Ολη η απόφαση για τα δύο πρόστιμα €1,04 εκατ. (εκ των υστέρων) στον ΟΣΕ

Λίγο πριν συμπληρωθούν τρία χρόνια από την τραγωδία στα Τέμπη, η Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ) επανέρχεται στο θέμα της εκπαίδευσης των σταθμαρχών. Με την Απόφαση 24/2025 της Ολομέλειας της ΡΑΣ (Αθήνα, 12.11.2025, αρ. πρωτ. 3588) επιβάλλει στον ΟΣΕ πρόστιμα συνολικού ύψους 1.040.000 ευρώ. Πρόκειται για απόφαση 76 σελίδων, στην οποία αποτυπώνεται βήμα-βήμα πώς η ΡΑΣ κατέληξε ότι η εκπαίδευση 75 σταθμαρχών – της ίδιας σειράς με τον σταθμάρχη Λάρισας – ήταν ελλιπώς τεκμηριωμένη και πώς ο ΟΣΕ παραβίασε ρητή, προηγούμενη εντολή της να μην τους χρησιμοποιεί σε κρίσιμες θέσεις.

Η ΡΑΣ επιβάλλει στον ΟΣΕ δύο διακριτά πρόστιμα:

• 40.000 ευρώ για παραβάσεις της σιδηροδρομικής νομοθεσίας:

-20.000 € για παραβίαση των διατάξεων περί συστήματος διαχείρισης ασφάλειας (άρθρο 61 παρ. 3 περ. στ του Ν. 4632/2019).

-20.000 € για παραβίαση των διατάξεων περί πρόσβασης στις εγκαταστάσεις κατάρτισης (άρθρο 65 παρ. 2 και 6 του ίδιου νόμου).

• 1.000.000 ευρώ για δέκα (10) διακριτές παραβάσεις της απόφασης 24/2023 της ΡΑΣ, με την οποία ο ΟΣΕ είχε υποχρεωθεί να μην απασχολεί συγκεκριμένους σταθμάρχες σε θέσεις κρίσιμων καθηκόντων ασφάλειας.

(το 1.000.000 ευρώ προκύπτει από την επιβολή προστίμου 100.000 € ανά ημέρα παράβασης, για 10 ημέρες 22–31 Μαρτίου 2023).

Τι βρήκε η ΡΑΣ στην εκπαίδευση των 75 σταθμαρχών
Στην καρδιά της απόφασης βρίσκεται η «Βασική Εκπαίδευση Προσωπικού Κλάδου Κυκλοφορίας (Σταθμάρχες)», με κωδικούς 22075 και 22076, στην οποία συμμετείχαν 75 σταθμάρχες, ανάμεσά τους και ο σταθμάρχης Λάρισας που ενεπλάκη στο δυστύχημα των Τεμπών.
Η ΡΑΣ εξετάζει:
1. Το πρόγραμμα σπουδών και οι «χαμένες» 177 ώρες
Σύμφωνα με το ιστορικό της απόφασης, ο οδηγός σπουδών του ΟΣΕ προβλέπει:
Α’ κύκλο θεωρητικής εκπαίδευσης 535 ωρών, με αναλυτική περιγραφή ύλης, ωρών διδασκαλίας και καθημερινό πρόγραμμα (Δευτέρα–Σάββατο, 09.00-14.45, σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη).
Β’ κύκλο θεωρητικής εκπαίδευσης 177 ωρών, ο οποίος θα υλοποιούνταν παράλληλα με την πρακτική άσκηση σε σταθμούς, κέντρα ελέγχου κυκλοφορίας και σταθμούς διαλογής.

Η ΡΑΣ διαπιστώνει ότι:

Για τον Α’ κύκλο υπάρχουν αναλυτικά στοιχεία: τμήματα (δύο τμήματα των 38 εκπαιδευόμενων σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη), πρόγραμμα, ύλη, ώρες μαθημάτων.

Για τον Β’ κύκλο των 177 ωρών δεν υφίσταται αντίστοιχη αναγραφή:

δεν υπάρχει σαφές πρόγραμμα ωρών,

δεν περιγράφεται η διδακτέα ύλη,

δεν αποτυπώνεται πώς ακριβώς γίνεται η θεωρητική εκπαίδευση ταυτόχρονα με την πρακτική.

Γι’ αυτό, τόσο στην απόφαση της ΡΑΣ όσο και στα δημοσιεύματα που βασίζονται σε αυτή, αναφέρεται ότι δεν μπορεί να εξαχθεί ασφαλές συμπέρασμα πως οι 75 σταθμάρχες ολοκλήρωσαν τον προβλεπόμενο Β’ κύκλο θεωρητικής εκπαίδευσης 177 ωρών, όπως απαιτεί ο οδηγός σπουδών.
Η Αρχή μάλιστα σημειώνει ότι, με βάση τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν, ο θεωρητικός και πρακτικός κύκλος εκπαίδευσης «πιθανολογείται ότι υπήρξε ελλιπής και ανεπαρκής»,  μια διατύπωση που δείχνει το βάρος που δίνει στο ζήτημα.
2. Ελλείψεις στη τεκμηρίωση και στο σύστημα κατάρτισης
Πέρα από τις «χαμένες» ώρες, η ΡΑΣ επικρίνει το σύστημα τεκμηρίωσης και παρακολούθησης της εκπαίδευσης στον ΟΣΕ:

Δεν τηρούνται επαρκή ημερολόγια εκπαίδευσης και ωρολόγια προγράμματα που να αποδεικνύουν ποιος διδάσκει τι, πότε και πού.

