Φρανκ Γκέρι: Πέθανε σε ηλικία 96 ετών ο θρυλικός αρχιτέκτονας

Γεννημένος στο Τορόντο το 1929, ο Γκέρι μετακόμισε στο Λος Άντζελες ως έφηβος για να σπουδάσει αρχιτεκτονική στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας, προτού ολοκληρώσει περαιτέρω σπουδές στη Μεταπτυχιακή Σχολή Σχεδιασμού του Χάρβαρντ το 1956 και το 1957.

Αφού ίδρυσε τη δική του εταιρεία, εγκατέλειψε τις παραδοσιακές αρχιτεκτονικές αρχές της συμμετρίας, χρησιμοποιώντας αντισυμβατικά γεωμετρικά σχήματα και ημιτελή υλικά σε ένα στυλ που είναι πλέον γνωστό ως αποδομητισμός.

Συνδυάζοντας απροσδόκητα υλικά και επενδύοντας τα κτίρια με ανοξείδωτο χάλυβα για να δημιουργήσει καμπυλωτούς εξωτερικούς χώρους, ο Γκέρι δημιούργησε κτίρια που απέκτησαν εντυπωσιακά γλυπτά σχήματα.

Αργότερα στην καριέρα του, ο Γκέρι χρησιμοποίησε τρισδιάστατη μοντελοποίηση παρόμοια με αυτή που χρησιμοποιούν οι αεροδιαστημικοί μηχανικοί για να διαμορφώσουν κτίρια που κινούνται με αέρα, μια πρακτική που αποφεύγεται σε μεγάλο βαθμό από άλλους αρχιτέκτονες λόγω της πολυπλοκότητας και του κόστους της κατασκευής.

Το 1989, σε ηλικία 60 ετών, ο Γκέριτιμήθηκε με την κορυφαία διάκριση της βιομηχανίας, το βραβείο Pritzker Architecture, για το συνολικό του έργο.

Η κριτική επιτροπή των βραβείων Pritzker δήλωσε ότι το έργο του διέθετε μια «εξαιρετικά εκλεπτυσμένη, εκλεπτυσμένη και περιπετειώδη αισθητική».

«Τα σχέδιά του, αν συγκριθούν με την αμερικανική μουσική, θα μπορούσαν να παρομοιαστούν καλύτερα με την τζαζ, γεμάτη αυτοσχεδιασμό και ένα ζωηρό και απρόβλεπτο πνεύμα», είχε δηλώσει τότε η επιτροπή.

Η διεθνής ανακάλυψη του Γκέρι με το Μουσείο Γκούγκενχαϊμ μεταμόρφωσε την πόλη του Μπιλμπάο, ενισχύοντας τον τουρισμό στην πόλη και την τοπική οικονομία. Κατασκευασμένο από φύλλα τιτανίου, ασβεστόλιθο και γυαλί, το μουσείο έγινε αμέσως γνωστό ως ένα σύγχρονο θαύμα.

Ο αρχιτέκτονας Φίλιπ Τζόνσον, Αμερικανός σύγχρονος του Γκέρι, περιέγραψε το κτίριο ως «το σπουδαιότερο κτίριο της εποχής μας».

Άλλες πόλεις προσπάθησαν να αναπαράγουν την επιτυχία του, χαρακτηρίζοντάς το ως «φαινόμενο Μπιλμπάο», όπου οι επενδύσεις σε τολμηρή τέχνη θα μπορούσαν να αναζωογονήσουν τις προβληματικές οικονομίες.

Το πολιτιστικό φαινόμενο διακωμωδήθηκε σε ένα επεισόδιο της σειράς The Simpsons το 2005, στο οποίο η φανταστική πόλη Σπρίνγκφιλντ προσκαλεί τον Γκέρι, ο οποίος έδωσε τη φωνή του στον εαυτό του στην τηλεοπτική σειρά κινουμένων σχεδίων, να σχεδιάσει μια νέα αίθουσα συναυλιών.

Στο επεισόδιο, το σχήμα της αίθουσας συναυλιών είναι εμπνευσμένο αστειευόμενος από ένα γράμμα που ο Γκέρι είχε τσαλακώσει.

