαιτέρω την ενεργειακή αυτονομία και την αποσυμφόρηση του δικτύου.
(Στο άρθρο για τις μονάδες βιομεθανίου)
–Αδικαιολόγητη επιβάρυνση στον παραγωγό για τα πρώτα δύο χιλιόμετρα:
Το γεγονός ότι τα πρώτα δύο χιλιόμετρα αγωγού σύνδεσης δεν αναλαμβάνονται εξ ολοκλήρου από τον Διαχειριστή, αλλά επιμερίζονται ή βαρύνουν τον παραγωγό, είναι προβληματικό. Αυτή η ρύθμιση αυξάνει το κόστος εισόδου για νέες μονάδες βιομεθανίου, περιορίζοντας έτσι την ανάπτυξη και διείσδυση της ανανεώσιμης αυτής πηγής ενέργειας στην αγορά. Σε άλλες χώρες και βέλτιστες πρακτικές, τα πρώτα χιλιόμετρα σύνδεσης θεωρούνται μέρος της ευθύνης του Διαχειριστή για να ενισχυθεί η σύνδεση και διευκόλυνση των παραγωγών.2.Ασάφεια και δυσχέρεια στον προγραμματισμό επενδύσεων:
Η επιβάρυνση κόστους που επιμερίζεται μεταξύ παραγωγού και Διαχειριστή για το τμήμα έως 10 χιλιομέτρων δημιουργεί αβεβαιότητα για τους παραγωγούς. Δεν είναι ξεκάθαρο ποιο ακριβώς κομμάτι ανήκει στον καθένα και πώς θα υπολογίζεται το ακριβές κόστος ανά περίπτωση, γεγονός που καθιστά δύσκολο τον χρηματοοικονομικό προγραμματισμό και την αξιολόγηση βιωσιμότητας επενδύσεων.3.Μείωση κινήτρων για επενδύσεις σε βιομεθάνιο:
Η διάταξη αυτή, με την οικονομική συμμετοχή του παραγωγού για σημαντικό μήκος αγωγού, μειώνει την ελκυστικότητα επένδυσης σε μονάδες βιομεθανίου, ειδικά για μικρότερους ή νέους παραγωγούς που μπορεί να μην διαθέτουν τα απαραίτητα κεφάλαια. Αντίθετα, η πλήρης ανάληψη του κόστους από τον Διαχειριστή θα αποτελούσε σαφή στήριξη και κίνητρο για την ανάπτυξη.4.Αδυναμία δικαιότερης κατανομής κόστους:
Εφόσον ο Διαχειριστής έχει το πλεονέκτημα να εντάξει το κόστος στη Ρυθμιζόμενη Περιουσιακή Βάση (ΡΠΒ) και να το ανακτήσει μέσω των χρεώσεων δικτύου, η επιβολή επιπλέον κόστους στους παραγωγούς φαντάζει αδικαιολόγητη. Θα ήταν πιο δίκαιο και αποδοτικό να καλύπτεται όλο το κόστος των πρώτων κρίσιμων χιλιομέτρων από τον Διαχειριστή, ώστε να ενισχυθεί η καθολική ανάπτυξη.
(Στο άρθρο Καθεστώς στήριξης μονάδων υδρογόνου)
-Οι σύγχρονες μονάδες PEM ηλεκτρολυτικών διατάξεων είναι δυνατό να αυξομειώνουν την ένταση τους μεταξύ 10%-90% εντός δευτερολέπτων οπότε θα πρέπει και αυτές να επιτραπεί να συμμετέχουν στην αγορά εξισορρόπησης.
Οπότε θα πρέπει να μπει ακόμα μια παράγραφος, δηλ3. Οι μονάδες παραγωγής υδρογόνου ηλεκτρολυτικών διατάξεων δύναται να συμμετέχουν και να έχουν έσοδα από την αγορά εξισορρόπησης.Δυνατότητες μετατροπής αδειών ΑΠΕ σε μονάδες υδρογόνου.
Δημιουργία νέας παραγράφου
5) Για κάτοχους άδειων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκα και Αιολικά συστήματα, δίνεται η δυνατότητα της μετατροπής της άδειας σε έργο παραγωγής υδρογόνου μέσω ηλεκτρολυτικών διατάξεων. Το αίτημα υποβάλλεται στην Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Αποβλήτων και Υδάτων και εφόσον υπάρχει θετική γνωμοδότηση προχωράει η μετατροπή με κοινοποίηση στις αρμόδιες υπηρεσίες.

–Είναι σημαντικό να καθοριστεί ποια Έργα δικαιούνται συμμετοχής στο «Μηχανισμό Αναδιανομής της Λειτουργικής Ενίσχυσης σταθμών Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α. μεταξύ παραγωγών Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α» καθώς όπως είναι γραμμένο το άρθρο υπονοείται πως τα Έργα με Συμβάσεις ΣΕΔΠ (Λειτουργικής Ενίσχυσης) έχουν το δικαίωμα στην αποζημίωση. Ωστόσο, όπως προκύπτει από την εφαρμοζόμενη πρακτική, Έργα τα οποία έχουν υπογράψει Συμβάσεις Πώλησης Ηλεκτρικής Ενέργειας από ΑΠΕ και ΣΗΘΥΑ σύμφωνα με τα άρθρα του Ν.3468 ή νωρίτερα υφίστανται περικοπές και μάλιστα σημαντικές.
Τα Έργα που έχουν συνδεθεί προ της 04.07.2019 σύμφωνα με τον Κανονισμό 943/2019, διατηρούν την προτεραιότητα έγχυσης (προτεραιότητα στην κατανομή), ωστόσο θα πρέπει να προβλεφθούν δικλείδες στο Μηχανισμό ώστε να υπάρχει έλεγχος της τήρησης της προτεραιότητας από τους Παραγωγούς.