Οι εκθέσεις απόδοσης για την πρακτική άσκηση δεν επαρκούν ώστε να αποτυπώνουν πλήρως τις ικανότητες των εκπαιδευόμενων σε πραγματικές συνθήκες εργασίας.

Σύμφωνα με το σκεπτικό, ο ΟΣΕ δεν εξασφάλισε «πλήρες πρόγραμμα κατάρτισης και συστήματα για τη διατήρηση των προσόντων» του προσωπικού, όπως απαιτεί η ευρωπαϊκή νομοθεσία και ο Ν. 4632/2019.

Η έλλειψη αυτής της τεκμηρίωσης είναι που οδηγεί την Αρχή στο συμπέρασμα ότι δεν μπορεί να πιστοποιηθεί η πλήρης και ορθή εκπαίδευση των 75 σταθμαρχών.

Η κρίσιμη απόφαση του 2023 που αγνοήθηκε
Το δεύτερο σκέλος της υπόθεσης αφορά την παραβίαση της Απόφασης 24/2023 της ίδιας της ΡΑΣ. Την άνοιξη του 2023, στο πλαίσιο της έρευνας για τα Τέμπη και ενεργώντας ως Εθνική Αρχή Ασφάλειας, η ΡΑΣ είχε αποφασίσει τη λήψη έκτακτων προσωρινών μέτρων. Εκτίμησε ότι υπήρχαν σοβαρές ενδείξεις παραβίασης της σιδηροδρομικής νομοθεσίας κατά την εκπαίδευση των σταθμαρχών, που συνιστούσαν «άμεση, σοβαρή και επικείμενη απειλή για τη δημόσια ασφάλεια».
Με την τότε απόφαση: Υποχρέωσε τον ΟΣΕ να μην απασχολεί σε θέσεις κρίσιμων καθηκόντων ασφάλειας (όπως ορίζονται από τον Εκτελεστικό Κανονισμό 2019/773) το σύνολο των σταθμαρχών που συμμετείχαν στη συγκεκριμένη βασική εκπαίδευση, μέχρι να ολοκληρωθεί η αξιολόγηση της εκπαίδευσής τους.  Η νέα απόφαση 24/2025 διαπιστώνει ότι ο ΟΣΕ δεν συμμορφώθηκε.

Έξι σταθμοί, δέκα ημέρες, ανεκπαίδευτοι σε βάρδιες
Η ΡΑΣ καταγράφει ότι, παρά την απαγόρευση ο ΟΣΕ χρησιμοποίησε σταθμάρχες της επίμαχης σειράς σε βάρδιες, ως μόνο εργαζόμενο σταθμάρχη, σε έξι σταθμούς μεταξύ 22 και 31 Μαρτίου 2023. Στην απόφαση αναφέρονται ονομαστικά σταθμοί όπως, o σταθμός Ικονίου, o σταθμός Πάτρας, o σταθμός Αγίου Ανδρέα, οι εγκαταστάσεις Ε.Σ.Θ. και ΤΧΙ Διαλογής, ο Σιδηροδρομικός Σταθμός Σίνδου, όπου, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΡΑΣ, συγκεκριμένοι σταθμάρχες της επίμαχης εκπαίδευσης ανέλαβαν βάρδιες σε συγκεκριμένες ημερομηνίες.  Ακριβώς αυτή η συστηματική χρήση, παρά τη ρητή απαγόρευση, θεμελιώνει και το μεγάλο πρόστιμο του 1 εκατ. ευρώ.

Τα νέα υποχρεωτικά μέτρα συμμόρφωσης
Πέρα από τα πρόστιμα, η απόφαση επιβάλλει στον ΟΣΕ μια σειρά δεσμευτικών μέτρων, με στόχο να αλλάξει ριζικά ο τρόπος με τον οποίο εκπαιδεύεται και αξιολογείται το προσωπικό του κλάδου κυκλοφορίας.
Στο κεφάλαιο «Ε. ΥΠΟΧΡΕΩΝΕΙ» η ΡΑΣ ζητά, μεταξύ άλλων:

• Τήρηση λεπτομερών ημερολογίων εκπαίδευσης: Κατά τη διάρκεια της κατάρτισης να τηρούνται αναλυτικά ημερολόγια, ωρολόγια προγράμματα και παρουσιολόγια για κάθε εκπαιδευόμενο.
• Σύνταξη εκθέσεων απόδοσης και συμπεριφοράς: Κατά την πρακτική άσκηση, οι προϊστάμενοι των σταθμών να συντάσσουν υπογεγραμμένες εκθέσεις απόδοσης και συμπεριφοράς για κάθε εκπαιδευόμενο σταθμάρχη ή κλειδούχο.
• Σύσταση ανεξάρτητης τριμελούς επιτροπής: Για τη συνολική αξιολόγηση της εκπαίδευσης και των εξετάσεων να συσταθεί τριμελής επιτροπή, τα μέλη της οποίας δεν θα πρέπει να έχουν συγγενική σχέση έως και 3ου βαθμού με τους εκπαιδευόμενους ή τους εκπαιδευτές.

Τερματισμός των «εκπαιδεύσεων-εξπρές»
Θεσπίζεται ελάχιστη διάρκεια 18 μηνών για την πλήρη εκπαίδευση και μαθητεία των σταθμαρχών, ώστε να αποφεύγονται συμπιεσμένα χρονοδιαγράμματα.  Η ΡΑΣ δηλώνει επίσης ότι διατηρεί την αρμοδιότητά της να επανέλθει σε μεταγενέστερο χρόνο, για να ελέγξει αν ο ΟΣΕ τήρησε τα νέα μέτρα, και σε περίπτωση μη συμμόρφωσης να εξετάσει επιβολή νέων κυρώσεων.

Η απόφαση στη Διαύγεια