Η εμφάνιση ως guest αργότερα «στοιχείωσε» τον Gehry, ο οποίος δήλωσε στον Observer το 2011 ότι ο κόσμος πίστευε ειλικρινά ότι τα πραγματικά σχέδιά του ήταν εμπνευσμένα από τσαλακωμένο χαρτί αντί για πολύπλοκους υπολογισμούς.

«Περνώντας τα όρια»

Η δουλειά του στο Μπιλμπάο τον έκανε περιζήτητο και συνέχισε να σχεδιάζει εμβληματικές κατασκευές σε πόλεις σε όλο τον κόσμο: το Jay Pritzker Pavilion στο Millennium Park του Σικάγο, τον Gehry Tower στη Γερμανία και το Ίδρυμα Louis Vuitton στο Παρίσι.

«Χάρισε στο Παρίσι και στη Γαλλία το μεγαλύτερο αριστούργημά του», δήλωσε ο Μπερνάρ Αρνό, διευθύνων σύμβουλος της LVMH, της μεγαλύτερης εταιρείας ειδών πολυτελείας στον κόσμο, στην οποία ανήκει η Louis Vuitton.

Με ένα σε μεγάλο βαθμό απρόβλεπτο στυλ, κανένα από τα έργα του δεν μοιάζει με το άλλο. Το «Χορευτικό Σπίτι» της Πράγας, που ολοκληρώθηκε το 1996, μοιάζει με γυάλινο κτίριο που διπλώνει στον εαυτό του. Το «Hotel Marques» στην Ισπανία, που χτίστηκε το 2006, διαθέτει λεπτά φύλλα κυματιστού, πολύχρωμου μετάλλου. Το σχέδιό του για μια σχολή διοίκησης επιχειρήσεων στο Σίδνεϊ μοιάζει με καφέ χάρτινη σακούλα .

Ο Γκέρι σχεδίασε επίσης την Αίθουσα Συναυλιών Walt Disney στο Λος Άντζελες, επενδυμένη με μέταλλο που έμοιαζε με πανιά που κρέμονταν στον άνεμο. Μετά τα εγκαίνιά της το 2003, οι κριτικοί την περιέγραψαν ως «σωρό από σπασμένα πιατικά», ένα «τρελό μπισκότο τύχης» και ένα «άδειο καλάθι αχρήστων».

Σε μια συνέντευξή του στο New Yorker το 2007, ο Γκέρι αγνόησε τους επικριτές της αίθουσας συναυλιών: «Τουλάχιστον κοιτάζουν!», αστειεύτηκε.

Οι αποτίσεις φόρου τιμής γιορτάζουν την προθυμία του να απορρίψει τις συμβάσεις και να σφυρηλατήσει τη δική του δημιουργική κληρονομιά.

Ο Πολ Γκόλντμπεργκερ, συγγραφέας του βιβλίου «Building Art: The Life and Work of Frank Gehry», γνώρισε από κοντά τον Γκέρι και είπε ότι ήθελε να εργάζεται «μέχρι την ημέρα που θα πεθάνει».

«Ήταν ένας από τους ελάχιστους αρχιτέκτονες της εποχής μας που εμπνέει συναισθηματική αλληλεπίδραση με τους ανθρώπους», δήλωσε ο Γκόλντμπεργκερ στην εκπομπή The World Tonight του BBC Radio 4.

«Ήθελε να ξεπερνά τα όρια… να χρησιμοποιεί την πιο προηγμένη τεχνολογία για να κάνει τα πιο περιπετειώδη πράγματα».

Σε ανακοίνωσή του, ο Καναδός πρωθυπουργός Μαρκ Κάρνεϊ εξέφρασε τα «βαθιά του συλλυπητήρια» στην οικογένεια του Γκέρι και στους «πολλούς θαυμαστές του έργου του».

Πρόσθεσε: «Το αδιαμφισβήτητο όραμά του συνεχίζει να ζει σε εμβληματικά κτίρια σε όλο τον κόσμο».

Το Μουσείο Γκούγκενχαϊμ του Μπιλμπάο δημοσίευσε ένα βίντεο-αφιέρωμα στον Γκέρι.

«Θα είμαστε για πάντα ευγνώμονες», έγραψε το μουσείο στο Instagram, «το πνεύμα και η κληρονομιά του θα παραμείνουν πάντα συνδεδεμένα με το Μπιλμπάο».