Πρόστιμα ΓΕΜΗ: Νομοθετικό Πλαίσιο και Πρακτικές Επιπτώσεις

Το Γενικό Εμπορικό Μητρώο (εφεξής «ΓΕΜΗ») αποτελεί βασικό θεσμό για την τήρηση της διαφάνειας και της ασφάλειας των εμπορικών συναλλαγών στην Ελλάδα. Η υποχρεωτική εγγραφή και η τήρηση των υποχρεώσεων προς το «ΓΕΜΗ» από τα νομικά πρόσωπα του εμπορίου δεν είναι απλώς διοικητικό καθήκον, αλλά αναπόσπαστο μέρος της ορθής επιχειρηματικής λειτουργίας. Η μη συμμόρφωση συνεπάγεται επιβολή κυρώσεων, με τα πρόστιμα του «ΓΕΜΗ» να αποτελούν σημαντικό εργαλείο συμμόρφωσης αν και αρκετοί λογιστές θεωρούν υπερβολικά τα πρόστιμα και θεωρούν ορισμένες από τις υποχρεωτικές εταιρικές κινήσεις τυπολατρεία.

Νομοθετικό Πλαίσιο

Το βασικό νομοθετικό πλαίσιο που διέπει τη λειτουργία του «ΓΕΜΗ» εντοπίζεται:

• στον ν. 4919/2022 («Αναμόρφωση του Γενικού Εμπορικού Μητρώου και άλλες διατάξεις»),
• καθώς και στις σχετικές κανονιστικές αποφάσεις του Υπουργείου Ανάπτυξης.

Σύμφωνα με το άρθρο 58 του ν. 4919/2022, προβλέπεται η επιβολή διοικητικών προστίμων για παραβάσεις που αφορούν την υποχρέωση καταχώρισης, δημοσίευσης ή υποβολής στοιχείων στο «ΓΕΜΗ». Τα πρόστιμα επιβάλλονται από τον Προϊστάμενο της Υπηρεσίας «ΓΕΜΗ» και κυμαίνονται από 500 έως 100.000 ευρώ, ανάλογα με:

• τη βαρύτητα της παράβασης,
• τη χρονική διάρκεια της μη συμμόρφωσης,
• την υποτροπή,
• και το μέγεθος της επιχείρησης.

Ειδικά για τις κεφαλαιουχικές εταιρείες (Α.Ε. και ΕΠΕ), η μη δημοσίευση ετήσιων οικονομικών καταστάσεων εντός της νόμιμης προθεσμίας θεωρείται σοβαρή παράβαση και επισύρει αυξημένο πρόστιμο.

Τυπικές Παραβάσεις που Επιφέρουν Πρόστιμο
Οι πλέον συνήθεις περιπτώσεις επιβολής προστίμου περιλαμβάνουν:

1. Μη καταχώριση τροποποιήσεων καταστατικού (π.χ. αλλαγή έδρας, σκοπού, επωνυμίας).
2. Μη υποβολή οικονομικών καταστάσεων στις προβλεπόμενες προθεσμίες.
3. Μη ανανέωση στοιχείων νόμιμου εκπροσώπου ή μη δημοσιοποίηση στοιχείων Δ.Σ. ή διαχειριστών.
4. Μη καταβολή τελών καταχώρισης ή δημοσίευσης.
5. Παράλειψη εγγραφής στο «ΓΕΜΗ» από υπόχρεα φυσικά ή νομικά πρόσωπα.

Παραδείγματα
Παράδειγμα 1: Ανώνυμη Εταιρεία
Μια Α.Ε. που δεν προχώρησε στη δημοσίευση των ετήσιων οικονομικών της καταστάσεων για δύο συνεχόμενα έτη εντοπίστηκε από την Υπηρεσία «ΓΕΜΗ» μετά από έλεγχο. Επιβλήθηκε πρόστιμο ύψους 6.000 ευρώ, το οποίο αυξήθηκε λόγω υποτροπής.

Παράδειγμα 2: Ιδιωτική Κεφαλαιουχική Εταιρεία (ΙΚΕ)
ΙΚΕ που προέβη σε μεταβολή έδρας χωρίς σχετική καταχώριση στο «ΓΕΜΗ» εντός προθεσμίας 30 ημερών, κλήθηκε να συμμορφωθεί. Μετά την παρέλευση επιπλέον 2 μηνών, επιβλήθηκε πρόστιμο 1.000 ευρώ.

Παράδειγμα 3: Ατομική Επιχείρηση
Ατομική επιχείρηση που δεν είχε εγγραφεί στο «ΓΕΜΗ», αν και είχε υποχρέωση λόγω της δραστηριότητάς της (επαγγελματικός ΚΑΔ), υπέστη πρόστιμο 500 ευρώ και αποκλείστηκε προσωρινά από δημόσιους διαγωνισμούς μέχρι τη συμμόρφωση.

Δικαιώματα Επιχειρήσεων και Προσφυγή
Ο υπόχρεος μπορεί να υποβάλει ένσταση εντός 15 ημερών από την κοινοποίηση της πράξης επιβολής προστίμου. Η ένσταση εξετάζεται από το αρμόδιο όργανο της οικείας Υπηρεσίας «ΓΕΜΗ» και μπορεί να οδηγήσει σε μείωση ή ακύρωση του προστίμου. Επιπλέον, προβλέπεται δυνατότητα προσφυγής στα διοικητικά δικαστήρια.

Κρίσιμα Σημεία

• Από 1η Ιανουαρίου 2026 τίθεται σε ισχύ αυστηρό νέο πλαίσιο προστίμων σύμφωνα με την ΚΥΑ 46982/2025, με πρόστιμα μέχρι 000 € ανά παράβαση.
• Προθεσμία συμμόρφωσης έως 31/12/2025 χωρίς πρόστιμα, εφόσον οι επιχειρήσεις τακτοποιήσουν όλες τις εκκρεμότητες.
• Υπάρχει κίνητρο έγκαιρης έκπτωσης 50 % στην κύρωση – εφόσον η παράβαση αρθεί εντός 30 ημερών από κοινοποίηση.
• Κρίσιμο να παρακολουθούνται οι διοικητικές οδηγίες και η θυρίδα ηλεκτρονικών μηνυμάτων του «ΓΕΜΗ» ώστε να λαμβάνονται οι κοινοποιήσεις.

Το Γενικό Εμπορικό Μητρώο αποτελεί τον θεσμικό πυλώνα για τη διαφάνεια και την τήρηση της εμπορικής δημοσιότητας στην Ελλάδα. Η επιβολή προστίμων από το «ΓΕΜΗ» δεν έχει τιμωρητικό χαρακτήρα, αλλά λειτουργεί προληπτικά και εξασφαλίζει τη διαφάνεια και τη νομιμότητα στη λειτουργία των επιχειρήσεων. Η τακτική συμμόρφωση με τις υποχρεώσεις προς το «ΓΕΜΗ» προφυλάσσει τις επιχειρήσεις από διοικητικές κυρώσεις και ενισχύει την αξιοπιστία τους στην αγορά. Για αυτό, συνιστάται στους επαγγελματίες και νομικούς συμβούλους να παρακολουθούν τις προθεσμίες και να εξοικειώνονται με τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες του «ΓΕΜΗ», καθώς και με τις κατά καιρούς κανονιστικές αλλαγές.

*H Ειρήνη Περπερίδου είναι δικηγόρος, LL.M, LL.M, M. A, Ιδρύτρια της GEA